Wojcieszów

Wojcieszów

miasto i gmina
Panorama Wojcieszowa
Herb
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	złotoryjski
Prawa miejskie	1973
Burmistrz	Sławomir Maciejczyk
Powierzchnia	32,18 km²
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość	3470[1] 107,8 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 75
Kod pocztowy	59-550
Tablice rejestracyjne	DZL
Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego Wojcieszów
Położenie na mapie Polski Wojcieszów
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Wojcieszów
50°57′17″N 15°55′23″E/50,954722 15,923056
TERC (TERYT)	0226011
SIMC	0936517
Urząd miejski ul. Pocztowa 1 59-550 Wojcieszów
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Wojcieszów (niem. Kauffung^[2]) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie złotoryjskim, położone nad rzeką Kaczawą, w Górach Kaczawskich w Sudetach Zachodnich.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 3470 mieszkańców^[1] (679. miejsce w kraju).

Lokalny ośrodek usługowo-turystyczny. Zakłady wapiennicze, przemysł drzewny i spożywczy. W Wojcieszowie znajdują się trzy kościoły, dwie stacje kolejowe (zamknięte dla ruchu pasażerskiego), szkoła podstawowa i gimnazjum, dom kultury, biblioteka miejska, ruiny zamku, ruiny szubienicy, 5 pałaców oraz zespół dworski.

Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 328 i nieczynna linia kolejowa Legnica – Złotoryja – Marciszów – Kamienna Góra.

Położenie

Miasto znajduje się w województwie dolnośląskim, w południowej części powiatu złotoryjskiego. Gmina miejska jest położona nad rzeką Kaczawą, w Górach Kaczawskich, w Sudetach Zachodnich.

Sąsiednie gminy: Bolków, Janowice Wielkie, Świerzawa.

Według danych z roku 2023 Wojcieszów ma obszar 32,18km²^[1] (169. miejsce w kraju), w tym: użytki rolne 38%, użytki leśne 46%^[3].

Miasto stanowi 5,59% powierzchni powiatu.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.

Nazwa

Nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiego imienia Wojciech. W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest jako Woycechdorf, czyli wieś Wojciecha^[4].

Historia

W jaskiniach góry Połom stwierdzono ślady działalności człowieka paleolitycznego m.in. narzędzia, kości zwierząt (niedźwiedzia jaskiniowego). Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z XIII w. Miejscowość stanowiła własność Piastów śląskich do 1392. Następnie, po upadku ostatniego niezależnego księstwa piastowskiego, przeszła pod koronę czeską. W 1526, miejscowość przeszła pod koronę Habsburgów (Austrii). Na skutek wojen śląskich, w 1742 Wojcieszów włączony został do Królestwa Prus. Po II wojnie światowej, w 1945 Wojcieszów przeszedł pod jurysdykcję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W mieście działały Wojcieszowskie Zakłady Przemysłu Wapienniczego oraz rozlewnia wód stołowych Wojcieszowianka, która czerpała wodę ze zdroju wody mineralnej Miłek^[5]. Od 1989 r. Wojcieszów należy do Rzeczypospolitej Polskiej.

W latach 1956–1973 Wojcieszów był osiedlem typu miejskiego. W 1973 uzyskał status miasta.

W latach 1955–1958 zbudowano osiedle mieszkaniowe w rejonie ulic Kochanowskiego i Żeromskiego (Wojcieszów Górny). Autorami projektu byli: Marianna Rostkowska, Stanisław Ryniak i Jan Kalinowski z Wojewódzkiego Biura Projektów we Wrocławiu^[6].

2 lipca 2017 odbyło się kolejne (po 1999) referendum lokalne w sprawie przyłączenia Wojcieszowa do powiatu jeleniogórskiego, w którym za taką zmianą opowiedziało się 838 głosujących, przy 43 głosach przeciwnych i 11 nieważnych. Ze względu na zbyt niską frekwencję wyborczą (29,4%) wynik referendum pozostał nieważny (dla uzyskania ważności zabrakło 19 głosów)^[7][8][9].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[10]:

• Kościół WNMP, parafialny, pierwotnie wzniesiony w XIII w., przebudowywany w XVI w., XVIII w. i w 1913 r., restaurowany w 1964; gotyckie, renesansowe i barokowe płyty nagrobne w posadzce prezbiterium, otoczony murem, obok plebania z XVIII w. Wewnątrz gotyckie rzeźby m.in. Madonna z ok. 1500, barokowy ołtarz główny. W południowym murze zewnętrznym późnorenesansowe epitafia:
• Kattariny von Seidlitz (zm. 1604) z dwoma rzędami herbów:
  • górny rząd, od lewej herby von: Ratzkin, Hartitsch, Liebanau, Sala;
  • dolny rząd, od lewej herby von: Beisatz, Wolfsdorfer, Doler, Rechenberg^[11][12][13]
• Christoffa von Seidlitz (zm. 21 sierpnia 1609) w pozycji klęczącej, wykonany z czerwonego marmuru z dwoma rzędami herbów:
  • górny, od lewej von: Seydlitz, Tschirnhaus, Üchtritz, Zedlitz;
  • dolny od lewej von: Liebenthal, Mesenau, Metzrade, Schellendorf^[14].
• kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. pomocniczy pw. bł. Piotra Jerzego Frassati, z lat 1742-45, 1754 r., z wieżą z 1912 r. na murach renesansowe epitafia.
• pałac Niemitz, przy ul. Chrobrego 167, z 1816 r., przebudowany w l. 1863-64 r., neogotycki, z ogrodem i zabudowaniami gospodarczymi

Wojcieszów Dolny

• zespół pałacowy, ul. Bolesława Chrobrego 251:
  • pałac, XVI/XVII, przebudowany w latach 1858–1860^[15]
  • park krajobrazowy, z XIX w.

Wojcieszów Górny

• zespół pałacowy „Lestgut”, ul. Chrobrego 11 (ul. Miedziana 1):
  • pałac, z 1870 r., zabudowania gospodarcze
  • park krajobrazowy, z drugiej połowy XIX w.,
• zespół pałacowy, ul. Bolesława Chrobrego 48, z 1596 r., XVII w., przebudowany w 1880 r. i 1930 r., XIX/XX w.:
  • pałac
  • park
• zespół pałacowy, ul. Targowa 4, z XVIII/XIX w.:
• pałac
• park

inne zabytki:

• zespół dworski, przy ul. Chrobrego 98, z przełomu XIX i XX w., z zabudowaniami gospodarczymi
• ruiny zamku z XIV w., zniszczonego w czasie wojen husyckich
• ruiny szubienicy
• piece do wypalania wapna z XVIII/XIX wieku
• kościół Matki Bożej Królowej Polski z lat 80. XX w.

Budowa geologiczna i bogactwa mineralne

Ten artykuł od 2017-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wojcieszów położony jest w obrębie metamorfiku kaczawskiego. Wzniesienia wokół niego zbudowane są ze staropaleozoicznych skał metamorficznych facji zieleńcowej. Są to zieleńce i łupki zieleńcowe, fyllity, łupki serycytowe, łupki kwarcowe, wapienie krystaliczne, porfiroidy. Są one silnie zaangażowane tektonicznie – zafałdowane oraz poprzecinane uskokami i żyłami kwarcowymi.

Niektóre z nich były w przeszłości eksploatowane. Zieleńce, łupki i fyllity na lokalne potrzeby, natomiast wapienie krystaliczne na skalę przemysłową. Wapienie wojcieszowskie początkowo eksploatowano jako kamienie budowlane i ozdobne, później jako surowiec dla przemysłu wapienniczego.

Ponadto, od średniowiecza w rejonie Wojcieszowa wydobywano rudy miedzi z różnymi dodatkami, a w latach 40. i 50. XX w. prowadzono poszukiwania rud uranu.

Ochrona przyrody

Na obszarze gminy znajduje się rezerwat przyrody Góra Miłek chroniący charakterystyczny dla Sudetów fragment regla dolnego na podłożu wapiennym z występującymi naturalnymi zespołami roślinnymi i bogatą fauną bezkręgowców^[16].

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2016 r. miasto miało 3742 mieszkańców. Gminę miejską zamieszkiwało 8,4% ludności powiatu^[17]. Gęstość zaludnienia wynosi 116,3 osoby na km².

Dane z 31 grudnia 2016 r.^[17]:

Piramida wieku mieszkańców Wojcieszowa w 2014 roku^[18].

Zagospodarowanie turystyczne

• hotel „Agat”
• Dom Gościnny „U Barbary”
• camping z basenem
• Żółty szlak turystyczny na Przełęcz Komarnicką i do Komarna oraz przez Radzimowice do Mysłowa.
• cztery szlaki rowerowe
• dwie ścieżki dydaktyczne.
• Dwór, Pałac dolny w Wojcieszowie. palacdolnywojcieszow.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-27)].

Religia

• Parafia rzymskokatolicka Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
• Parafia rzymskokatolicka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
• Parafia starokatolicka Zmartwychwstania Pańskiego

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Miasto Wojcieszów. bip.wojcieszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-11-22)].
• Mapa topograficzna 1913