Laurence Olivier

Laurence Olivier

Laurence Olivier (lata 40. XX wieku)
Imię i nazwisko	Laurence Kerr Olivier
Data i miejsce urodzenia	22 maja 1907 Dorking
Data i miejsce śmierci	11 lipca 1989 Steyning
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Laurence Kerr Olivier^[1], baron Olivier (ur. 22 maja 1907 w Dorking, zm. 11 lipca 1989 w Steyning) – angielski aktor, zdobył światową sławę dzięki rolom bohaterów szekspirowskich w teatrze i filmie, reżyser teatralny, producent. American Film Institute umieścił go na 14. miejscu na liście największych aktorów wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)^[2].

W 1949 nagrodzony dwukrotnie Oscarem za film Hamlet w kat. „najlepszy film” i „najlepsza rola męska”, a w 1978 Oscarem honorowym za całokształt pracy aktorskiej^[3].

Określany często największym aktorem szekspirowskim epoki. Za osiągnięcia teatralne Elżbieta II nadała mu tytuł „Sir”. Wieloletni dyrektor Teatru Narodowego w Londynie.

Jeden z pretendentów do roli Vito Corleone w Ojcu chrzestnym, której przyjęcia odmówił z powodów zdrowotnych i ostatecznie przyjął ją Marlon Brando.

Wystąpił w ponad 100 filmach, z których wiele mogło poszczycić się wysokimi pozycjami w zestawieniach amerykańskiego box office’u^[4].

Życiorys

Urodził się w Dorking, w hrabstwie Surrey, jako najmłodszy z trojga dzieci Agnes Louise (z domu Crookenden; 1871–1920) i Gerarda Kerra Oliviera (1869–1939)^[5]. Miał dwoje starszego rodzeństwa: siostrę Sybille (1901–1989) i brata Gerarda Dacresa „Dickiego” (1904–1958). Ich prapradziadek wywodził się z francuskich hugenotów. Ojciec Laurence’a rozpoczął karierę jako nauczyciel, ale po ukończeniu 30 lat odkrył silne powołanie zakonne i został wyświęcony na kapłana Kościoła anglikańskiego^[5].

W 1916 został przyjęty do chóru Church of All Saints Choir School^[6] w centrum Londynu. W 1917 zachwycił publiczność jako Brutus w szkolnej inscenizacji Juliusz Cezar. Później zdobywał pochwały za role w innych produkcjach uczniowskich – Marii w Wieczorze Trzech Króli (1918) i Katarzyny w Poskromieniu złośnicy (1922). W latach 1920–1924 uczęszczał do St. Edward's School w Oksfordzie^[6]. W 1924 podjął studia aktorskie w Central School of Speech Training and Dramatic Art^[6].

Życie prywatne

Był trzykrotnie żonaty. 25 lipca 1930 poślubił aktorkę Jill Esmond^[7]. Mieli syna Tarquina. 29 stycznia 1940 się rozwiedli^[7]. W listopadzie 1936 związał się z Vivien Leigh, z którą ożenił się 31 sierpnia 1940 podczas prywatnej uroczystości w Santa Barbara^[8]. Tylko on wiedział o chorobie maniakalno-depresyjnej swojej żony^[9]. 6 stycznia 1961 doszło do ich rozwodu, a już 17 marca 1961 poślubił Joan Plowright^[7], z którą miał troje dzieci: Richarda Kerra, Tamsin Agnes Margaret i Julie Kate oraz z którą pozostawał małżeństwem przez 28 lat, aż do swojej śmierci w 1989.

Był biseksualistą^[10][11]. Spotykał się m.in. z Peterem Finchem, Shelley Winters, Noëlem Cowardem^[7], Richardem Burtonem, Johnem Gielgudem, Ivorem Novello, Elissą Landi, Margot Fonteyn, Siegfriedem Sassoonem, Dannym Kaye (1949–1950)^[7], Marlonem Brando (1951)^[7] i Sarah Miles (1960)^[12].

Filmografia

• 1937: Wyspa w płomieniach (Fire over England) jako Michael Ingolby
• 1939: Wichrowe Wzgórza (Wuthering Heights) jako Heathcliff
• 1940: Rebeka (Rebecca) jako Maxim de Winter
• 1940: Duma i uprzedzenie (Pride and Prejudice) jako Fitzwilliam Darcy
• 1941: Lady Hamilton jako admirał Horatio Nelson
• 1941: 49th Parallel jako Johnnie, traper
• 1944: Henryk V (Henry V) jako Henryk V
• 1948: Hamlet jako Hamlet
• 1952: Siostra Carrie (Carrie) jako George Hurstwood
• 1957: Książę i aktoreczka (The Prince and the Showgirl) jako Charles
• 1960: Spartakus (Spartacus) jako Marek Licyniusz Krassus
• 1966: Chartum (Khartoum) jako Mahdi
• 1968: Romeo i Julia (Romeo and Juliet) jako narrator
• 1968: Trzewiki rybaka (The Shoes of the Fisherman) jako Piotr Kamieniew
• 1969: Bitwa o Anglię (Battle of Britain) jako marszałek lotnictwa sir Hugh Dowding
• 1969: David Copperfield (TV) jako pan Creakle
• 1971: Mikołaj i Aleksandra (Nicholas and Alexandra) jako hrabia Siergiej Witte
• 1972: Detektyw (Sleuth) jako Andrew Wyke
• 1976: Maratończyk (The Marathon Man) jako Christian Szell
• 1976: Obsesja Sherlocka Holmesa (The Seven-Per-Cent Solution) jako prof. James Moriarty
• 1977: O jeden most za daleko (A Bridge Too Far) jako dr Jan Spaander
• 1977: Jezus z Nazaretu (Jesus of Nazareth, TV) jako Nikodem
• 1978: Betsy (The Betsy) jako Loren Hardeman Sr.
• 1978: Chłopcy z Brazylii (The Boys from Brazil) jako Ezra Lieberman
• 1979: Mały romans (A Little Romance) jako Julius Edmond Santorin
• 1979: Dracula jako prof. Abraham Van Helsing
• 1981: Zmierzch tytanów (Clash of the Titans) jako Zeus
• 1983: Człowiek zagadka (The Jigsaw Man) jako admirał Sir Gerald Scaith
• 1984: Bunt na Bounty (The Bounty) jako admirał Hood
• 1985: Dzikie gęsi 2 (Wild Geese II) jako Rudolf Hess
• 1986: Piotr Wielki (Peter the Great, TV) jako Wilhelm III Orański
• 2004: Sky Kapitan i świat jutra (Sky Captain and the World of Tomorrow) jako dr Totenkopf (zdjęcia archiwalne)

Nagrody

• Nagroda Akademii Filmowej Oscar Honorowy: 1979 Najlepszy aktor pierwszoplanowy: 1948 Hamlet Najlepszy film: 1948 Hamlet Oscar Honorowy: 1947 Henryk V
• Złoty Glob Nagroda im. Cecila B. DeMille’a: 1983 Najlepszy aktor drugoplanowy: 1976 Maratończyk Najlepszy aktor w filmie dramatycznym: 1948 Hamlet
• Nagroda BAFTA Nagroda Honorowa: 1977 Najlepszy aktor drugoplanowy: 1969 Och! Co za urocza wojenka Najlepszy aktor brytyjski: 1955 Ryszard III
• Nagroda Emmy Najlepszy aktor: 1960, 1973, 1975, 1984 Najlepszy aktor drugoplanowy: 1982
• Złota Malina Najgorszy aktor: 1982 Inchon
• Nagroda na MFF w Berlinie Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora: 1955 Ryszard III

Przypisy

Bibliografia

• Megan Gressor, Kerry Cook: Największe romanse wszech czasów. Bożenna Stokłosa (tłum.). Klub Dla Ciebie, 2005. ISBN 83-7404-194-3.

Linki zewnętrzne

• Laurence Olivier w bazie IMDb (ang.)
• Laurence Olivier w bazie Filmweb
• Laurence Olivier w bazie Notable Names Database (ang.)
• Laurence Olivier w bazie Discogs.com (ang.)