Gniewkowo

Ten artykuł dotyczy miasta w województwie kujawsko-pomorskim. Zobacz też: inne miejsca o tej nazwie.

Gniewkowo

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ratusz w Gniewkowie
Herb Flaga
Dewiza: Gniewkowo - odkryj na nowo
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	inowrocławski
Gmina	Gniewkowo
Data założenia	X wiek
Prawa miejskie	1268
Burmistrz	Ilona Wodniak-Kuraszkiewicz
Powierzchnia	9,18 km²
Wysokość	~100 m n.p.m.
Populacja (31.12.2022) • liczba ludności • gęstość	6722[1] 732,2 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 52
Kod pocztowy	88-140
Tablice rejestracyjne	CIN
Położenie na mapie gminy Gniewkowo Gniewkowo
Położenie na mapie Polski Gniewkowo
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Gniewkowo
Położenie na mapie powiatu inowrocławskiego Gniewkowo
52°53′42″N 18°24′23″E/52,895000 18,406389
TERC (TERYT)	0407034
SIMC	0928937
Urząd miejski ul. 17 Stycznia 11 88-140 Gniewkowo
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Gniewkowo (niem. Argenau) – miasto w Polsce położone w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gniewkowo. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bydgoskiego. Jest lokalnym ośrodkiem przemysłowym, a także handlowo-usługowym. Według danych GUS z 31 grudnia 2022 r. Gniewkowo liczyło 6722 mieszkańców^[1].

Położenie

Gniewkowo leży w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie inowrocławskim. Obszar miasta obejmuje 918 ha, a zamieszkiwane jest przez 6722 osoby. W pobliżu Gniewkowa znajdują się duże kompleksy leśne. Rzeźba terenu jest płaska. Gniewkowo położone jest na ważnym międzynarodowym szlaku kolejowym (linia kolejowa nr 353: Poznań Wschód - Skandawa).

Historia

Niegdyś siedziba kasztelanii i jednego z księstw kujawskich. W mieście znajdował się gród księcia kujawskiego Kazimierza III, zdobyty w 1332 roku przez Krzyżaków, następnie spalony. Na tym miejscu Krzyżacy zbudowali zamek Argenau. Później książęta kujawscy odzyskali Gniewkowo i władali nim do czasów pretendenta do polskiego tronu, księcia Władysława Białego, który sprzedał księstwo królowi Kazimierzowi Wielkiemu w roku 1365, jednakże po śmierci Kazimierza zdobył i spalił zamek w 1375 roku. Od 1379 Gniewkowo było lennem Władysława Opolczyka, a później rodziny Kościeleckich (1457–1599).

W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772 miasto zostało włączone do Prus. W 1879 administracja pruska zgermanizowała nazwę miasta na Argenau. Nazwa utrzymała się do 1920 roku, kiedy to miejscowość na mocy traktatu wersalskiego powróciła do Polski.

Zabytki

• kościół św. Mikołaja i Konstancji z XIV w., przebud. w 1871, siedziba parafii pod tym samym wezwaniem;
• dawna synagoga z 1880, obecnie muzeum miejskie; przed 1950 pełniła funkcję magazynu;
• kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (poewangelicki), neogotycki z końca XIX wieku, siedziba parafii pod tym samym wezwaniem;
• cmentarz rzymskokatolicki z 1891 roku;
• ratusz z 1908 r., ul. Dworcowa 17;
• hotel z 1897 r. (ob. dom z oficyną), ul. Dworcowa 1, 1897;
• Dom z 1767 r., Rynek 14;
• 30-metrowa wieża ciśnień, ul. Pająkowskiego 6

Sport i rekreacja

W mieście działają następujące kluby sportowe:

• MLKS UNIA Gniewkowo, obecnie grający w klasie okręgowej
• Uczniowski Klub Sportowy „MGOKSiR” Gniewkowo
• Stowarzyszenie LZS „Gniewko”
• Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Gniewkowo
• Klub koszykarski Harmattan Gniewkowo (1994-2011)
• KS Gniewkowo

Znajduje się tu stadion miejski i boiska „Orlik 2012” oraz hala sportowa Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Gniewkowie (w budynku Szkoły Podstawowej przy ulicy Toruńskiej 40).

Edukacja

• Przedszkola
  • Przedszkole „Bajkowa Kraina”
  • Niepubliczne przedszkole „Parowozik”
• Szkoły Podstawowe
  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Wojska Polskiego
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Dreckiego
• Szkoły Ponadgimnazjalne
  • Branżowa Szkoła I stopnia w Gniewkowie
  • Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych w Gniewkowie
• Samorządowy Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Gniewkowie

Kościoły

• Rzymskokatolickie
  • Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gniewkowie
  • Parafia św. Mikołaja i św. Konstancji w Gniewkowie

Miasto jest siedzibą dekanatu gniewkowskiego.

Kultura

Instytucje, które mają na celu rozwój kultury to m.in.:

• ROD „Siła” i „Gniewko” Gniewkowo
• Towarzystwo Miłośników Gniewkowa
• Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Gniewkowie

W mieście działa zespół Gniewkowianie.

Turystyka

W pobliżu Gniewkowa rozciągają się duże obszary leśne wchodzące w skład Puszczy Bydgoskiej, a w pobliskiej Suchatówce znajduje się jezioro „Nowe”. Bazę noclegową oferują gospodarstwa agroturystyczne, funkcjonujące w okolicach jeziora oraz motel "Harasówka" w Gniewkowie.

Komunikacja

 Osobny artykuł: Gniewkowo (stacja kolejowa).

Przez Gniewkowo przebiega linia kolejowa nr 353. Na dworcu zatrzymują się wszystkie pociągi Regio.

Przez miasto przebiega droga krajowa i wojewódzka:

• droga krajowa nr 15 (Trzebnica – Ostróda), w przebiegu której zbudowano obwodnicę centrum miasta,
• Droga wojewódzka nr 246 (Dąbrowa Biskupia – Paterek).

Demografia

Wykres liczby ludności miasta Gniewkowo na przestrzeni ostatnich 30 lat^[2].

Struktura demograficzna mieszkańców Gniewkowa wg danych z 31 grudnia 2022^[1]

Opis	Ogółem		Mężczyźni		Kobiety
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	6722	100	3230	48,05	3492	51,95
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	732,2		351,9		380,3

• Piramida wieku mieszkańców Gniewkowa w 2014 roku^[3].

Gospodarka

W mieście znajdują się duże zakłady przemysłowe, m.in. Fabryka Świec KCB Interlight oraz zakłady przetwórstwa warzyw Bonduelle. W mieście rozwijają się także handel i usługi. Znajduje się tutaj centrum handlowe "Galeria Gniewkowo"

Urzędy i instytucje

Urzędy i instytucje:

• Urząd Miejski
• Urząd Stanu Cywilnego
• Nadleśnictwo Gniewkowo

Najdłuższa sztafeta w Polsce

17 maja 2016 roku, Gniewkowo uczciło 1050 rocznicę Chrztu Polski. Z tej okazji, podczas Dni Miasta, na Rynku Miejskim odbyła się najdłuższa sztafeta w Polsce. Każdy z uczestników miał do pokonania jedno z 3168 okrążeń gniewkowskiego rynku. Niektórzy wystartowali kilkakrotnie. Po przebiegnięciu 305 metrów, zawodnik przekazywał pałeczkę kolejnej osobie z listy startowej. Sztafeta trwała 4 dni i 4 noce. W sztafetę zaangażowali się mieszkańcy całego województwa - przebiegło ponad 3200 osób. Zanim pierwszy zawodnik stanął na linii startu, ówczesny burmistrz Gniewkowa Adam Roszak wciągnął na maszt flagę 966 i rozległ się Hymn Polski. Patronat honorowy przyjęli: Prymas Polski Wojciech Polak i wojewoda Mikołaj Bogdanowicz, którzy również przebiegli jedno z 3168 okrążeń. Na zakończenie sztafety odbył się koncert polskiej wokalistki Urszuli^[4].

Zobacz też

• Synagoga w Gniewkowie
• Cmentarz żydowski w Gniewkowie

Przypisy

Linki zewnętrzne

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Gniewkowo

• Gniewkowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 627 .
• strona Gniewkowa
• Historia Żydów w Gniewkowie na portalu Wirtualny Sztetl