Zawidów

Ten artykuł od 2009-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Uwagi: w szczególności w sekcjach „Ważniejsze daty” i „Historia”. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Zawidów (ujednoznacznienie).

Zawidów

miasto i gmina
Rynek w Zawidowie
Herb
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	zgorzelecki
Data założenia	ok. V–VI wiek
Prawa miejskie	1255
Burmistrz	Robert Łężny
Powierzchnia	6,07 km²
Wysokość	235 m n.p.m.
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość	3807[1] 627,2 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 75
Kod pocztowy	59-970
Tablice rejestracyjne	DZG
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego Zawidów
Położenie na mapie Polski Zawidów
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zawidów
51°01′34,14″N 15°03′44,58″E/51,026150 15,062383
TERC (TERYT)	0225011
SIMC	0936523
Urząd miejski pl. Zwycięstwa 21/22 59-970 Zawidów
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Zawidów ( górnołuż. Židźin, niem. Seidenberg) – miasto na Łużycach Górnych, w województwie dolnośląskim, w powiecie zgorzeleckim.

W latach 1945–1954 siedziba wiejskiej gminy Zawidów. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego. Obecnie miasto stanowi samodzielną gminę miejską Zawidów.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 3807 mieszkańców^[1] (648. miejsce w kraju).

Położenie

Leży na Pogórzu Izerskim, na wysokości 247 m n.p.m., w pobliżu granicy z Niemcami – 12 km na południowy wschód od Zgorzelca, od południa graniczy z czeską gminą Habartice. Sąsiaduje z gminą Sulików.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[2] Zawidów ma obszar 6,07 km² (706. miejsce w kraju)^[1], w tym: użytki rolne: 68%, użytki leśne: 5%. Miasto stanowi 0,72% powierzchni powiatu.

Kalendarium

• 1186 – pierwsza wzmianka o osadzie^[3]
• 1255 – Zawidów otrzymał prawa miejskie
• 1397 – została otwarta pierwsza szkoła
• 1433 – pożar miasta podczas wojny husyckiej
• 1463 – miasto stało się centrum tkactwa
• 1526 – utworzenie w Zawidowie sądu
• 1575 – urodził się rzemieślnik i filozof Jakub Böhme (zm. 1624); w Starym Zawidowie mieszkał do końca roku 1599
• 1618–1648 – wojna trzydziestoletnia spowodowała w mieście rozwój handlu i rzemiosła (napływ czeskich uchodźców religijnych)
• 1698 – utworzenie pierwszej w Niemczech szkoły dla głuchoniemych
• 1427, 1433, 1469, 1769, 1834 – pożary niszczące miasto
• 1848 – początek rozwoju przemysłu – założenie pierwszej tkalni
• 1854 – uruchomienie fabryki zakładów jedwabniczych
• 1875 – po wybudowaniu dworca Zawidów miasto zostało połączone siecią kolejową z Saksonią
• 1893 – budowa szpitala
• 1910 – budowa kanalizacji i wodociągu
• 1914 – Zawidów został spięty linią elektryczną
• 1945 – przyłączenie miasta do Polski
• 1950 – uruchomienie fabryki maszyn i fabryki przemysłu wełnianego
• 1973 – włączenie do Zawidowa wsi Ostróżno^[4]
• 1996 – otwarcie drogowego przejścia granicznego Zawidów – Habartice
• 2001 – wieża byłego kościoła ewangelickiego z XVI w. została odrestaurowana zgodnie z pierwowzorem; w 2005 na wieży zamontowano nowy zegar
• 2006 – miasto otrzymało prestiżowy tytuł „Gmina Fair Play” – Certyfikowana Lokalizacja Inwestycji
• 2011 – ukończono budowę hali sportowej, podjętą w 2010 (wartość projektu przekroczyła kwotę 1 600 000 zł)

Historia

Prawdopodobnie na przełomie IX/X w. na terenie dzisiejszej Góry Zamkowej zbudowano grodzisko cyplowate, do dziś wyraźnie widoczne w terenie^[5]. W X wieku włączono Łużyce Górne do Polski, a pierwsza wzmianka o Zawidowie pojawiła się w roku 1186^[3]. Łużyce Górne były własnością Polski do XIV wieku, po czym przeszły we władanie Czech. Znaczna część zabudowy została zniszczona podczas wojny husyckiej w 1433 r., natomiast w 1638 r. miasto zmieniło swój status na lenno elektorów saskich. Po wojnie trzydziestoletniej osiedlili się tu czescy emigranci religijni, na przełomie XVII/XVIII w. powstał tu znaczny ośrodek sukiennictwa. W 1848 r. powstała pierwsza fabryka sukna, a w 1854 r. fabryka wyrobów jedwabniczych^[3].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Zawidowa w 2014 roku^[6].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[7]:

• miasto,
• kościół ewangelicki, obecnie istnieje tylko jego wieża,
• dom, pl. Zwycięstwa 15, z drugiej poł. XVIII w., XIX w.,
• hotel z restauracją, pl. Zwycięstwa 16–17, z pierwszej poł. XIX w., XIX/XX w.

Kultura

Najważniejszym organizatorem imprez kulturalnych w mieście jest Ośrodek Kultury z biblioteką i Gminnym Centrum Informacji. Ośrodek Kultury prowadzi działalność oświatowo-wychowawczo-rekreacyjną w formie systematycznych zajęć dla dzieci i młodzieży. Ponadto jest organizatorem wielu imprez kulturalnych.

Transport

Transport drogowy

Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 355, kończąca się na granicy z Czechami, gdzie zmienia się w czeską drogę krajową I/13. Dawniej znajdowało się tu przejście graniczne Zawidów-Habartice

Transport publiczny

Miasteczko ma połączenie autobusowe firm:

• Astel
• PKS w Lubaniu sp. z o.o.
• Bieleccy

Transport kolejowy

W mieście kończy się linia kolejowa nr 344 z Mikułowej. Po minięciu dawnego kolejowego przejścia granicznego Zawidów-Frydlant zmienia się w linię kolejową Zawidów-Liberec. W miasteczku znajduje się stacja kolejowa Zawidów.

Przemysł

Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru. Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać pustosłowia. Zapoznaj się również z zasadami tworzenia list. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Na obszarze miasta znajdują się większe czynne przedsiębiorstwa:

• Zawitex sp. z o.o. – producent dodatków krawieckich
• Famaz – fabryka maszyn budowlanych

Poza tym: Samopomoc Chłopska – drobny handel, Bank Spółdzielczy i PKO oraz kilka prywatnych firm produkcyjnych, usługowych i handlowych.

W okolicy Zawidowa znajduje się odkrywkowa kopalnia węgla brunatnego i elektrownia „Turów” w Bogatyni.

Inwestycje

Głównym zadaniem władz Zawidowa jest realizowanie programu ekologicznej sanacji. W październiku 2005 ukończono prace kanalizacyjne – miasto jest w 99,9% skanalizowane i w 100% posiada wodociąg. W styczniu 2006 została otwarta nowa mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 1100 m³. Oczyszczalnia oczyszcza ścieki z Zawidowa, Sulikowa i czeskiej gminy Habartice. W 2007 kompleksowo zmodernizowano Zakład Uzdatniania Wody. Miasto modernizuje obiekty sportowe.

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia św. Józefa Rzemieślnika
• Świadkowie Jehowy
  • zbór^[8]

Sąsiednie gminy

Sulików, Zgorzelec. Gmina graniczy z Czechami.

Zobacz też

• Strażnica WOP Zawidów
• byłe piesze przejście graniczne Zawidów-Černousy/Ves

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalny portal Gminy Miejskiej Zawidów
• Strona BIP Zawidowa
• Seidenberg (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 414 .