Joanna Lumley

Joanna Lumley

Joanna Lumley (2016)
Imię i nazwisko	Joanna Lamond Lumley
Data i miejsce urodzenia	1 maja 1946 Śrinagar
Zawód	aktorka, modelka, pisarka
Współmałżonek	1. Jeremy Lloyd (1970; rozwód) 2. Stephen Barlow (od 1986)
Lata aktywności	od 1957
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Dame Joanna Lamond Lumley (ur. 1 maja 1946 w Śrinagarze) – brytyjska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna, była modelka, działaczka na rzecz obrony praw człowieka i ochrony zwierząt, członkini i patronka organizacji pomocowych i charytatywnych, pisarka, Dama Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego.

Kariera

Urodziła się w rodzinie Thyi Rose Weir i brytyjskiego majora James Rutherford-Lumley, który stacjonował wówczas w Indiach. Ukończyła m.in. St Mary’s Convent School, St Leonards-on-Sea; Lucie Clayton Finishing School. Przed rozpoczęciem kariery aktorskiej pracowała jako zawodowa modelka. Jej pierwszą rolą na dużym ekranie był epizod w nakręconym w 1968 filmie Some Girls Do. W 1969 wystąpiła w pierwszej poważnej roli w filmie o Jamesie Bondzie W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości. W latach 1976–1977 grała w serialu The New Avengers, ale dopiero po zagraniu w emitowanym w latach 1979–1982 serialu Sapphire and Steel głównej roli Sappire stała się aktorką rozpoznawalną, nawet otrzymała przydomek „Angielskiej Róży”. Grała również w wielu innych produkcjach telewizyjnych, do których należy zaliczyć m.in.: Szpital miejski, Steptoe and Son, Partnerzy, Mirror Ball, Szalone krowy, Córka Mistrala czy Prawdziwe angielskie małżeństwo.

Na początku lat 80. XX wieku zagrała w dwóch filmach z serii o przygodach Różowej Pantery, które realizował Blake Edwards. Były to Ślad Różowej Pantery w 1982 i Klątwa Różowej Pantery w 1983.

Mimo bogatego dorobku największą sławę przyniosła jej niesamowita rola Patsy Stone z realizowanego od 1992 przez duet „French & Saunders” serialu Absolutnie fantastyczne, za którą otrzymała nagrodę BAFTA dla Najlepszej Aktorki Komediowej oraz dla Największej Osobowości Komediowej. Grała tam w duecie z Jennifer Saunders.

Joanna Lumley obok ról telewizyjnych grała również w wielu realizacjach kinowych Shirley Valentine z 1989, Duch w Monte Carlo z 1990, Jakubek i brzoskwinia olbrzymka z 1996, Powrót do domu z 1998 czy Maybe Baby z 2000. Użyczyła swojego głosu w filmie Tima Burtona (Gnijąca panna młoda) z 2005 roku oraz w filmie animowanym Safari z 2010.

Lumley jest też aktorką teatralną, wybitną kreację stworzyła w sztuce List. Do jej dorobku należą również występy w Noel and Gertie, Wiśniowy sad, Blithe Spirit, Jaś i magiczna fasola oraz w Mąż idealny.

W 2000 roku była współproducentką serialu telewizji BBC The Cazalet Chronicles.

Dwukrotnie (2004, Noc w bibliotece i 2010, Zwierciadło pęka w odłamków stos) wystąpiła w ekranizacjach powieść Agathy Christie, gdzie wcieliła się w rolę Dolly Bantry – przyjaciółki Panny Marple.

W 2013 roku wystąpiła w nominowanym do Oscara filmie w reżyserii Martina Scorsese – Wilk z Wall Street.

Działalność społeczna i charytatywna

Joanna Lumley jest znana z działalności dotyczącej obrony praw człowieka i obrony praw zwierząt. Aktywnie zaangażowała się w kampanię na rzecz sprawiedliwego traktowania Gurkhów, tj. hinduskich weteranów, którzy walczyli w brytyjskich formacjach wojskowych przed 1997. Lumley głośno przypomina, że Gurkhowie byli brytyjskimi żołnierzami przez ostatnie 200 lat, a ponad 50 tys. oddało swoje życie w obronie niepodległości Wielkiej Brytanii.

Działa również w organizacji „Survival International”, która broni interesów rdzennej ludności na terenach zagrożonych. Joanna Lumley zwróciła uwagę na zagrożoną narodowość Dongria Kondh, która żyje w indyjskich górach. Na terenach, gdzie żyją od wieków planowana jest ogromna kopalnia boksytów, która przyniesie zagładę naturze, jak i siedliskom ludowi Dongria Kondh.

Od 1993 jest patronką fundacji „Tree Aid” zajmującą się walką z afrykańskim ubóstwem, która łączy pomoc ludziom z ochroną środowiska.

Jest członkiem „Royal Geographical Society” (FRGS), wspiera organizacje działające na rzecz zwierząt CIWF i Viva! oraz patronuje wielu organizacjom charytatywnym.

Za swoją działalność została w 1995 odznaczona Orderem Imperium Brytyjskiego IV klasy (OBE), a w 2022 otrzymała rangę damy komandora tegoż orderu (DBE)^[1].

Pięć uniwersytetów uhonorowało ją tytułem doktora honoris causa: University of Kent w 1994^[2], sześć lat później Oxford Brookes University^[3], Uniwersytet w St Andrews w 2006^[4], dwa lata później Queen's University Belfast^[5][6], a University of Chester w 2019^[7].

W lutym 2013 została oceniona jako jedna ze 100 najbardziej wpływowych kobiet w Wielkiej Brytanii przez popularną, brytyjską rozgłośnię radiową BBC Radio 4^[8].

Życie prywatne

Na początku lat 60. była partnerka brytyjskiego fotografa Michaela Claydona, z tego związku pochodzi jedyny syn aktorki James (ur. 1967)^[9]. W roku 1970 poślubiła pisarza i scenarzystę Jeremy’ego Lloyda. Małżeństwo to zakończyło się rozwodem po kilku miesiącach. Jej drugim i obecnym mężem od 1986 roku jest angielski dyrygent Stephen Barlow. Joanna Lumley ma dwie wnuczki Alice i Emily.

Lumley mieszka wraz z mężem w Londynie. Mają też dom w pobliżu miejscowości Penpont w południowej Szkocji^[10].

Użytkownicy AOL w Wielkiej Brytanii dobrze znają głos Joanny Lumley, to ona nagrała pozdrowienie „Witamy w AOL” i informację „Masz wiadomość e-mail”.

Aktorka jest wegetarianką.

Filmografia

Filmy kinowe

• 1969: W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości jako Angielka
• 1970: Tam Lin jako Georgia
• 1971: Odrażający dr Phibes jako asystentka w laboratorium
• 1972: Don’t Just Lie There, Say Something jako Giselle Parkyn
• 1973: Szatański plan Draculi jako Jessica Van Helsing
• 1975: Szpital miejski jako pacjentka
• 1976: The Cuckoo Waltz jako Harriet Paulden
• 1979: The Plank jako Hitchhiker
• 1982: Na tropie Różowej Pantery jako Marie Jouvet
• 1983: Klątwa Różowej Pantery jako hrabina Chandra
• 1986: The Glory Boys jako Helen
• 1989: Shirley Valentine jako Marjorie Majors
• 1990: Duch w Monte Carlo jako lady Drayton
• 1992: Niewinne kłamstwa jako lady Helen Graves
• 1995: Farma na odludziu jako Mary Smilling
• 1996: Jakubek i brzoskwinia olbrzymka jako Ciocia Spiker
• 1997: Książę Waleczny jako Morgana Le Fay
• 1997: Todd rzeźnik jako pani Lovett
• 1998: Powrót do domu jako Dian Carey-Lewis
• 1999: Szalone krowy jako Gilian
• 1999: Sprawy ostateczne jako Freda
• 2000: Maybe Baby jako Sheila
• 2001: Zakazana namiętność jako Elenor Galyn
• 2002: Mirrorball jako Jackie Riviera
• 2003: Standing Room Only jako pani Clark
• 2004: Eurotrip jako recepcjonistka
• 2004: Panna Marple: Noc w bibliotece jako Dolly Bantry
• 2005: Magiczna karuzela jako Erminitrude
• 2005: Gnijąca panna młoda jako Maudeline Everglot
• 2006: Ella zaklęta jako Dama Olga
• 2007: Lalki jako madame Muscat
• 2009: Boogie Woogie jako Alfreda Rhinegold
• 2010: Panna Marple: Zwierciadło pęka w odłamków stos jako Dolly Bantry
• 2011: Safari jako Żyrafa Gissele (głos)
• 2011: Jesienna miłość jako Charlotte
• 2012: The Making of a Lady jako lady Maria Byrne
• 2013: Wilk z Wall Street jako Ciotka Emma
• 2013: Gangsta Granny jako Elżbieta II
• 2014: Death Knight Love Story jako lady Blameaux
• 2017: Do zakochania jeden krok jako Jackie

Seriale

• 1973: Coronation Street jako Elaine Perkins
• 1973–1975: Are You Being Served? jako panna French, sprzedawczyni perfum
• 1976–1977: The New Avengers (nagroda BAFTA) jako Purdey
• 1979–1982: Sapphire & Steel jako Sapphire
• 1984: Córka Mistrala jako Lally Longbridge
• 1992–2005: Absolutnie fantastyczne (2 nagrody BAFTA, 3 razy nominacja do BAFTA, nagroda British Comedy Award) jako Patsy Stone
• 1998: Prawdziwe angielskie małżeństwo (nominacja do BAFTA) jako Liz Franks
• 1999: Doctor Who and The Curse of Fatal Death jako ostatnia inkarnacja Doktora
• 2002: Up in Town (nominacja do British Comedy Award) jako Madison Blakelock
• 2006–2009: Panie z Clatterford jako Delilah Stagg
• 2011: Kochanki jako Vivienne Roden
• 2013: Jonathan Creek jako Rosalind Tartikoff

Filmy dokumentalne

• 2008: Joanna Lumley w krainie zórz polarnych (Joanna Lumley in the Land of the Northern Lights)
• 2008: Ian Fleming: Where Bond Began
• 2009: Joanna Lumley: Catwoman
• 2010: Joanna Lumley’s Nil
• 2011: Joanna Lumley: Moja grecka odyseja (Joanna Lumley’s Greek Odyssey)
• 2012: Joanna Lumley: Poszukiwania Arki Noego (Joanna Lumley: The Search for Noah’s Ark)
• 2014: Joanna Lumley: Meets will.i.am

Teatr

• 1971, Garrick Theatre: Don’t Just Lie There Say Something
• 1982, British tour: Private Lives
• 1983, King’s Head: Noel & Gertie
• 1984, Dundee Rep: Hedda Gabler
• 1986, Vaudeville Theatre: Blithe Spirit
• 1987, Chichester Festival: Mąż idealny
• 1991, Strand Theatre: The Revengers’ Comedies
• 1995, Lyric Hammersmith: List
• 1996, Royal Albert Hall: Jaś i magiczna fasola
• 2007, Crucible Theatre: Wiśniowy sad
• 2010, West End: La Bête
• 2011, Theatre Royal przy Drury Lane: The Lion in Winter

Dorobek pisarski

• Peacocks and Commas: Best of the Spectator Competitions (1983)
• Stare Back and Smile: Memoirs (1989)
• Forces Sweethearts (1993)
• Girl Friday (1994)
• In the Kingdom of the Thunder Dragon (1997)
• No Room for Secrets (2005)
• Ansolutely (2011)

Przypisy

Bibliografia

• Biografia Joanny Lumley. tmaw.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-05)].
• Joanna Lumley w serwisie Film.Onet
• Profil Joanny Lumley w serwisie BBC

Linki zewnętrzne

• Joanna Lumley w bazie IMDb (ang.)
• Joanna Lumley w bazie Filmweb