Olsza zielona
 | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | eukarionty | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||||
| Klasa | Magnoliopsida | ||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | bukowce | ||||
| Rodzina | brzozowate | ||||
| Rodzaj | olsza | ||||
| Gatunek | olsza zielona | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Alnus alnobetula (Ehrh.) K.Koch Acta Phytotax. Sin. 16(2): 92 1978[3] | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||||
 najmniejszej troski | |||||
| |||||
| |||||
Olsza zielona, kosa olcha (Alnus alnobetula (Ehrh.) K.Koch) – gatunek krzewu należący do rodziny brzozowatych (Betulaceae A. Gray). Występuje w Ameryce Północnej, w Europie i w Azji (m.in. na Syberii i na Kamczatce), sięgając na północ aż do 70 stopnia szer. geogr. W Polsce na naturalnych stanowiskach występuje wyłącznie w Bieszczadach, wysoko w górach. Można ją spotkać w Tatrach, gdzie została nasadzona. Spełnia tam podobną rolę, jak kosówka – zapobiega erozji i utrwala zbocza.
Morfologia
- Pokrój
- Bardzo rozłożysty krzew (rzadko małe drzewko), o gęstych pędach. Osiąga wysokość przeważnie do 2 m, w dobrych warunkach nawet do 4 m.
- Łodyga
- Tworzy liczne pędy wygięte na kształt kosy. Roczne pędy o oliwkowozielonym lub czerwonobrunatnym kolorze są nieco spłaszczone i lekko filcowato owłosione.
- Pąki
- Odstające stożkowate, okryte 4-6 purpurowobrunatnymi lub zielonawymi, orzęsionymi łuskami, czasami nieco lepkie.
- Liście
- Jajowate lub eliptyczne, o długości 3-6 cm, zaostrzone, brzegi podwójnie piłkowane. Nerwy wyraźnie widoczne, w liczbie 5-10 par, w kątach nieco owłosione.
- Kwiat
- Roślina jednopienna, o oddzielnych kwiatostanach męskich i żeńskich występujących na tej samej roślinie. Już przed zimą na gałązkach występują kwiatostany męskie i żeńskie, które zakwitną dopiero na wiosnę. Zakwitają równocześnie z rozwojem liści (kwiecień-maj) i są wiatropylne.
- Owoc
- Kuliste lub jajowate owocostany, silnie zdrewniałe, przypominające wyglądem szyszki, zawierające oskrzydlone orzeszki. Długo utrzymują się na roślinie.
Biologia i ekologia
W Polsce jest gatunkiem wysokogórskim. W Bieszczadach występuje ponad górną granicą bukowych lasów, zarastając połoniny, na których zaprzestano wypasu bydła, a także opuszczone pola uprawne. Najniższe jej stanowisko znajduje się w Orelcu (464 m n.p.m.). Szczególnie obficie rośnie wzdłuż potoków. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Pulmonario-Alnetum viridis[5]. Jest jednym z nielicznych w Polsce gatunków roślin, który zwiększa swój zasięg schodząc z wysokich gór w dół. Liczba chromosomów 2n = 28.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
- ↑ a b Alnus alnobetula (Ehrh.) K.Koch. The Plant List. [dostęp 2016-06-06]. (ang.).
- ↑ Alnus alnobetula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Bibliografia
- W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- p
- d
- e
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
