Głuszyca

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Głuszyca

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Kościół Matki Bożej Królowej Polski (2017)
Herb
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	wałbrzyski
Gmina	Głuszyca
Prawa miejskie	1962[1]
Burmistrz	Roman Głód
Powierzchnia	16,21 km²
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość	5968[2] 368,2 os./km²
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	58-340
Tablice rejestracyjne	DBA
Położenie na mapie gminy Głuszyca Głuszyca
Położenie na mapie Polski Głuszyca
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Głuszyca
Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego Głuszyca
50°41′11″N 16°22′17″E/50,686389 16,371389
TERC (TERYT)	0221054
SIMC	0984002
Urząd miejski ul. Grunwaldzka 55 58-340 Głuszyca
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Głuszyca (niem. Nieder Wüstegiersdorf) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, w gminie miejsko-wiejskiej Głuszyca, której jest siedzibą, nad rzeką Bystrzycą, w Kotlinie pomiędzy Górami Sowimi a Kamiennymi (Górami Suchymi) w Sudetach Środkowych. Historycznie leży na Dolnym Śląsku.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. w Głuszycy mieszkało 5968 osób^[2] (515. miejsce w kraju).

Miejscowość stanowiła ośrodek przemysłu włókienniczego, odzieżowego oraz drzewnego.

Przez Głuszycę kursują autobusy komunikacji miejskiej z Wałbrzycha^[3][4]. Przez miasto biegnie również czynna w ruchu pasażerskim linia kolejowa Kłodzko – Wałbrzych, obsługiwana szynobusami przez samorządowe Koleje Dolnośląskie.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miasto należało administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

W obrębie miasta wyróżniona jest jego część – Zimna (niem. Kaltwasser), której polską nazwę nadano 1 października 1948 roku^[5].

Historia

Z około 1300 roku pochodzi zapis wymieniający Głuszycę pod nazwą Wustendorf jako wieś biskupią zamieszkałą przez drwali i gonciarzy. Być może jej powstanie związane było z budowanym przez księcia Bolka I w końcu XIII wieku zamkiem na Rogowcu, bowiem później wieś należała do dóbr zamkowych. Podczas wojen husyckich w XV wieku była wielokrotnie niszczona, w tym okresie była znana z tkactwa lnu, później wełny^[6]. Po zakończeniu walk miejscowość została odbudowana dzięki eksploatacji okolicznych lasów. Na początku XVI wieku wieś weszła w skład dóbr Hochbergów. W XVI wieku czescy gwarkowie otrzymali przywilej na wydobycie w Głuszycy rud miedzi, jednak nie odkryto wówczas żadnych złóż, podobnie jak przy kolejnej próbie w 1714 roku. W tym okresie we wsi, podobnie jak i w całym regionie, zaczęło rozwijać się tkactwo chałupnicze, które stało się podstawowym zajęciem mieszkańców. W 1768 roku powstała w Głuszycy największa i najnowocześniejsza w Sudetach wykańczalnia płótna, która stała się podstawą rozwoju przemysłu włókienniczego w miejscowości. W drugiej połowie XIX wieku Głuszyca stała się również letniskiem i miejscowością turystyczną stanowiącą punkt wyjścia w Góry Suche i Sowie.

W okresie II wojny światowej Głuszyca znajdowała się w rejonie budowy ogromnych podziemnych budowli kompleksu „Riese”, których przeznaczenia nie ustalono do dziś^[7]. W mieście funkcjonowała wówczas filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Groß-Rosen^[8] dla więźniów i robotników przymusowych zatrudnionych w kompleksie „Riese”^[7].

Po wojnie, po objęciu miejscowości przez polską administrację, stosowano przejściową nazwę Gieszcze Puste, która została oficjalnie zastąpiona przez nazwę Głuszyca 19 maja 1946 roku^[9]. W 1946 roku przybyła do wsi grupa włókniarzy z Łodzi, którzy uruchomili produkcję w poniemieckich zakładach włókienniczych, czyniąc z Głuszycy jeden z największych ośrodków przemysłu bawełnianego w regionie. W 1962 roku nadano Głuszycy prawa miejskie.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Głuszycy w 2014 roku^[10].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[11]:

• willa fabrykanta powstał w 1894 roku. Pierwotnie otaczało go rozległe założenie ogrodowo-parkowe. Obecnie funkcjonuje jako ogródek jordanowski. Pałac jest budowlą piętrową z narożną okrągłą wieżą i kolumnowym portykiem. Okna budowli zamknięte są półkoliście i prostokątnie w dekoracyjnych opaskach. Silnie zaznaczone są gzymsy piętrowe. Wewnątrz zachowały się resztki wyposażenia m.in. schody, boazerie, lustra i żyrandole. Budowla mieściła zakładowy dom kultury ZPB „Piast”, pałac ślubów i inne instytucje, ul. Grunwaldzka 21;
• pałac, obecnie służy jako budynek mieszkalny, późnobarokowy, z k. XVIII w., zbudowany na planie prostokąta, piętrowy, siedmioosiowy, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Naroża boniowane, okna w bogatych opaskach o charakterze dekoracji. Architektoniczny portal z otworem zamkniętym łukiem koszowym, wyżej kartusz herbowy i wygięty gzyms naczółkowy. Najokazalszy budynek w mieście, ul. Grunwaldzka 41, w Głuszycy Górnej;
• zajazd „Pod Jeleniem”, drewniano-murowany z 1784 r., przebudowany w poł. XIX w., ul. Grunwaldzka 44, w Głuszycy Górnej;
• kościół Matki Bożej Królowej Polski;

inne zabytki:

• zabytkowe pałacyki fabrykanckie.

• 
  Willa w Głuszycy fabrykanta
• 
  Dawny zajazd „Pod Jeleniem”
• 
  Kościół NMP Królowej Polski
• 
  Dom przy ul. Grunwaldzkiej 36
• 
  Dom przy ul. Grunwaldzkiej 41

Atrakcje turystyczne

• zespół sztolni z czasów II wojny światowej
  • Podziemne Miasto Głuszyca
  • Kompleks Osówka
• węzeł szlaków pieszych do Walimia, Jugowic, ruin zamku Rogowiec i uzdrowiskowej Jedliny-Zdroju
• tereny i wyciągi narciarskie w pobliskiej Łomnicy
• najwyższe wzniesienia to Włodarz, Waligóra, Soboń, Jedlińska Kopa i Rogowiec^[7]
• zachodnim skrajem Głuszycy przebiega linia kolejowa Wałbrzych – Kłodzko z najdłuższymi w Polsce tunelami zbudowana w połowie XIX w.

Transport

W mieście znajduje się dworzec kolejowy.

Sport

W miejscowości znajduje się klub piłkarski M.K.S. Włókniarz, który znajduje się obecnie w klasie A^[12].

Od 2005 r. Głuszyca jest miastem etapowym międzynarodowego wyścigu na rowerach górskich Bike Challenge^[13].

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki (dekanat Głuszyca)^[14]:
  • parafia Matki Bożej Królowej Polski
  • parafia Chrystusa Króla
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Głuszyca (Sala Królestwa ul. Kłodzka 17B)^[15]

Ludzie urodzeni w Głuszycy

• Zygmunt Duczyński – polski reżyser i animator kultury, założyciel Teatru Kana w Szczecinie
• Andrzej Kępiński – polski dziennikarz, magister socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Paweł Kostrzewa – polski dziennikarz radiowy i krytyk muzyczny
• Marek Mendyk – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, biskup diecezjalny świdnicki
• Lilianna Morawiec – polska panczenistka, olimpijka z Sarajewa 1984
• Robert Rzeczycki – piłkarz
• Dorota Świeniewicz – siatkarka, reprezentantka polski w latach 1991–2009
• Martin Websky – niemiecki mineralog urodzony w Głuszycy

Miasta partnerskie

• Stárkov^[16]

Przypisy

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: Wyd: I-Bis 1995, ISBN 83-85773-12-6.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta Głuszyca
• Głuszyca – Aktualności, ciekawostki
• Wuestegiersdorf Nieder, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 68 .
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona