Chrystian I Oldenburg
Król Danii | |||
Okres | od 1448 | ||
---|---|---|---|
Poprzednik | Krzysztof Bawarski | ||
Następca | Jan Oldenburg | ||
Król Norwegii | |||
Okres | od 1450 | ||
Poprzednik | |||
Następca | Jan Oldenburg | ||
Król Szwecji | |||
Okres | od 1457 | ||
Poprzednik | Karol VIII Knutsson Bonde | ||
Następca | |||
Książę Szlezwika | |||
Okres | od 1460 | ||
Poprzednik | |||
Następca | |||
Książę Holsztynu | |||
Okres | |||
Poprzednik | |||
Następca | |||
Dane biograficzne | |||
Dynastia | |||
Data i miejsce urodzenia | |||
Data i miejsce śmierci | |||
Miejsce spoczynku | |||
Ojciec | Dietrich Oldenburg | ||
Matka | Jadwiga von Schauenburg | ||
Żona | |||
Dzieci | Olaf, | ||
|
Chrystian I Oldenburg (ur. w lutym 1426 w Oldenburgu, zm. 21 maja 1481 w Kopenhadze[1]) – król Danii w latach 1448–1481 (pierwszy z dynastii Oldenburgów) oraz na prawach Unii kalmarskiej, władca Norwegii w latach 1450–1481 i Szwecji w latach 1457–1464.
Życiorys
Panowanie Chrystiana rozpoczęło się problemami z uznaniem go za króla w Norwegii; Szwecja natomiast zerwała Unię kalmarską, a na tron wstąpił tam Karol VIII Knutsson Bonde. Jednym z pierwszych posunięć Karola było zażądanie od Chrystiana oddania Gotlandii, kolejnym, w 1449, ogłoszenie się królem Norwegii, choć formalnie miał nim być Chrystian[2]. Na spotkaniu królów w Halmstad doszło do porozumienia: w zamian za koronę Norwegii Chrystian uznał prawa Karola do Szwecji[2]. Wkrótce jednak Karol wypowiedział Danii wojnę i zaatakował Skanię. Przeciągające się pięć lat potyczki skończyły się w 1457 roku klęską Karola; wtedy również na tronie Szwecji zasiadł Chrystian. Karol zbiegł do Gdańska.
W latach 1459–1460 Chrystian przyłączył do królestwa południową Jutlandię, został władcą Szlezwiku i Holsztyna (z zastrzeżeniem wymuszonym przez holsztyńskich możnych, że obie te krainy nie zostaną nigdy rozdzielone; drugim warunkiem było coroczne zwoływanie rady holsztyńskich i szlezwickich możnych). Sprawa przejęcia części Jutlandii, Holsztynu i Szlezwiku wymagała nakładów na wojny z innymi chętnymi na te tereny. Wojny te były finansowane podatkami nałożonymi w Skanii. Doprowadziło to do buntu, z którego skorzystał Karol Bonde, który powrócił i ponownie koronował się na króla Szwecji.
Po śmierci Karola, w 1470, Chrystian próbował ponownie przejąć Szwecję. Poniósł jednak druzgocącą klęskę w bitwie na wzgórzu Brunkeberg (10 października 1471)[3]. W 1474 roku został przez cesarza Fryderyka III podniesiony z tytułu hrabiego do rangi księcia Holsztynu.
Przypisy
- ↑ Małłek 2019 ↓, s. 251.
- ↑ a b Małłek 2019 ↓, s. 241.
- ↑ LenaL. Huldén LenaL., Sten Sture d.ä., [w:] Biografiskt lexikon för Finland 1. Svenska tiden [online] [dostęp 2016-10-15] (szw.).
Bibliografia
- Janusz Małłek: Historia Norwegii (do roku 1814). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019. ISBN 978832314118-1. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Biografia w Nordisk familjebok – Kristian, s. 1361–1362 (szw.) [dostęp 18 lutego 2010]
- p
- d
- e
Królestwo Danii |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Unia kalmarska |
| ||||||||||
Królestwo Danii i Norwegii |
| ||||||||||
Królestwo Danii |
|
- p
- d
- e
Islandia jako część Królestwa Norwegii |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Islandia jako część Królestwa Danii |
| ||||||||||
Królestwo Islandii |
|
- 1944 - zniesienie monarchii, proklamowanie Republiki Islandii
- p
- d
- e
Władcy legendarni |
| ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Królestwo Norwegii |
| ||||||||||||||||||||
Unia kalmarska |
| ||||||||||||||||||||
Królestwo Danii i Norwegii |
| ||||||||||||||||||||
Królestwo Norwegii |
| ||||||||||||||||||||
Unia szwedzko- norweska |
| ||||||||||||||||||||
Królestwo Norwegii |
|
- p
- d
- e
Englingerowie |
|
---|---|
Stenkilowie |
|
Swerkerydzi i Erykidzi |
|
Folkungowie |
|
dynastia meklemburska |
|
okres unii kalmarskiej |
|
Wazowie |
|
Wittelsbachowie |
|
Dynastia Heska |
|
Oldenburgowie |
|
Bernadotte |
|
- p
- d
- e
Księstwo Finlandii panowanie szwedzkie (1249-1581) (księstwo od 1284) |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Wielkie Księstwo Finlandii panowanie szwedzkie (1581-1809) |
| ||||||||||
Wielkie Księstwo Finlandii panowanie rosyjskie (1809-1917) |
| ||||||||||
Królestwo Finlandii (1917-1919) |
|
- 1919 - zniesienie monarchii, ustanowienie Republiki Finlandii.