Typranawir

Typranawir

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) N-{3-[(1R)-1-[(6R)-5,6-dihydro-4-hydroksy-2-okso-6-(2-fenyloetylo)-6-propylo-2H-piran-3-ylo]propylo]fenylo}-5-(trifluorometylo)-2-pirydynosulfonamid
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C31H33F3N2O5S
Masa molowa	602,66 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	174484-41-4
PubChem	65027
DrugBank	APRD01306
SMILES O=S(C1=NC=C(C(F)(F)F)C=C1)(NC2=CC=CC([C@H](C3=C(O)O[C@](CCC)(CCC4=CC=CC=C4)CC3=O)CC)=C2)=O
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne.
Klasyfikacja medyczna
ATC	J05AE09
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka Działanie inhibitor proteazy HIV Okres półtrwania 5–6 godzin Wiązanie z białkami osocza i tkanek 99,9% Metabolizm w wątrobie Wydalanie z kałem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustna
Multimedia w Wikimedia Commons

Typranawir – organiczny związek chemiczny, lek przeciwwirusowy, niepeptydowy inhibitor proteazy ludzkiego wirusa niedoboru odporności (HIV).

Mechanizm działania

Typranawir jest wybiórczym i silnie działającym inhibitorem proteazy HIV drugiej generacji, w odróżnieniu od wcześniejszych inhibitorów proteaz ma budowę niepeptydową^[1][2]. Hamując proteazę powoduje uwalnianie niedojrzałych cząsteczek wirusa HIV przez zakażone komórki i w ten sposób uniemożliwia zainfekowanie kolejnych komórek. Typranawir jest aktywny wobec większości szczepów HIV opornych na obecnie stosowane inhibitory proteazy.

Farmakokinetyka

Po zastosowaniu doustnym w dawce 500 mg maksymalne stężenie leku w osoczu krwi osiągane jest po około 1,5–2 godzinach. Spożycie posiłku poprawia wchłanianie i tolerancję typranawiru. Stan stacjonarny stężenia typranawiru w osoczu uzyskiwany jest po średnio 7 dniach stosowania. Lek wiąże się z białkami osocza w 99,9%. Typranawir jest metabolizowany w wątrobie przez układ cytochromu P450. Z tego powodu w terapii typranawirem stosuje się jednocześnie rytonawir hamujący metabolizm tego leku przez wspomniany układ cytochromów. Typranawir w przeważającej ilości wydalany jest z kałem.

Wskazania do stosowania leku

Lek jest nadal w trakcie badań klinicznych III fazy, do leczenia zakażeń HIV został zarejestrowany w Europie jako lek "ostatniego rzutu"^[3]. W próbach klinicznych Typranawir podawano jednocześnie z niewielkimi dawkami rytonawiru w skojarzonej terapii przeciwretrowirusowej u osób dorosłych zakażonych wirusem HIV-1, leczonych już wcześniej w ramach terapii HAART, u których wykazano oporność na wiele innych inhibitorów proteazy. Wydaje się, że oporność na typranawir wymaga pojawienia się wielu mutacji^[4].

Skuteczność oraz bezpieczeństwo stosowania typranawiru w leczeniu zakażenia HIV-1 oceniane jest we wciąż trwających dwóch wieloośrodkowych, randomizowanych badaniach klinicznych o akronimach RESIST-1 i RESIST-2. Do badań zakwalifikowano wstępnie 1483 HIV-pozytywnych dorosłych pacjentów otrzymujących wcześniej nieskuteczną terapię HAART w przynajmniej 2 schematach opartych na inhibitorach proteazy, przy czym konieczne musiało być spełnienie określonych warunków dotyczących mutacji genu proteazy szczepów wirusa HIV wykrytych u tych chorych. Chorzy otrzymywali 500 mg typranawiru w skojarzeniu z 200 mg rytonawiru i jednocześnie optymalnie dobrane leki z innych grup wchodzących w skład HAART, bądź też (grupa porównawcza) inny inhibitor proteazy z rytonawirem oraz pozostałymi optymalnie dobranymi preparatami. Po 48 tygodniach trwania próby zaobserwowano istotną statystycznie przewagę stosowania typranawiru w skojarzeniu rytonawirem nad terapią innym inhibitorem proteazy podawanym z rytonawirem^[5].

W piśmiennictwie prezentowane są pierwsze badania dotyczące stosowania typranawiru u dzieci^[1][6].

Przeciwwskazania

• chorzy z nadwrażliwością na którykolwiek składnik preparatu
• pacjenci, którzy nie otrzymywali wcześniej terapii przeciwretrowirusowej
• pacjenci poniżej 18. i powyżej 65. roku życia
• chorzy z niewydolnością wątroby klasy B i C w skali Childa-Pugha
• jednoczesne stosowanie leków ulegających eliminacji przez układ cytochromu P450 CYP3A (m.in. amiodaron, chinidyna, astemizol, terfenadyna, ergotamina, dihydroergotamina, cyzapryd, pimozyd, midazolam, simwastatyna, lowastatyna) i CYP2D6 (flekainid, propafenon, metoprolol^[7])
• jednoczesne stosowanie ryfampicyny

Środki ostrożności

• zaleca się ostrożność u chorych z niewydolnością wątroby klasy A w skali skali Childa-Pugha
• typranawir nie zmniejsza ryzyka przenoszenia wirusa HIV na inne osoby

Stosowanie leku w ciąży i w okresie laktacji

Kategoria C. Nie ma odpowiednich danych dotyczących stosowania typranawiru u kobiet w ciąży, dlatego stosowanie tego leku u ciężarnych może być rozważane tylko wtedy, gdy ewentualne korzyści dla matki przeważają nad zagrożeniami dla płodu. Stosowanie typranawiru w czasie karmienia piersią jest przeciwwskazane^[8].

Interakcje

• stężenie leków ulegających eliminacji przez układ cytochromu P450 CYP3A w osoczu krwi może ulegać zwiększeniu
• podawanie preparatów ziołowych z dodatkiem dziurawca może zmniejszać stężenie typranawiru w osoczu krwi

Działania niepożądane

Do najczęstszych działań niepożądanych wywołanych stosowaniem typranawiru zalicza się: biegunkę, nudności, wymioty, ból głowy, wysypkę, świąd skóry, hiperlipidemię, niechęć do jedzenia i zmęczenie.

Preparaty

• Aptivus

Przypisy

Bibliografia

• Jan K. Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska: Leki współczesnej terapii. Wydanie specjalne. Warszawa: Medical Tribune Polska, 2009, s. 775. ISBN 978-83-60135-54-9.
• Charakterystyka produktu leczniczego na stronie Europejskiej Agencji Leków (EMEA). European Medicines Agency. [dostęp 2010-05-11]. (pol.).