Roald Hoffmann

Roald Hoffmann

Roald Safran

Data i miejsce urodzenia	18 lipca 1937 Złoczów
profesor
Specjalność: chemia
Alma Mater	Uniwersytet Columbia
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie chemii
Multimedia w Wikimedia Commons

Roald Hoffmann (ur. 18 lipca 1937 w Złoczowie^[1]) – polsko-amerykański chemik żydowskiego pochodzenia^[2], laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1981).

Życiorys

Urodził się w żydowskiej rodzinie inż. Hillela Safrana i Clary z d. Rosen w Złoczowie w Polsce (obecnie Ukraina). Otrzymał imię na cześć norweskiego badacza Roalda Amundsena^[1].

W czasie II wojny światowej w 1941 r. Złoczów znalazł się pod okupacją niemiecką. Ponieważ sytuacja stawała się coraz bardziej niebezpieczna, a więźniowie byli przenoszeni do obozów zagłady, rodzina przekupiła strażników, aby umożliwić ucieczkę. Roalda wraz z matką i wujostwem uratowali przed Zagładą sąsiedzi Mykoła i Maria Diuk, ukrywając ich przez kilkanaście miesięcy (w 2007 r. zostali za to odznaczeni pośmiertnie jako Sprawiedliwi wśród Narodów Świata). Jego ojciec przebywał w obozie pracy przymusowej i został zamordowany przez Niemców w 1943 r. jako współorganizator próby ucieczki. Po wojnie w Krakowie matka Roalda związała się z Naftalim Marguliesem (także ocalałym z Zagłady), a później rodzina kupiła w Niemczech papiery na nazwisko Hoffmann. W 1949 roku rodzina Hoffmanów wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych^[3].

W 1955 roku ukończył Stuyvesant High School, a w 1958 roku Uniwersytet Columbia. W 1962 roku uzyskał stopień naukowy doktora chemii, pracując pod kierunkiem laureata Nagrody Nobla, Williama Lipscomba^[1].

Zajmował się chemią teoretyczną. W 1968 został profesorem Uniwersytetu Cornella w Ithaca w USA^[1]. Jest członkiem m.in. National Academy of Sciences^[2] i American Academy of Arts and Sciences^[2][4]. Prowadził prace w zakresie teorii reakcji chemicznych – wraz z R.B. Woodwardem (laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1965 r.) opracował reguły dotyczące reakcji pericyklicznych (tzw. reguły Woodwarda-Hoffmanna) i rozszerzył je na reakcje jonowe.

W 1981 roku otrzymał (niezależnie od Ken’ichiego Fukuia) Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii^[2]. W 1998 r. został pierwszym laureatem Medalu im. Włodzimierza Kołosa^[5]. W 2017 r. został wybrany na członka zagranicznego PAN (Wydział III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi)^[6].

Hoffmann jest też pisarzem i poetą, autorem zbiorów poezji The Metamict State (1987) i Gaps and Verges (1990) oraz książek popularnonaukowych z dziedziny chemii. Współprowadził program The World of Chemistry prod. PBS^[2].

Żonaty z Evą Börjesson. Ma z nią syna Hillela Jana i córkę Ingrid Helen^[2].

Przypisy