Buzdygan

Ten artykuł dotyczy broni. Zobacz też: Arnold Buzdygan – postać polskiego Internetu i nagroda Buzdygany.

Buzdygan (węg. bozdogan - pałka, tur. – maczuga) – jednoręczna broń obuchowa pochodzenia wschodniego, składająca się ze styliska zakończonego głowicą wyposażoną w szereg wypustek - tzw. piór^[1].

Metalowa głowica buzdyganu osadzona była na trzonku (stylisku) o długości ok. 60 cm. Trzonek wykonywany był z drewna, okuty blachą bądź całkowicie metalowy (w niektórych przypadkach z ukrytym wewnątrz sztyletem - odmiana perska). Metalowa głowica wyposażona była w pióra (najczęściej od 6 do 8, rzadziej w większej ilości) promieniście rozchodzące się od drzewca. Pióra w jej formie bojowej miały kształt trójkątny lub trapezowy, zwężający się ku dołowi. W wersji paradnej pióra bywały zaokrąglone, obite srebrną lub złotą blachą, niekiedy wysadzane klejnotami.

Liczne odmiany buzdyganu można było spotkać na obszarze od Chin do Europy. W Europie były popularną bronią od X do XV w., używane zarówno przez piechotę, jak i jazdę. Na Rusi buzdygan znany był również jako sześciopiór. W Polsce od XVI do XVIII wieku stanowił oznakę władzy oficerskiej w kawalerii narodowego autoramentu (wśród rotmistrzów, pułkowników, poruczników i chorążych).

Współcześnie wręczany w Wojsku Polskim nowo wykreowanym generałom przez Ministra Obrony Narodowej^[2].

Wykorzystywano je także w Ameryce Południowej, między innymi w Państwie Inków.^{[potrzebny przypis]}

Od 1992 roku czasopismo Polska Zbrojna przyznaje raz w roku nagrodę Buzdygany dla wyróżniających się osób, związanym z obronnością – oficerom, politykom, dziennikarzom i przemysłowcom, wszystkim tym, którzy twórczo zmieniają otaczającą ich rzeczywistość, przyczyniając się do rozwoju Wojska Polskiego i wzrostu obronności.

• 
  Ilustracje buzdyganów z Encyklopedii staropolskiej.
• 
  Ruski buzdygan sześciopiór.
• 
  Piernacz i dwa buzdygany sześciopióry.
• 
  Buzdygany z XVI, XVII i XVIII wieku

Zobacz też

Zobacz w Wikiźródłach tekst Buzdygan w Encyklopedii staropolskiej

Zobacz multimedia związane z tematem: Buzdygan

Zobacz hasło buzdygan w Wikisłowniku

• berło
• buława
• morgensztern
• piernacz

Przypisy

Bibliografia

• PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9
• MichałM. Gradowski MichałM., ZdzisławZ. Żygulski ZdzisławZ., Słownik uzbrojenia historycznego, Warszawa: PWN, 2010, s. 61, ISBN 978-83-01-16260-3, OCLC 751388493 .