Pawęża ziołówka

Pawęża ziołówka

Coptosoma scutellatum
(Geoffroy, 1785)
Imago
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	pluskwiaki
Podrząd	pluskwiaki różnoskrzydłe
Infrarząd	Pentatomomorpha
Nadrodzina	tarczówki
Rodzina	pawężowate
Podrodzina	Coptosomatinae
Rodzaj	pawęża
Gatunek	pawęża ziołówka
Synonimy
Cimex scutellatus Geoffroy in Fourcroy, 1785 Cimex globus Fabricius, 1794 Globocoris globus (Fabricius, 1794) Coptosoma dilatata Motschulsky, 1860 Coptosoma anatolica Horváth, 1883 Coptosoma scutellatum f. violacea Davidová-Vilímová & Štys, 198
Multimedia w Wikimedia Commons

Pawęża ziołówka^[1] (Coptosoma scutellatum) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny pawężowatych. Zamieszkuje krainę palearktyczną od Półwyspu Iberyjskiego po Wyspy Japońskie. Jest polifagicznym fitofagiem ssącym.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1785 roku przez Étienne Louisa Geoffroy’a w publikacji autorstwa Antoine’a-François de Fourcroy’a pod nazwą Cimex scutellatus. Jako lokalizację typową wskazano Fontainebleau we Francji^[2]. W 1833 roku François-Louis Laporte de Castelnau umieścił go w nowym, monotypowym wówczas rodzaju Coptosoma jako gatunek typowy^[3]. W 1794 roku gatunek ten niezależnie opisany został przez Johana Christiana Fabriciusa jako Cimex globus^[4] i pod taką nazwą umieszczony został w 1834 roku przez Carla Wilhelma Hahna w nowym, monotypowym rodzaju Globocoris^[5]. Synonimizacji tych rodzajów dokonał w 1835 roku Gottlieb August Wilhelm Herrich-Schäffer^[6].

Morfologia

Pluskwiak o ciele długości od 3,2 do 3,7 mm u samców i od 3,6 do 4,6 mm u samic, u obu płci silnie rozdętym, szerszym niż u podobnego C. mucronatum. Ubarwienie ciała jest błyszcząco czarne, rzadko z metalicznym połyskiem fioletowoniebieskim. Głowa pozbawiona jest szczecinek i kolców. Oczy są czerwone, o szerokości od 3,2 do 3,7 razy mniejszej niż ich rozstaw. Czułki od nasady do ⅔ długości trzeciego członu są jasnobrązowe, wierzchołek trzeciego członu mają brązowy do ciemnobrązowego, a człony czwarty i piąty czarnobrązowe do prawie czarnych. Nakrywająca większość odwłoka tarczka ma kąty przednio-boczne i część tylną z płytkimi punktami oddalonymi na około cztery swoje średnice, oddzielonymi gładką, niepobrużdżoną powierzchnią. U samca ponadto tył tarczki cechuje się niemal całkowitym brakiem owłosienia. Odwłok ma na brzegach tergitów i po bokach sternitów żółtobrązowe plamy. Odwłok samca ma kapsułę genitalną z powierzchnią grzbietową zaopatrzoną pośrodku w szeroki szereg gęsto rozmieszczonych i krótkich szczecinek oraz z wierzchołkiem pozbawionym wyrostka^[7].

Ekologia i występowanie

Owad termofilny, zamieszkujący ciepłe i suche stanowiska otwarte z umiarkowanie gęstą roślinnością i podłożem wapiennym, piaszczystym lub gliniastym^[8]. W Europie Środkowej wybiera głównie nasłonecznione łąki i murawy^[7]. Występuje od nizin do około 1000 m n.p.m. w Alpach^[8]. Zarówno larwy jak i postacie dorosłe są fitofagami ssącymi soki roślin. Owad ten jest polifagiem. Wśród jego roślin pokarmowych wymienia się ponad 50 gatunków^[7], w tym z rodzajów: cieciorki, groszki, janowce, komonice, lucerny, sparcety, traganki, wilżyny i wyki^[8][7]. Postacie dorosłe aktywne są od maja lub czerwca do sierpnia lub września^[8][1]. Samice składają jaja w środku lata. Zimuje trzecie lub czwarte stadium larwalne^[8].

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji^[9][10]. W Afryce Północnej podawany jest z Algierii. W Azji zamieszkuje Syberię, Rosyjski Daleki Wschód, azjatycką Turcję, Gruzję, Armenię, Azerbejdżan, Kazachstan, Kirgistan, Iran, Mongolię, północne Chiny, Koreę i Japonię^[10]. W Polsce jest jedynym przedstawicielem całej rodziny pawężowatych^[7][11].

Przypisy