Su-7

Ten artykuł od 2018-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Su-7

Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Komsomolskie Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego
Konstruktor	Suchoj
Typ	samolot myśliwsko-bombowy
Konstrukcja	metalowa, półskorupowa
Załoga	1 pilot
Historia
Data oblotu	7 września 1955
Lata produkcji	1958–1971
Dane techniczne
Napęd	silnik turboodrzutowy AL-7F1-250
Ciąg	z dopalaniem 93,12 kN
Wymiary
Rozpiętość	9,309 m
Długość	18,055 m
Wysokość	5,157 m
Powierzchnia nośna	34 m²
Masa
Własna	8937 kg
Startowa	15 210 kg
Uzbrojenia	3000 kg
Osiągi
Prędkość maks.	2070 km/h
Pułap	17 200 m
Zasięg	1630 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
2 działka NR-30 kal. 30 mm; 6 węzłów podwieszeń dla bomb, npr, zb. dod.
Użytkownicy
Aktualni – kolor niebieski Byli – kolor czerwony
Rzuty
Multimedia w Wikimedia Commons

Su-7 (ros. Су-7 w kodzie NATO Fitter) – radziecki naddźwiękowy samolot myśliwsko-bombowy opracowany w biurze konstrukcyjnym Pawła Suchoja.

Historia rozwoju

W wyniku doświadczeń zebranych podczas wojny koreańskiej postanowiono w ZSRR opracować nową generację samolotów myśliwskich, charakteryzujących się prędkością Ma 1,5-1,7 i skrzydłami o dużym skosie. Do prac projektowych w 1953 roku przystąpiły trzy konkurujące ze sobą biura konstrukcyjne: OKB-51 Pawła Suchoja, OKB-115 Aleksandra Jakowlewa i OKB-155 Artioma Mikojana.

OKB Suchoja przedstawiło dwie koncepcje nowego samolotu oznaczone jako S i T. Samolot S miał posiadać skrzydła skośne, a samolot T trójkątne. Dodatkowo ze względu na przyszłe zadania oba projekty istniały w dwóch wersjach: myśliwca frontowego (S-1, T-1) oraz myśliwca przechwytującego (S-3, T-3), różniących się wyposażeniem i uzbrojeniem.

Do dalszego rozwoju władze ZSRR wybrały projekty S-1 oraz T-3. Projekt S-1 stał się późniejszym Su-7, a T-3 rozwijano dalej, tworząc myśliwiec przechwytujący Su-9.

Samolot S-1 zbudowano w układzie średniopłata. Kadłub miał konstrukcję półskorupową z przednim, centralnym wlotem powietrza. Skrzydła skośne o skosie krawędzi natarcia 60°. Usterzenie klasyczne ze statecznikiem pionowym i płytowymi sterami wysokości. Podwozie trójpodporowe z kołem przednim. Napęd stanowił silnik turboodrzutowy AL-7F o ciągu z dopalaniem 85,36 kN opracowany w zespole Archipa Lulki. Uzbrojenie składało się z dwóch działek NR-30 kal. 30 mm umieszczonych w nasadach skrzydeł oraz bomb lub npr podwieszanych na dwóch węzłach pod kadłubem zamiennie z dodatkowymi zbiornikami paliwa.

Pierwszy lot prototyp S-1 wykonał 7 września 1955 roku, pilotowany przez Andrieja Koczetkowa. Podczas prób prototyp S-1 jako pierwszy samolot w lotnictwie ZSRR przekroczył 9 czerwca 1956 roku dwukrotną prędkość dźwięku osiągając Ma=2,03 (2170 km/h).

We wrześniu 1956 roku oblatano drugi prototyp S-2 posiadający dłuższy kadłub. Samolot ten w jednym z lotów osiągnął wysokość 19 100 m, co było wówczas rekordem w ZSRR.

Jeszcze zanim w grudniu 1958 roku zakończono oficjalnie próby państwowe, samolot rekomendowano w 1957 roku do produkcji seryjnej w zakładach w Komsomolsku nad Amurem pod oznaczeniem wojskowym Su-7. Pierwszy samolot seryjny oblatano w marcu 1958 roku.

Pomimo że zdecydowano się na produkcję seryjną, samolot nie był dojrzały konstrukcyjnie i trapiły go liczne problemy. Wojska lotnicze ZSRR wolały zaś dopracowaną konstrukcję MiG-21F powstałą w konkurencyjnym OKB Mikojana. W latach 1958–1959 zbudowano około 150 egzemplarzy Su-7.

Historia samolotu Su-7 mogłaby się wtedy zakończyć, gdyby nie pilna potrzeba posiadania pod koniec lat 50. w ZSRR samolotu myśliwsko-bombowego, przeznaczonego do uderzeń na cele naziemne. Su-7 z racji swej prędkości, dużego udźwigu uzbrojenia, sporego zasięgu i mocnego silnika nadawał się do tego znakomicie.

24 kwietnia 1959 roku oblatano prototyp S-22-1 będący myśliwsko-bombową wersją Su-7. Rozszerzono w nim asortyment podwieszanego uzbrojenia, przenoszonego teraz na 4 węzłach (2 pod kadłubem + 2 pod skrzydłami), rozbudowano wyposażenie radiotechniczne, zwiększono zapas paliwa oraz ułatwiono obsługę naziemną. W drugiej połowie 1960 roku rozpoczęto produkcję tego samolotu pod oznaczeniem Su-7B.

W międzyczasie dokonywano różnych usprawnień, mimo to samolot nadal przysparzał problemów w eksploatacji. W 1962 roku do produkcji trafiła zmodernizowana wersja oznaczona Su-7BM, przystosowana do przenoszenia bomb jądrowych. Dla lepszego wykorzystania nowego uzbrojenia rozbudowano w niej wyposażenie pokładowe oraz zwiększono zasięg lotu.

W latach 60. pracowano nad umożliwieniem operowania samolotów odrzutowych z niewielkich lotnisk, w tym także gruntowych. Dlatego też na kilku egzemplarzach Su-7 testowano różne rozwiązania mające skrócić start i lądowanie. Wśród nich były rakietowe przyspieszacze startowe oraz podwozie z dodatkowymi płozami, dzięki którym samolot nie zapadał się na powierzchniach gruntowych.

Rozwiązania te znalazły zastosowanie na produkowanej od 1965 roku wersji nazwanej Su-7BKŁ, która to była najliczniej wytwarzaną odmianą Su-7. Do zakończenia produkcji w 1971 roku zbudowano około 500 egzemplarzy.

Su-7BKŁ poza hydraulicznie opuszczanymi płozami znajdującymi się obok kół oraz mocowaniami przyspieszaczy startowych, posiadał także dwa spadochrony hamujące oraz unowocześnione wyposażenie. Dodatkowo zwiększono liczbę węzłów podwieszeń z czterech do sześciu (2 pod kadłubem + 4 pod skrzydłami), a w latach 70. przystosowano samoloty do przenoszenia zasobników zakłócających SPS-141, SPS-142, SPS-143.

Na bazie Su-7BM i Su-7BKŁ powstała eksportowa odmiana Su-7BMK przeznaczona dla państw spoza Układu Warszawskiego.

Opracowano także dwumiejscową wersję szkolno-bojową Su-7U, mającą służyć do szkolenia przyszłych pilotów Su-7. Powstała ona na bazie Su-7BM poprzez wydłużenie o 200 mm kadłuba i dodanie stanowiska drugiego pilota. Prototypy tej wersji U-22-1 i U-22-2 zbudowano w drugiej połowie 1965 roku, a pierwszy seryjny samolot wystartował w kwietniu 1966. Produkcja trwała do 1971 roku, razem z odmianą eksportową nazwaną Su-7UMK.

Korzystając z płatowca Su-7 stworzono eksperymentalny samolot o zmiennej geometrii skrzydeł Su-7IG oblatany 2 sierpnia 1966 roku. Skrzydła Su-7IG miały w locie możliwość ustawienia w dwóch skrajnych położeniach: do startu i lądowania na skos 30° oraz do lotu na skos 63°. Dzięki temu samolot miał małą prędkość lądowania, a jednocześnie dużą prędkość maksymalną i zasięg. W wyniku prac nad Su-7IG powstała rodzina samolotów Su-17/-20/-22, będąca rozwinięciem Su-7.

Su-7 w Polsce

Pierwsze 6 Su-7BM Polska odebrała w czerwcu 1964 roku. Samoloty te, podobnie jak i wszystkie kolejne Su-7, trafiły do 3.Pułku Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego z Bydgoszczy. W 1966 roku dotarło do Polski 12 egzemplarzy nowszej wersji Su-7BKŁ. Dostawy kontynuowano w następnych latach: w 1968 roku otrzymano 2 Su-7BKŁ, w 1969 roku 3 Su-7U, w 1971 roku 4 Su-7BKŁ i 1 Su-7U, a w 1972 roku 12 Su-7BKŁ oraz w 1977 roku jeden Su-7U. W latach 1974–1977 dostarczono także 4 Su-7U do 7.Brygady Lotnictwa Bombowo-Rozpoznawczego z Powidza razem z samolotami Su-20, które nie posiadały własnej wersji szkolno-bojowej.

Wersje

• Su-7 – myśliwiec frontowy, produkcja 1958–1959
• Su-7B – myśliwiec bombardujący, produkcja 1960–1962
• Su-7BM – zmodyfikowany Su-7B, produkcja 1962–1965
• Su-7BKŁ – dopracowana, najliczniejsza wersja, produkcja 1965–1972
• Su-7BMK – wersja eksportowa Su-7BM/BKŁ, produkcja 1967–1971
• Su-7U – dwumiejscowy szkolno-bojowy, także w wersji eksportowej Su-7UMK, produkcja 1966–1972
• Su-7IG – prototyp ze zmienną geometrią skrzydeł, który dał początek rodzinie Su-17/-20/-22
• 100LDU – samolot eksperymentalny, do testów z systemem fly-by-wire dla Suchoja T-4

Użytkownicy

• Afganistan – około 120 szt. Su-7BKŁ
• Algieria – 20 (lub 30) szt. Su-7BM
• Czechosłowacja – około 20 Su-7BM oraz około 40 Su-7BKŁ
• Egipt – około 100 Su-7BM i Su-7BMK
• Irak – 60 Su-7BMK
• Indie – około 140 Su-7BMK i Su-7UMK
• Korea Północna – około 30 Su-7BM/BKŁ/BMK (?)
• Polska – 6 Su-7BM, 33 Su-7BKŁ i 8 Su-7U
• Syria – 40 Su-7BM i Su-7U oraz 60 Su-7BMK i Su-7UMK
• ZSRR – Su-7, Su-7B, Su-7BM, Su-7BKŁ, Su-7U

W muzeach

Samoloty Su-7 są eksponowane w następujących muzeach:

• Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie – Su-7BM, nr taktyczny 03, nr seryjny 5303, samolot wcześniej eksponowany na terenie Muzeum 2 Bazy Lotniczej w Bydgoszczy z nr taktycznym jednostki woj. 3117
• Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie - Su-7U, nr taktyczny 905, nr seryjny 2905
• Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
  • Su-7BM, nr taktyczny 01, nr seryjny 5301
  • Su-7BM, nr taktyczny 06, nr seryjny 5306
  • Su-7BKL, nr taktyczny 806, nr seryjny 7806
  • Su-7U, nr taktyczny 116, nr seryjny 2116
  • Su-7BKL, nr taktyczny 807
• Wystawa sprzętu lotniczego i wojskowego w Łodzi
  • Su-7BKL, nr taktyczny 12, nr seryjny 6012
  • Su-7BKL, nr taktyczny 22, nr seryjny 6022
  • Su-7U, nr taktyczny 702, nr seryjny 3702
• Muzeum im. Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej - Su-7BKL nr taktyczny 809, nr seryjny 7809
• Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie – Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej
  • Su-7BKL, nr taktyczny 13, nr seryjny 6013
  • Su-7BKL, nr taktyczny 17, nr seryjny 6017
  • Su-7BKL, nr taktyczny 815, nr seryjny 7815
  • Su-7U, nr taktyczny 331, nr seryjny 3313

Bibliografia

• J. Gruszczyński, E.F. Rybak, Suchoj Su-7, cz.I, nTW 1/1997
• J. Gruszczyński, E.F. Rybak, Suchoj Su-7, cz.II, nTW 2/1997
• K. Budniak, Od Su-7 do Su-22M4, Aeroplan 5/6 2002
• J. Gruszczyński, M. Fiszer, Samoloty myśliwsko-bombowe Suchoj Su-17/Su-20/Su-22, Lotnictwo 7/2004

Linki zewnętrzne

• monografia samolotu Su-7
• lista samolotów rodziny Su-7 używanych przez polskie lotnictwo