Gierkówka

Początek drogi	Warszawa
Koniec drogi	Katowice
Data otwarcia	8 października 1976
Długość	około 281 km
Województwa	mazowieckie, łódzkie, śląskie
Przebieg trasy Legenda w użyciu   projekt, budowa, konieczność modernizacji węzeł drogowy typu WA węzeł drogowy typu WB skrzyżowanie rondo przejście graniczne punkt poboru opłat (PPO) stacja poboru opłat (SPO) most / wiadukt / estakada prom rzeka – brak przeprawy przejazd kolejowo-drogowy tunel parking z bufetem stacja paliw restauracja hotel / motel lub inne miejsce noclegowe drogowy odcinek lotniskowy roboty budowlane zakaz ruchu Warszawa rondo Jerzego Wojnara, ul. Łopuszańska / ul. Hynka, al. Krakowska 79 ul. KOR (d. 17 stycznia) południowa obwodnica Warszawy S2E30 S7E77 Odcinek w ciągu drogi powiatowej Janki CH Janki S8E67 Warszawa Janki S8E67 Paszków 721 Nadarzyn 720 Młochów    MOP Urzut Siestrzeń    MOP Przeszkoda    MOP Żabia Wola Żabia Wola    MOP Krze Duże Radziejowice 579    MOP Radziejowice Mszczonów Północ 50 wiadukt nad linią kolejową 12 (Skierniewice – Łuków)    MOP Mszczonów Południe Huta Zawadzka 70 Kowiesy Babsk Julianów wiadukt nad linią kolei wąskotorowej Rawa Mazowiecka Północ 72 725 wiadukt nad 707 Rawa Mazowiecka Południe 726 Podkowice Wólka Jagielczyńska Czerniewice Lubochnia Jakubów Tomaszów Mazowiecki Północ wiadukt nad 48 713 Tomaszów Mazowiecki Centrum 48 713 Tomaszów Mazowiecki Południe Studzianki Wolbórz Polichno S8E67 Odcinek Piotrków Tryb. Wschód - Piotrków Tryb. Północ wspólny z 12 74 91 Piotrków Trybunalski Wschód (d. Moszczenica 12 74 91 716 Piotrków Trybunalski Północ 12 91 S8E67 Odcinke Piotrków Tryb. Północ - Piotrków Tryb. Zachód wspólny z 74 Piotrków Trybunalski Zachód A1E75 74 A1E75 Odcinek Piotrków Tryb. Zachód - Piotrków Tryb. Południe wspólny z 74 przejazd pod ul. Wojska Polskiego w Piotrkowie Tryb. 473[a] Piotrków Trybunalski Południe 74 A1E75 (proj) Piotrków Trybunalski Rokszyce S12 wiadukt nad linią kolejową most nad Bogdanówką Kamieńsk 484    parking Słostowice most nad Widawką    parking Stobiecko Zachód    parking Stobiecko Wschód Radomsko 42 most nad Wartą    MOP Wikłów    MOP Wikłów Mykanów wiadukt nad linią kolejową 146 Wyczerpy – Chorzew Siemkowice Częstochowa Północ A1E75 Częstochowa 1 Aleja Wojska Polskiego[b] ul. Połaniecka al. Marszałkowska, ul. Kornela Makuszyńskiego przejazd pod wiaduktem kolejowym 1 Warszawa Zach. – Katowice ul. Warszawska 91 91 Częstochowa Al. Jana Pawła II 46 91 odcinek wspólny z 46 most nad Wartą ul. Legionów most nad Wartą ul. Kanał Kohna wiadukt nad linią kolejową ul. Jagiellońska / al. Pokoju 43 ul. Rakowska przejazd pod wiaduktem kolejowym ul. Długa / ul. Bugajska 46 91 CH Auchan Poczesna Stacja paliw Nowa Wieś (gmina Poczesna) (Auchan) Stacja paliw Poczesna (Orlen) Stacja paliw Poczesna (Shell) Kolonia Poczesna 904 791  Stacja paliw Romanów (BP) Koziegłowy 789 most nad Brynicą most nad Trzonią  Stacja paliw Brudzowice (Shell) wiadukt nad linią kolejową Siewierz, ul. Bytomska obwodnica Siewierza 78 most nad Czarną Przemszą Podwarpie S1E75 86 86 most nad Czarną Przemszą most nad Pagorem Sarnów Będzin wiadukt nad linią kolejową most nad Psarką Łagisza 913 ul. Wolności ul. Będzińska / ul. Czeladzka 94 86 odcinek wspólny z 94 ul. Piłsudskiego Sosnowiec al. Zagłębia Dąbrowskiego 94 S86 ul. gen. Stefana Grota-Roweckiego ul. Krzysztofa Baczyńskiego / ul. marsz. Józefa Piłsudskiego most nad Brynicą Katowice ul. gen. Józefa Hallera wiadukt nad linią kolejową ul. ks. Jerzego Popiełuszki al. Walentego Roździeńskiego 79

Gierkówka – potoczna nazwa drogi szybkiego ruchu łączącej Warszawę z Katowicami, zbudowanej w latach 1972–1976, pochodząca od osoby Edwarda Gierka, I sekretarza KC PZPR, który był inicjatorem jej budowy.

Historia

Pierwsze plany wybudowania sieci tras szybkiego ruchu i autostrad w PRL powstały 15 marca 1972, gdy prezydium rządu zatwierdziło projekt budowy około 3000 km autostrad^[1]. Do budowy sieci nowoczesnych dróg powołany został Zarząd Autostrad, podporządkowany Centralnemu Zarządowi Dróg Publicznych^[1]. W pierwszym etapie budowy sieci autostrad planowano zbudować odcinek z Gliwic do Krakowa, a w drugim połączyć go z przedwojenną autostradą z Opola do granicy niemieckiej oraz zbudować trasę Warszawa–Łódź–Katowice^[2]. Plany z czasem okrojono^[1].

Formalna decyzja o budowie drogi łączącej Warszawę z konurbacją górnośląską została wydana 26 kwietnia 1973 na posiedzeniu rządu^[1]. Mimo rezygnacji ze statusu autostrady droga miała na całej trasie zyskać drugą jezdnię, sieć stacji benzynowych, obiektów gastronomicznych i miejsc obsługi pojazdów. Dodatkowo odcinek z Piotrkowa Trybunalskiego do Częstochowy zdecydowano poprowadzić w nowym śladzie, gdyż ze względu na dużą ilość terenów zabudowanych na tym odcinku konieczne byłoby wybudowanie licznych obwodnic^[2]. Drogę planowano ukończyć do 31 grudnia 1976^[1]. W celu przyspieszenia otwarcia wezwano do pomocy wojsko^[3].

Uroczyste otwarcie gierkówki odbyło się 8 października 1976^[3]. Uczestniczyli w nim I sekretarz KC PZPR Edward Gierek, premier Piotr Jaroszewicz, minister obrony narodowej Wojciech Jaruzelski^[4] i minister komunikacji Tadeusz Bejm^[2]. Podczas otwarcia wnoszono okrzyki i oklaski na cześć budowniczych i decydentów^[3].

Pierwotnie gierkówka miała łączyć Warszawę z Katowicami. Do otwarcia w 1976 była gotowa droga ze stolicy do Będzina^[3]. W latach 1978–1984 powstał nowy odcinek trasy S86, który połączył Będzin z Katowicami^[3]. Z czasem podjęto także budowę innych dróg, które traktowano jako przedłużenie gierkówki. Były:

• tak zwana wiślanka (droga z Katowic w kierunku Ustronia i Wisły)^[5][6],

Numeracja

Przed reformą międzynarodowej sieci drogowej w 1985 roku i wprowadzeniu nowej krajowej numeracji w lutym 1986 r.^[7] arteria posiadała oznaczenia:

• drogi międzynarodowej E82 na odc. Warszawa – Piotrków Trybunalski^[8],
• drogi międzynarodowej E16 na odc. Piotrków Trybunalski – Katowice^[8].

Parametry drogi

Droga miała na całej długości dwie jezdnie, na modernizowanych fragmentach zbudowano obwodnice większości miast. Przy drodze zaplanowano sieć stacji benzynowych, miejsc obsługi pojazdów i obiektów gastronomicznych. Nowo wytyczony fragment między Piotrkowem Trybunalskim a Częstochową zaprojektowano w przebiegu jak autostradę (łagodne łuki, omijanie miejscowości), ale wszystkie skrzyżowania były kolizyjne^[2]. Gierkówka nie miała bezkolizyjnych skrzyżowań ani ogrodzeń^[3].

Poszkodowanym miastem przy budowie gierkówki została Częstochowa, gdyż do czasu budowy autostrady A1, była jedynym dużym miastem, którego droga nie omija obwodnicą (obwodnice powstały wokół wielu znacznie mniejszych miast)^[3]. Niektórzy mieszkańcy miasta uważali, że brak obwodnicy był rodzajem zemsty wobec Kościoła katolickiego^[3].

Wypadki drogowe

• 3 września 1989 roku w Babsku doszło do wypadku, w którym zginęli Gaetano Scirea, drugi trener Juventus F.C., tłumaczka Barbara Jarnuszkiewicz oraz kierowca Henryk Pająk.
• 7 października 1991 roku w Słostowicach doszło do wypadku, w wyniku którego zmarli prezes NIK Walerian Pańko, dyrektor Biura Informacji Kancelarii Sejmu Janusz Zaporowski oraz pasażer BMW, które uczestniczyło w wypadku.
• 4 września 1993 roku pod Koziegłowami zginęli w wypadku działacze Solidarności Grzegorz Kolosa, Adam Stepecki oraz kierowca Jan Tyszkiewicz^[9].

Zobacz też

Zobacz hasło gierkówka w Wikisłowniku

• Autostrada A1 (Polska)
• droga krajowa nr 1
• olimpijka

Uwagi

Przypisy