Sebastian Alojzy Sierakowski
 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 9 stycznia 1743 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 9 sierpnia 1824 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Śluby zakonne | 1774 | ||
| |||
Sebastian Alojzy Sierakowski (ur. 9 stycznia 1743 w Bogusławicach, zm. 9 sierpnia 1824 w Krakowie) – architekt, jezuita, proboszcz krakowskiej kapituły katedralnej w 1818 roku[1].
Życiorys
Studia odbywał w Jarosławiu i we Lwowie. Od 1774 kanonik katedralny krakowski i kustosz koronny, później senator Wolnego Miasta Krakowa. W 1790 roku był członkiem duchownym Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej województwa krakowskiego dla powiatów proszowskiego i krakowskiego[2].
Wybudował według własnego planu kościół w Pleszowie pod Krakowem, wzniesiony w 1806 roku. Był autorem planu regulacji dzielnicy Marywil i urządzenia pałacu królewskiego w Warszawie. Na przyjazd Stanisława Augusta wykonał projekt restauracji zamku wawelskiego (1787). Przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego w 1812 roku[3]. Projektował odbudowę zburzonego ratusza w Krakowie, sukiennic krakowskich (1818) oraz dwór w Radziszowie[4]. Również w 1818 przedstawił Senatowi Wolnego Miasta Krakowa projekt monumentalnych studni-fontann, które miały stanąć na czterech rogach Rynku Głównego i na dzisiejszym placu Dominikańskim (wówczas ul. Szeroka). Projekt przewidywał ozdobienie studni rzeźbami o treści historyczno-patriotycznej. Studnie te miały zastąpić prymitywne drewniane zbiorniki na wodę (rząpie), będące elementem dawnego systemu wodociągowego miasta. Plany Sierakowskiego nie doczekały się realizacji z powodu braku funduszów[5]. Był autorem pierwotnego projektu altany rządowej w Krakowie[6]. Z projektów pomnikowych Sierakowskiego wykonany został nagrobek Kopernika w kościele św. Anny w Krakowie i prezbiterium kościoła Norbertanek na Zwierzyńcu. Na jego zlecenie malarz Michał Stachowicz wykonał kopie rysunków grobów na Wawelu, które Sierakowski przesłał wraz z dedykacją Stanisławowi Kostce Potockiemu prezesowi Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[7].
Prace teoretyczne: „Architektura obejmująca wszelki gatunek murowania i budowania” (2 t., 1812), jest jedynym polskim dziełem encyklopedycznym o architekturze, mimo konserwatywnego charakteru zawiera pozytywną ocenę narodowej i ludowej tradycji architektonicznej. Drugie dzieło: „Rzecz o tanim... sposobie murowania w Krakowie domów na przedmieściach” (Kraków, 1817) w rękopisie.
Był członkiem lóż wolnomularskich w Paryżu i Lwowie, mówcą loży Cnotliwy Sarmata[8]. W XVIII wieku był członkiem loży wolnomularskiej Świątynia Izis[9].
Przypisy
- ↑ Nowy Kalendarzyk Polityczny na Rok 1819, Warszawa 1818, s. 95.
- ↑ Dziennik rządowo-ekonomiczno handlowy. Zaymuiący różne Wiadomości, Rządowe, Handlowe, Ekonomiczne, Fabryczne, Kontraktowe na Dobra, Summy, i Produkta. Zajmujący 3 miesiące kwiecień may czerwiec 1790. R.5. T. II., s. 378.
- ↑ Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego. 1812, nr 7, s. 59.
- ↑ Rewaloryzacja założenia dworskiego w Radziszowie pod Krakowem. naszradziszow.com, 2014-01-27. [dostęp 2014-01-27].
- ↑ Marek Żukow-Karczewski. Wodociągi średniowiecznego Krakowa. „Echo Krakowa”. 132 (13193), 1990-07-11. Kraków.
- ↑ J. Dobrzycki Zieleń Krakowa, s. 13.
- ↑ Michał Rożek, Groby królewskie w Krakowie. Kraków 1977, s. 12.
- ↑ Ludwik Hass, Sekta farmazonii warszawskiej, Warszawa 1980, s. 154.
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 302.
Bibliografia
- Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939).
- Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924-1927).
- Wielka Encyklopedia Powszechna PWN (1962-1969).
Linki zewnętrzne
- Biografia z portretem. genealogia.okiem.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-20)].
- Tadeusz Dybeł, o Sebastianie Sierakowskim w „Głos Radziszowa”
- Rysunki S. Sierakowskiego w zbiorach Biblioteki Narodowej – wersja cyfrowa na Polona.pl
- Rysunki S. Sierakowskiego w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej – wersja cyfrowa w Jagiellońskiej Bibliotece Cyfrowej
- p
- d
- e
- ↑ a b c d e f g h i j k l Pełniący funkcję rektora w zastępstwie.
- ↑ Od 1805 do 1809 Uniwersytet połączony z Uniwersytetem Lwowskim i zgermanizowany, 1809 repolonizacja po włączeniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego.
- ↑ W latach 1853–1860 rektorów nie wybierano, Uniwersytetem kierował mianowany przez rząd kurator.
- ↑ Sprawował obowiązki rektora Tajnego Uniwersytetu.
Kontrola autorytatywna (osoba):
Encyklopedia internetowa:
- PWN: 3975021
