Tom Wilkinson

Ten artykuł dotyczy aktora. Zobacz też: Tom Wilkinson – wioślarz.

Tom Wilkinson

Tom Wilkinson (2009)

Imię i nazwisko

Thomas Geoffrey Wilkinson

Data i miejsce urodzenia

5 lutego 1948
Leeds

Data i miejsce śmierci

30 grudnia 2023
Londyn

Zawód

aktor

Współmałżonek

Diana Hardcastle
(1988–2023; jego śmierć)

Lata aktywności

1976–2023

Odznaczenia

Cytaty w Wikicytatach

Tom Wilkinson, właśc. Thomas Geoffrey Wilkinson OBE (ur. 5 lutego 1948 w Leeds, zm. 30 grudnia 2023 w Londynie) – brytyjski aktor.

W 2005 został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego (OBE).

Życiorys

Urodził się w Leeds w hrabstwie West Riding of Yorkshire jako syn Marjorie i Thomasa Wilkinsona, rolnika^[1]. W wieku 11 lat przeniósł się z rodziną do Kitimat w Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie, gdzie mieszkał przez pięć lat, po czym powrócił do Wielkiej Brytanii i założył pub w Kornwalii^[2]. Wilkinson ukończył literaturę angielską i amerykańską na University of Kent. Podczas studiów Wilkinson zainteresował się aktorstwem i reżyserią w Towarzystwie Dramatycznym Uniwersytetu Kent (obecnie T24 Drama Society). Po ukończeniu studiów Wilkinson uczęszczał następnie do Royal Academy of Dramatic Art w Londynie, którą ukończył w 1973^[3].

Zadebiutował na scenie w Nottingham Playhouse^[2]. Po raz pierwszy trafił na ekran jako Ransome w dreszczowcu Andrzeja Wajdy Smuga cienia (1976)^[4] na podstawie powieści Josepha Conrada pod tym samym tytułem. Później dołączył do Royal Shakespeare Company i wystąpił na West Endzie w roli Horatio w Hamlecie (1980), za co otrzymał nominację do nagrody Laurence Olivier Award dla najlepszego aktora drugoplanowego^[5]. Kolejną nominację do Laurence Olivier Award zdobył jako dr Stockmann we Wrogu ludu (1988).

Laureat nagrody BAFTA dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę Geralda Arthura Coopera w komedii Petera Cattaneo Goło i wesoło (1997)^[6]. Był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego oraz zdobył Independent Spirit Awards i nagrodę specjalną Jury na Sundance Film Festival za rolę Matta Fowlera w dramacie Todda Fielda Za drzwiami sypialni (2001)^[7]. Po raz drugi był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę Arthura Edensa, prawnik w firmie Kenner, Bach i Ledeen w dreszczowcu Tony’ego Gilroya Michael Clayton (2007). Zdobywca nagrody Emmy i Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym za rolę Benjamina Franklina w miniserialu HBO John Adams (2008).

Życie prywatne

5 stycznia 1988 zawarł związek małżeński z aktorką Dianą Hardcastle, z którą miał dwie córki – Alice (ur. 1989) i Molly (ur. 1992).

Śmierć

Zmarł 30 grudnia 2023 w swoim domu w London Borough of Haringey wieku 75 lat^[8].

Filmografia

Smuga cienia (1976) jako Ransome
Spyship (1983) jako Martin Taylor
Bones (1984) jako Tom
Squaring the Circle (1984) jako Rulewski
Parker (1984) jako Tom
Wetherby (1985) jako Roger Braithwaite
Kieszeń pełna żyta (A Pocket Full of Rye, 1985) jako detektyw Inspektor Neele
Sylvia (1985) jako Keith Henderson
Sharma and Beyond (1986) jako Vivian
Kobieta, którą kochał (The Woman He Loved, 1988) jako Ernest Simpson
The Attic: The Hiding of Anne Frank, 1988 – jako Silberbauer
First and Last (1989) jako Stephen
Za maską (Paper Mask, 1990) jako dr Thorn
Główny podejrzany (Prime Suspect, 1991) jako Peter Rawlins
Underbelly (1992) jako Paul Manning
An Exchange of Fire (1993) jako prezydent Slajek
W imię ojca (In the Name of the Father, 1993) jako oskarżyciel w sądzie apelacyjnym
Trójkąt namiętności (A Business Affair, 1994) jako Bob
Martin Chuzzlewit (1994) jako Seth Pecksniff
Książę Jutlandii (Prince of Jutland, 1994) jako Hardvendel
All Things Bright and Beautiful (1994) jako ojciec McAteer
A Very Open Prison (1994) jako sekretarz
Ksiądz (Priest, 1994) jako Matthew Thomas
Rozważna i romantyczna (Sense and Sensibility, 1995) jako pan Dashwood
Duch i Mrok (The Ghost and the Darkness, 1996) jako John Beaumont
Dzień Eskimosa (Eskimo Day, 1996) jako Hugh
Crossing the Floor (1996) jako David Hanratty
Goło i wesoło (The Full Monty, 1997) jako Gerald
Jilting Joe (1997) jako Wyatt
Wilde. Historia pisarza (Wilde, 1997) jako Markiz Queensberry
Cold Enough for Snow (1997) jako Hugh Lloyd
Biały labirynt (Smilla's Sense of Snow, 1997) jako dr Loyen
Oskar i Lucinda (Oscar and Lucinda, 1997) jako Hugh Stratton
Godziny szczytu (Rush Hour, 1998) jako Thomas Griffin / Juntao
Zakochany Szekspir (Shakespeare in Love, 1998) jako Hugh Fennyman
Guwernantka (The Governess, 1998) jako Charles Cavendish
Przejażdżka z diabłem (Ride with the Devil, 1999) jako Orton Brown
Molokai - historia ojca Damiana (Molokai: The Story of Father Damien, 1999) jako brat Dutton
Łańcuch szczęścia (Chain of Fools, 2000) jako Bollingsworth
Patriota (The Patriot, 2000) jako gen. Charles Cornwallis
Chłopcy z Essex (Essex Boys, 2000) jako John Dyke
Czarny rycerz (The Black Knight, 2001) jako sir Knolte
W innym życiu (Another Life, 2001) jako pan Carlton
Za drzwiami sypialni (In the Bedroom, 2001) jako Matt Fowler
Bądźmy poważni na serio (The Importance of Being Earnest, 2002) jako dr Chasuble
Zanim odejdziesz (Before You Go, 2002) jako Frank
Anioł dla May (Angel for May, An, 2002) jako Sam Wheeler
Wzbierająca burza (The Gathering Storm, 2002) jako sir Robert Vansittart
Normalny (Normal, 2003) jako Roy
Dziewczyna z perłą (Girl With a Pearl Earring, 2003) jako Van Ruijven
Królowa sceny (Stage Beauty, 2004) jako Betterton
Porządna kobieta (A Good Woman, 2004) jako Tuppy
Jeśli tylko (If Only, 2004) jako kierowca taxi
Zakochany bez pamięci (Eternal Sunshine of the Spotless Mind, 2004) jako dr Howard Mierzwiak
Egzorcyzmy Emily Rose (The Exorcism of Emily Rose, 2005) jako ojciec Moore
Batman: Początek (Batman Begins, 2005) jako Carmine Falcone
Dwie prawdy (Separate Lies, 2005) jako James Manning
The Night of the White Pants (2006) jako Max Hagan
Przyjaciele (The Last Kiss, 2006) jako Stephen
Dedication (2007) jako Rudy Holt
Michael Clayton (2007) jako Arthur Edens
Sen Kasandry (Cassandra's Dream, 2007) jako Howard
John Adams (2008) jako Benjamin Franklin
RocknRolla (2008) jako Lenny Cole
Jackboots on Whitehall (2008) jako Goebbels (głos)
Recount (2008) jako James Baker
Gra dla dwojga (2009) jako Howard Tully
Walkiria (2009) jako Friedrich Fromm
Spisek (2010) jako Reverdy Johnson
Autor widmo (2010) jako Paull Emmett
Dług (2011) jako Stephan Gold
Hotel Marigold (2011) jako Graham
Mission: Impossible – Ghost Protocol (2011) jako sekretarz IMF
The Green Hornet 3D (2012) jako James Reid
Jeździec znikąd (2013) jako Latham Cole
Felony (2013) jako detektyw Carl Summer
Selma (2014) jako prezydent Lyndon B. Johnson
Grand Budapest Hotel (2014) jako Autor
Dobrzy ludzie (2014) jako inspektor John Halden
Niedokończony interes (2015) jako wspólnik
Wesele Jenny (2015) jako Eddie
Wybór (2015) jako Shep
Snowden (2016) jako Ewen MacAskill
Kłamstwo (2016) jako Richard Rampton
Niezwykły świat Belli Brown (2016) jako Alfie Stephenson
Projekt Larson (2018) jako Paul Scherrer
Szczęśliwy książę (2018) jako Cuthbert Dunne
Brzemię (2018) jako Tom Griffin
Śmierć gwarantowana (2018) jako Leslie
SAS: Zamach w Eurotunelu (2021) jako William Lewis

Odznaczenia

Officer Orderu Imperium Brytyjskiego – ogłoszenie 2004^[9]

Przypisy

↑ Mark Brown: The thing you can't fake is that he has a moral authority...he brings a sense of gravity, detail and inteligence. „The Guardian”, 2008-02-28. (ang.).
↑ ^a ^b Tom Wilkinson Biography. Famous People. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
↑ Tom Wilkinson: The Full Monty actor dies at 75. BBC, 2023-12-30. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
↑ Tom Wilkinson. Rotten Tomatoes. (ang.).
↑ Jen Yamato: Oscar-nominated Tom Wilkinson, known for 'The Full Monty' and 'In the Bedroom,' dies at 75. „Los Angeles Times”, 2023-12-30. (ang.).
↑ Tom Wilkinson Biography. AllMovie. (ang.).
↑ Tom Wilkinson Awards. AllMovie. (ang.).
↑ Ellie Muir: Full Monty actor Tom Wilkinson dies aged 75. „The Independent”, 2023-12-30. (ang.).
↑ The London Gazette; Nr 57509; str. 13. thegazette.co.uk, 31 grudnia 2004. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Tom Wilkinson w bazie IMDb (ang.)
Tom Wilkinson w bazie Filmweb
Tom Wilkinson w bazie Notable Names Database (ang.)
Tom Wilkinson w bazie Discogs.com (ang.)

Nagroda BAFTA dla najlepszego aktora drugoplanowego

1968–1979	Ian Holm (1968) Laurence Olivier (1969) Colin Welland (1970) Edward Fox (1971) Ben Johnson (1972) Arthur Lowe (1973) John Gielgud (1974) Fred Astaire (1975) Brad Dourif (1976) Edward Fox (1977) John Hurt (1978) Robert Duvall (1979)
1980–1989	Ian Holm (1981) Jack Nicholson (1982) Denholm Elliott (1983) Denholm Elliott (1984) Denholm Elliott (1985) Ray McAnally (1986) Daniel Auteuil (1987) Michael Palin (1988) Ray McAnally (1989)
1990–1999	Salvatore Cascio (1990) Alan Rickman (1991) Gene Hackman (1992) Ralph Fiennes (1993) Samuel L. Jackson (1994) Tim Roth (1995) Paul Scofield (1996) Tom Wilkinson (1997) Geoffrey Rush (1998) Jude Law (1999)
2000–2009	Benicio del Toro (2000) Jim Broadbent (2001) Christopher Walken (2002) Bill Nighy (2003) Clive Owen (2004) Jake Gyllenhaal (2005) Alan Arkin (2006) Javier Bardem (2007) Heath Ledger (2008) Christoph Waltz (2009)
2010–2019	Geoffrey Rush (2010) Christopher Plummer (2011) Christoph Waltz (2012) Barkhad Abdi (2013) J.K. Simmons (2014) Mark Rylance (2015) Dev Patel (2016) Sam Rockwell (2017) Mahershala Ali (2018) Brad Pitt (2019)
2020–2029	Daniel Kaluuya (2020) Troy Kotsur (2021) Barry Keoghan (2022) Robert Downey Jr. (2023)

Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych dla najlepszego aktora

Charles Laughton (1935)
Walter Huston (1936)
Paul Muni (1937)
James Cagney (1938)
James Stewart (1939)
Charlie Chaplin (1940)
Gary Cooper (1941)
James Cagney (1942)
Paul Lukas (1943)
Barry Fitzgerald (1944)
Ray Milland (1945)
Laurence Olivier (1946)
William Powell (1947)
Laurence Olivier (1948)
Broderick Crawford (1949)
Gregory Peck (1950)
Arthur Kennedy (1951)
Ralph Richardson (1952)
Burt Lancaster (1953)
Marlon Brando (1954)
Ernest Borgnine (1955)
Kirk Douglas (1956)
Alec Guinness (1957)
David Niven (1958)
James Stewart (1959)
Burt Lancaster (1960)
Maximilian Schell (1961)
nie przyznano (1962)
Albert Finney (1963)
Rex Harrison (1964)
Oskar Werner (1965)
Paul Scofield (1966)
Rod Steiger (1967)
Alan Arkin (1968)
Jon Voight (1969)
George C. Scott (1970)
Gene Hackman (1971)
Laurence Olivier (1972)
Marlon Brando (1973)
Jack Nicholson (1974)
Jack Nicholson (1975)
Robert De Niro (1976)
John Gielgud (1977)
Jon Voight (1978)
Dustin Hoffman (1979)
Robert De Niro (1980)
Burt Lancaster (1981)
Ben Kingsley (1982)
Robert Duvall (1983)
Steve Martin (1984)
Jack Nicholson (1985)
Bob Hoskins (1986)
Jack Nicholson (1987)
Jeremy Irons (1988)
Daniel Day-Lewis (1989)
Robert De Niro (1990)
Anthony Hopkins (1991)
Denzel Washington (1992)
David Thewlis (1993)
Paul Newman (1994)
Nicolas Cage (1995)
Geoffrey Rush (1996)
Peter Fonda (1997)
Nick Nolte (1998)
Richard Farnsworth (1999)
Tom Hanks (2000)
Tom Wilkinson (2001)
Daniel Day-Lewis (2002)
Bill Murray (2003)
Paul Giamatti (2004)
Heath Ledger (2005)
Forest Whitaker (2006)
Daniel Day-Lewis (2007)
Sean Penn (2008)
George Clooney (2009)
Colin Firth (2010)
Brad Pitt (2011)
Daniel Day-Lewis (2012)
Robert Redford (2013)
Timothy Spall (2014)
Michael Keaton (2015)
Casey Affleck (2016)
Timothée Chalamet (2017)
Ethan Hawke (2018)
Antonio Banderas (2019)
Delroy Lindo (2020)
Benedict Cumberbatch (2021)
Colin Farrell (2022)
Franz Rogowski (2023)

Wikiprojekt:Filmy

Złoty Glob dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym

1970–1979	James Brolin (1970) Ed Asner (1971) James Brolin (1972) McLean Stevenson (1973) Harvey Korman (1974) Ed Asner / Tim Conway (1975) Ed Asner (1976) Nie przyznano (1977) Norman Fell (1978) Danny DeVito / Vic Tayback (1979)
1980–1999	Pat Harrington Jr. / Vic Tayback (1980) John Hillerman (1981) Lionel Stander (1982) Richard Kiley (1983) Paul LeMat (1984) Edward James Olmos (1985) Jan Niklas (1986) Rutger Hauer (1987) Barry Bostwick / John Gielgud (1988) Dean Stockwell (1989) Charles Durning (1990) Louis Gossett Jr. (1991) Maximilian Schell (1992) Beau Bridges (1993) Edward James Olmos (1994) Donald Sutherland (1995) Ian McKellen (1996) George C. Scott (1997) Don Cheadle / Gregory Peck (1998) Peter Fonda (1999)
2000–2019	Robert Downey Jr. (2000) Stanley Tucci (2001) Donald Sutherland (2002) Jeffrey Wright (2003) William Shatner (2004) Paul Newman (2005) Jeremy Irons (2006) Jeremy Piven (2007) Tom Wilkinson (2008) John Lithgow (2009) Chris Colfer (2010) Peter Dinklage (2011) Ed Harris (2012) Jon Voight (2013) Matt Bomer (2014) Christian Slater (2015) Hugh Laurie (2016) Alexander Skarsgård (2017) Ben Whishaw (2018) Stellan Skarsgård (2019)
2020–2039	John Boyega (2020) O Yeong-su (2021) Paul Walter Hauser / Tyler James Williams (2022) Matthew Macfadyen (2023)