Pange, lingua, gloriosi corporis mysterium

Sław języku tajemnicę
Pange lingua
Ilustracja
Caspar Ett: Pange lingua, ze zbioru Cantica sacra in usum studiosae iuventuti, Monachium 1834, s. 162-164.

utwór Pange lingua
(wykonanie po łacinie.[a])
Forma muzyczna

pieśń

Pange, lingua, gloriosi (Sław języku tajemnicę, niech do niebios brzmi granicy) – hymn nieszporny na uroczystość Bożego Ciała.

Autorem tekstu jest św. Tomasz z Akwinu, który inspirował się wcześniejszym hymnem łacińskim Fortunata (VI w) Pange, lingua, gloriosi proelium certaminis (Sław, języku, bój chwalebny, dzieje walki niezrównanej), śpiewanym w liturgii godzin w Wielkim Tygodniu oraz w Wielki Piątek podczas adoracji krzyża[1].

Charakterystyka

Hymn wykonuje się nie tylko w czasie uroczystości Bożego Ciała. Śpiewany bywa również w czasie procesji przeniesienia Najświętszego Sakramentu do tzw. ciemnicy w czasie Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek (bez dwóch ostatnich zwrotek, które śpiewa się dopiero, kiedy procesja dotrze do ciemnicy)[2]. Fragment pieśni (dwie ostatnie zwrotki, od słów Tantum ergo) śpiewany jest również na zakończenie Adoracji Najświętszego Sakramentu (przed błogosławieństwem).

W liturgii mariawickiej, fragment hymnu (Przed tak wielkim Sakramentem) śpiewany jest podczas udzielania błogosławieństwa Przenajświętszym Sakramentem, a także jako hymn nieszporów o Przenajświętszym Sakramencie. Całość hymnu w mariawickim tłumaczeniu (Niech do niebios brzmi granicy) śpiewana jest w Wielki Czwartek w czasie procesji do ciemnicy.

Tekst

Tekst łaciński Tekst polski
(liturgia rzymskokatolicka)
Tekst polski
(liturgia mariawicka)

Pange, lingua, gloriosi
corporis mysterium,
sanguinisque pretiosi,
quem in mundi pretium
fructus ventris generosi
rex effudit gentium.

Nobis datus, nobis natus
ex intacta Virgine,
et in mundo conversatus,
sparso verbi semine,
sui moras incolatus
miro clausit ordine.

In supremae nocte coenae
recumbens cum fratribus,
observata lege plene
cibis in legalibus,
cibum turbae duodenae
se dat suis manibus.

Verbum caro panem verum
verbo carnem efficit,
fitque sanguis Christi merum;
et si sensus deficit,
ad firmandum cor sincerum
sola fides sufficit.

Tantum ergo sacramentum
veneremur cernui,
et antiquum documentum
novo cedat ritui,
praestet fides supplementum
sensuum defectui.

Genitori Genitoque,
laus et iubilatio,
salus, honor, virtus quoque
sit et benedictio.
Procedenti ab utroque
compar sit laudatio.

Sław języku tajemnicę
Ciała i najdroższej Krwi,
którą jako Łask Krynicę
wylał w czasie ziemskich dni,
Ten, co Matkę miał Dziewicę,
Król narodów godzien czci.

Z Panny czystej narodzony,
posłan zbawić ludzki ród,
gdy po świecie na wsze strony
ziarno słowa rzucił w lud,
wtedy cudem niezgłębionym
zamknął Swej pielgrzymki trud.

W noc ostatnią, przy Wieczerzy,
z tymi, których braćmi zwał,
pełniąc wszystko jak należy,
czego przepis prawny chciał,
sam Dwunastu się powierzył,
i za pokarm z Rąk Swych dał.

Słowem, więc Wcielone Słowo
chleb zamienia w Ciało Swe,
wino Krwią jest Chrystusową,
darmo wzrok to widzieć chce.
Tylko wiara Bożą mową
pewność o tym w serca śle.

Przed tak wielkim Sakramentem
upadajmy wszyscy wraz,
niech przed Nowym Testamentem
starych praw ustąpi czas.
Co dla zmysłów niepojęte,
niech dopełni wiara w nas.

Bogu Ojcu i Synowi
hołd po wszystkie nieśmy dni.
Niech podaje wiek wiekowi
hymn triumfu, dzięki, czci,
a równemu Im Duchowi
niechaj wieczna chwała brzmi.

Niech do niebios brzmi granicy
Chwała ust Bożemu Ciału,
I drogiej Krwi tajemnicy,
Którą w okup świata szału
Owoc żywota Dziewicy
Wylał z miłości zapału.

Nam zrodzony, nam jest dany
Z najczystszego Panny łona,
I na świecie mieszka z nami,
Siejąc miłości nasiona;
Byt Mu ziemski dokonywa
Tajemnica nieskończona.

W ostatniej wieczerzy w nocy,
Przy dwunastu uczniów gronie,
Jedząc Paschę Wielkanocy,
Jak przepisano w Zakonie,
Siebie pokarm, w dziwnej mocy,
Dał swoim przez własne dłonie.

Wprzód się stało Ciałem Słowo,
Chleb się Słowem w Ciało zmienia,
A wino w Krew Chrystusową,
Nad porządek przyrodzenia;
Ale wiara w duszę zdrową
Wlewa tej prawdy twierdzenia.

Przed tak wielkim Sakramentem
Padać na twarz cześć i sława;
Niech ustąpią z Testamentem
Starzy dla nowego prawa,
Wiara będzie fundamentem,
Gdy pojęcia zmysł ustawa.

Chwała Ojcu i Synowi!
Radość, moc, błogosławienie
Wiek niech podaje wiekowi,
I Temu, co pochodzenie
Bierze od obu, Duchowi
Równa chwała nieskończenie.

Uwagi

  1. Wymowa łaciny w tym wykonaniu jest zgodna ze zwyczajem przyjętym w świecie anglojęzycznym, odmiennym od przyjętego w Polsce.

Przypisy

  1. Liturgia.pl: Miłosierdzie Drzewa: liturgiczna poetyka hymnu Pange Lingua
  2. Wielki Czwartek - Msza Wieczerzy Pańskiej [online], ordo.pallotyni.pl [dostęp 2023-03-27] .

Linki zewnętrzne

  • Wykonanie polskiej wersji Pange lingua
  • Pange lingua w Catholic Encyclopedia (ang.)
  • p
  • d
  • e
Cykl paschalny i Zmartwychwstanie Pańskie
Chrześcijaństwo
zachodnie
przedpoście
  • Niedziela Siedemdziesiątnicy, Starozakonna (Septuagesima) (-70)
  • Niedziela Sześćdziesiątnicy, Mięsopustna (Sexagesima) (-63)
  • Niedziela Pięćdziesiątnicy, Zapustna (Quinquagesima) (-56)
  • Niedziela Czterdziesiątnicy (Quadragesima) (-49)
  • nabożeństwo czterdziestogodzinne
wielki post
Wielki Tydzień
Triduum
Paschalne
Wielki Czwartek (-3)
Wielki Piątek (-2)
Wielka Sobota (-1)
Wielka Noc
oktawa wielkanocna
okres wielkanocny
wigilia i oktawa
Zielonych Świątek
okres zwykły
święta wyznaczane
datą Wielkanocy
Chrześcijaństwo
wschodnie
przedpoście
  • Niedziela Pragnienia (o Zacheuszu) (-77)
  • Niedziela Pokory (o Celniku i Faryzeuszu) (-70)
  • Niedziela Miłosierdzia (o Synu Marnotrawnym) (-63)
  • Niedziela mięsopustna (o Sądzie Ostatecznym) (-56)
  • Mięsopustna Powszechna Sobota Dusz (-50)
  • Niedziela seropustna (Przebaczenia Win) (-49)
wielki post
  • Czysty (Zielony, Postny) Poniedziałek (-48)
  • Sobota Teodora (-43)
  • Niedziela Tryumfu Ortodoksji (-42)
  • Sobota Upamiętnienia (-36, -29, -22)
  • Niedziela Krestopokłonna (-28)
  • Niedziela św. Jana Klimaka (-21)
  • Sobota Akatystu (-15)
  • Niedziela Marii Egipcjanki (-14)
Wielki Tydzień
Wielka Noc
  • rezurekcja
  • Liturgia św. Bazylego Wielkiego
  • Agape Vespers
  • Khristós Anésti! Alithós Anésti!
  • trikirion paschalny
  • troparion paschalny
  • Pentecostarion
  • Posiadacze mirry
Biały Tydzień
okres wielkanocny
  • Radonica, Zaduszki, Prowody (+10)
  • Świętych Niewiast Mirro (+14)
  • Niedziela o Paralityku (+21)
  • Meso-Pentecost (+24)
  • Niedziela o Samarytance (Photini) (+28)
  • Niedziela o Ślepcu (+35)
  • Apodosis (+38)
  • Wniebowstąpienie Pańskie (+39)
  • Świętych Ojców I soboru powszechnego (+42)
  • Powszechna Sobota Dusz przed świętem Pięćdziesiątnicy (+48)
  • Pentecost - Święto Trójcy Świętej (+49)
  • II Dzień Świąt Trójcy Świętej (+50)
  • III Dzień Świąt Trójcy Świętej (+51)
  • Wszystkich Świętych (+56)
Postacie
folklorystyczne
Zwyczaje
polskie
karnawał
(zapusty, mięsopust)
post
wielkanoc
zielone święta
Zwyczaje
międzynarodowe
  • osterbrunnen
  • palenie Judasza
Atrybuty
  • VIAF: 181877925, 204617402
  • LCCN: n85006626
  • GND: 4674015-6
  • NKC: ph224410