Kalendarz adwentowy
Kalendarz adwentowy – specjalny kalendarz służący do odliczania (zwykle) pierwszych 24 dni grudnia do Bożego Narodzenia; jedna z tradycji adwentowych, szczególnie lubiana przez dzieci[1]. Współczesny komercyjny kalendarz adwentowy może mieć charakter religijny lub świecki[1]. Niektóre kalendarze były drukowane z liczbą dni do odliczania dopasowaną do dni adwentu przypadającego w danym roku i stąd wzięła się jego nazwa[2].
Opis
Kalendarz adwentowy składa się z (najczęściej) 24 ponumerowanych okienek lub drzwiczek, za którymi mieści się symbol związany z narodzinami Jezusa[3], np. ilustracja lub fragment tekstu z Biblii[4] czy czekoladka kształtem przypominająca okres bożonarodzeniowy[5], mała zabawka, ozdoba choinkowa lub cukierek[1]. Tradycyjnie za 24. drzwiczkami znajduje się przedstawienie Marii, Józefa i Dzieciątka Jezus[3]. Każdego dnia otwiera się tylko jedne drzwiczki. Rola kalendarza adwentowego polega na przypominaniu o zbliżających się świętach oraz o doniosłości narodzin Jezusa[6], na łączeniu wiary z codziennym życiem[7]. Wygląd kalendarza adwentowego odzwierciedla styl artystyczny charakterystyczny dla okresu, w którym został zaprojektowany[2].
Kalendarze adwentowe mogą być dwu- lub trójwymiarowe, do postawienia lub powieszenia, z okienkami (drzwiczkami) do otwierania lub z naklejkami do zdzierania, z obrazkami do przyklejania lub jedynie do oglądania itd.[2]
Współcześnie istnieją różne rodzaje komercyjnych kalendarzy adwentowych dla dzieci, młodzieży i dorosłych:
- z czekoladką ukrytą za każdym okienkiem,
- z produktami kosmetycznymi,
- z piwem,
- z przedmiotem w częściach do samodzielnego złożenia,
- z produktami spożywczymi zdrowotnymi,
- z przyrządami do majsterkowania,
- z gadżetami,
- ze skarpetkami,
- z biżuterią,
- ze słodyczami i zabawkami dla dzieci itp.[8]
Historia
Pomysł kalendarza adwentowego pochodzi z Niemiec[9], z kręgów protestanckich[10]. Wywodzi się od wieńca, w którym zamiast świec umieszczano 24 małe woreczki z drobnymi niespodziankami, oraz starego zwyczaju oznaczania kredą dnia 1 grudnia na drzwiach i kontynuowania dodawania kresek aż do 25, aby wiedzieć, kiedy nadszedł dzień świętowania narodzin Jezusa, w czasach, gdy większość ludzi była niepiśmienna i nie miała dostępu do kalendarzy[1].
Wzmianka o kalendarzu adwentowym, zrobionym ręcznie, znalazła się w książce dla dzieci autorstwa Elise Averdieck z 1851 roku, lecz historia tego typu kalendarza jest znacznie starsza niż wskazywałyby zachowane materiały archiwalne[2].
Za pierwsze drukowane kalendarze adwentowe uznaje się te pochodzące z 1902 roku z Hamburga albo te wydrukowane dopiero w 1908 roku w Monachium[9]. Kalendarz adwentowy z 1902 roku nie był kalendarzem adwentowym o wyglądzie znanym współcześnie, albowiem miał formę zegara[2]. Za wynalazcę drukowanego kalendarza adwentowego uważa się Gerharda Langa (1881-1974), który wydrukował jego prototyp w 1904 roku, a w 1908 roku wyprodukował drukowane kalendarze adwentowe na sprzedaż, które zilustrował Ernst Kepler[2].
Zanim przyjęła się nazwa kalendarz adwentowy, w użyciu były inne nazwy na określenie tego typu kalendarza. Najpierw funkcjonowało określenie „kalendarz mikołajkowy”, gdyż był wręczany 6 grudnia, a następnie nazwa „kalendarz bożonarodzeniowy”, w którym odliczanie rozpoczynało się 1 grudnia. Niektóre kalendarze zawierały dni do odliczania, odpowiadające dniom, w które w danym roku przypadał adwent i dlatego były nazywane adwentowymi. Ostatnia nazwa ostatecznie przyjęła się[2].
Początkowo kalendarze adwentowe były drukowane w Niemczech w ograniczonym nakładzie. I wojna światowa zahamowała proces ich popularyzowania. Zainteresowanie nimi wzrosło po 1920 roku. Zaczęto też produkować je w różnych stylach, rozmiarach i cenach, a około 1926 roku po raz pierwszy dodano do kalendarza adwentowego kawałki czekolady. Pod koniec lat 30. XX wieku rozpowszechniały je różne domy wydawnicze. W czasie II wojny światowej tylko jeden wydawca posiadał pozwolenie na drukowanie kalendarzy adwentowych zgodnych z obowiązującą ideologią narodowego socjalizmu i pod zmienioną nazwą. Po zakończeniu wojny wznowiono ich produkcję[2]. Wkrótce niemiecka tradycja używania kalendarza adwentowego do odliczania dni przed Bożym Narodzeniem objęła swoim zasięgiem inne kraje Europy i Stany Zjednoczone[1].
Zobacz też
 | Zobacz hasło kalendarz adwentowy w Wikisłowniku |
 | Zobacz multimedia związane z tematem: Kalendarz adwentowy |
- wieniec adwentowy
Przypisy
- ↑ a b c d e Ace Collins: Stories Behind the Great Traditions of Christmas. Grand Rapids, Michigan, USA: Zondervan, 2010, s. 24, 25. ISBN 0-310-24880-9.
- ↑ a b c d e f g h i Deutsches Weihnachtsmuseum GmbH: Advent Calendars. German Christmas Museum in Rothenburg ob der Tauber. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
- ↑ a b Anne Jordan: Christianity. Nelson Thornes, 2000, s. 35. ISBN 978-0748753208.
- ↑ Gordon Geddes, Jane Griffiths: Christian Belief and Practice: The Roman Catholic Tradition. Heinemann, 2002, s. 89. ISBN 0-435-30691-X.
- ↑ Victoria Williams: Celebrating Life Customs around the World. ABC-CLIO, 2017, s. 349. ISBN 978-1-4408-3658-9.
- ↑ Sue Penney: Discovering Religions Christianity. Heinemann, 1999, s. 38. ISBN 0-435-30477-1.
- ↑ Mary A. Ehle (pod redakcją): Pray and Celebrate. Chicago, USA: Liturgy Training Publications, 2008, s. 101. ISBN 978-1-56854-696-4.
- ↑ Soorten adventskalenders. Adventskalender-website, 2019. [dostęp 2019-11-14]. (niderl.).
- ↑ a b Catherine Watts, Clare Forder, Hilary Phillips: Living Languages: An Integrated Approach to Teaching Foreign Languages in Primary Schools. Routledge, 2012, s. 77. ISBN 978-0-415-67562-8.
- ↑ Richard Sellmer: Traditional Advent Calendars. [w:] History of Advent Calendar [on-line]. Richard Sellmer Verlag. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
- p
- d
- e
Kontrola autorytatywna (tradycja bożonarodzeniowa):
Encyklopedia internetowa:
- Britannica: topic/Advent-calendar
- SNL: julekalender
