Węglan litu

Węglan litu

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) węglan litu Inne nazwy i oznaczenia farm. Lithium carbonicum węglan litowy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Li2CO3
Masa molowa	73,89 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały, lekki proszek[1]
Identyfikacja
Numer CAS	554-13-2
PubChem	11125
DrugBank	DB14509
SMILES [Li+].[Li+].C(=O)([O-])[O-]
InChI InChI=1S/CH2O3.2Li/c2-1(3)4;;/h(H2,2,3,4);;/q;2*+1/p-2 InChIKey XGZVUEUWXADBQD-UHFFFAOYSA-L
Właściwości Gęstość 2,11 g/cm³[2][3]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 10 g/l (20 °C)[3] 13 g/l[2] w innych rozpuszczalnikach etanol: bardzo trudno[1] Temperatura topnienia 618–720 °C[3] Temperatura wrzenia ok. 1310 °C[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanego źródła[3] Uwaga Zwroty H H302, H319, H332 Zwroty P P305+P351+P338 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanego źródła[3] Szkodliwy (Xn) Zwroty R R22, R36 Zwroty S S26, S36/37 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[4] 0 2 0   Numer RTECS OJ5800000 Dawka śmiertelna LD50 531 mg/kg (mysz, doustnie) LD100 1000 mg/kg (mysz, doustnie)[2]
Podobne związki
Inne aniony	Li2SiO3
Inne kationy	Na2CO3, K2CO3, Rb2CO3, Cs2CO3
Podobne związki	Li2C2
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	N05 AN01
Stosowanie w ciąży	kategoria D
Farmakokinetyka Działanie normotymiczne Okres półtrwania ok. 19 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek 0% Wydalanie ~95% z moczem, ~5% z potem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Węglan litu – nieorganiczny związek chemiczny, sól litowa kwasu węglowego.

Zastosowanie

Stosowany w produkcji gotowych zapraw budowlanych do przyspieszania wiązania cementu.

Zastosowanie medyczne

W psychiatrii węglan litu jest stosowany jako lek normotymiczny (stabilizujący nastrój) zarówno w leczeniu epizodów chorobowych, jak i w profilaktyce choroby afektywnej dwubiegunowej^[5].

Ma działanie stabilizujące nastrój, a także pewne działanie przeciwmaniakalne. Węglan litu był pierwszym w historii farmakoterapii lekiem zastosowanym w profilaktyce wystąpienia objawów choroby psychicznej, a odkrycie jego leczniczych właściwości na tym polu było w znacznej mierze dziełem przypadku^[6]. Pomimo iż jest on niewątpliwie jednym z najskuteczniejszych leków stosowanych w farmakoterapii choroby afektywnej dwubiegunowej, wykazuje wiele skutków ubocznych ze strony układu nerwowego, pokarmowego, krążenia, jak również układu wewnątrzwydzielniczego. Lit prawdopodobnie bardziej zapobiega epizodom manii niż depresji i może zmniejszać ryzyko popełnienia samobójstwa^[7].

Mechanizm działania

Aktualnie za najbardziej prawdopodobne uznaje się, że jony litu hamują przemianę trisfosforanu inozytolu (IP3) do inozytolu, substratu do resyntezy fosfatydyloinozytolodifosforanu (PhIP2). Wiadomo, że jedno- i dwuwartościowe kationy wpływają na syntezę, magazynowanie, uwalnianie i wychwytywanie zwrotne ośrodkowych neuroprzekaźników: katecholamin i serotoniny. Neuroprzekaźniki te są zaangażowane w patogenezę stanów maniakalnych i depresyjnych. Wiele wskazuje, że działanie przeciwmaniakalne jonów litu może być wynikiem zwiększenia wychwytywania zwrotnego noradrenaliny i zwiększenia wrażliwości receptorów serotoninowych.

Farmakokinetyka

Węglan litu po podaniu doustnym łatwo się wchłania, osiągając maksymalne stężenie w surowicy po ok. 2–4 godzinach. Okres półtrwania wynosi 10–42 godzin. Nie wiąże się z białkami osocza, nie jest metabolizowany i wydalany jest prawie wyłącznie przez nerki (95–98%) i z tego względu wydolność nerek wpływa na jego poziom we krwi.

Przeciwwskazania

• uczulenie na lit
• niewydolność serca
• niewydolność nerek
• niedoczynność tarczycy
• niewyrównane nadciśnienie tętnicze
• zaburzenia wodno-elektrolitowe
• choroba Addisona
• ciąża i okres karmienia piersią (kategoria D)
• choroby mózgu przebiegające z otępieniem
• padaczka
• parkinsonizm
• wiek do 12 lat
• nadużywanie alkoholu

Działania niepożądane

• nadmierne pragnienie
• spadek apetytu
• nudności
• drżenie rąk
• osłabienie mięśniowe
• wysypka grudkowo-plamista
• zahamowanie czynności tarczycy

Interakcje z innymi lekami

Leki zwiększające poziom węglanu litu we krwi i zwiększające ryzyko wystąpienia zatrucia:

• tetracykliny
• metronidazol
• leki moczopędne
• inhibitory konwertazy angiotensyny
• neuroleptyki, np. chloropromazyna, flufenazyna, haloperydol i inne
• niesteroidowe leki przeciwzapalne
• blokery kanału wapniowego
• inne.

Leki zmniejszające poziom węglanu litu we krwi i jego skuteczność w leczeniu:

• metyloksantyny
• zwiększenie spożycia chlorku sodu lub wodorowęglanu sodu

Dawkowanie

Dawkowanie indywidualne ustalane jest przez lekarza specjalistę, który ma doświadczenie w leczeniu tym lekiem.

Lek podaje się 2–3 razy dziennie, a dawki zwiększa się stopniowo. Zalecana jest kontrola stężenia leku we krwi. Powinno ono się znajdować w przedziale 0,6–1,6 mmol/l.

U większości osób zakres dawek terapeutycznych wynosi 500–1500 mg na dobę.

Po przekroczeniu stężenia litu w surowicy 1,6 mmol/l należy się liczyć z wystąpieniem ciężkich powikłań, chociaż nie ma bezpośredniego związku między poziomem leku we krwi a wystąpieniem objawów zatrucia. Inne czynniki takie jak wiek, zaburzenia wodno-elektrolitowe lub towarzyszące schorzenia mogą wpływać na ujawnienie się zatrucia.

U osób w wieku podeszłym należy stosować mniejsze dawki leku.

Ciąża

Kategoria D – istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód, ale w pewnych sytuacjach klinicznych potencjalne korzyści z jego zastosowania przewyższają ryzyko (np. w stanach zagrażających życiu lub chorobach, w których inne, bezpieczne leki nie mogą być zastosowane lub są nieskuteczne).

Objawy zatrucia

Zależą do pewnego stopnia od poziomu węglanu litu we krwi. W przypadku przedawkowania może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia nerek.

Przypisy

Bibliografia

• Stephen M. Stahl: Podstawy psychofarmakologii. Leki przyciwpsychotyczne i normotymiczne. Gdańsk: Via Medica, 2007. ISBN 978-83-60945-42-1.brak strony w książce