Witeliusz
Zobacz też: Witeliusz (kardynał). |
Witeliusz (marmurowe popiersie z Muzeum Bardo, Tunezja) | |||
Cesarz rzymski | |||
Okres | od 19 kwietnia 69 | ||
---|---|---|---|
Poprzednik | Marek Salwiusz Oton | ||
Następca | Wespazjan | ||
Dane biograficzne | |||
Data urodzenia | 24 września 15 | ||
Data i miejsce śmierci | 21 grudnia 69 | ||
Moneta | |||
Portret na sestercu | |||
| |||
|
Witeliusz, Aulus Vitellius Germanicus (ur. 24 września 15, zm. 21 grudnia 69 w Rzymie) – cesarz rzymski w 69 roku.
Życiorys
Syn Lucjusza Witeliusza, trzykrotnego konsula, i Sekstylii. Witeliusz sprawował urząd konsula w 48 r., a w latach 61-62 prokonsula w Afryce. W grudniu 68 został dowódcą legionów w Germanii.
Obwołany cesarzem przez swoje oddziały (pod dowództwem Fabiusa Valensa) w dniu 2 stycznia 69 roku. Oddziały Witeliusza ruszyły na Rzym przeciwko cesarzowi Galbie, lecz 15 stycznia Galba został zgładzony i nowym cesarzem został Marek Salwiusz Oton. 14 kwietnia 69 roku nad rzeką Pad, pod Bedriacum niedaleko Cremony doszło do bitwy, którą Oton przegrał, a następnie popełnił samobójstwo 16 kwietnia. Po zwycięstwie swoich legionów Witeliusz wyruszył do Rzymu, gdzie został uznany przez senat i obdarzony cesarskimi honorami.
Nie wszyscy jednak podporządkowali się nowemu panującemu. Legiony bliskowschodnie, naddunajskie i stacjonujące w Egipcie zdecydowały o wyborze własnego cesarza. Padł on na Wespazjana, który właśnie przebywał w Palestynie, gdzie tłumił powstanie żydowskie i zyskał poparcie legionów w Judei i Syrii.
Dowodzone przez Mucjanusa legiony syryjskie ruszyły na Bałkany, gdzie dołączyły do nich naddunajskie pod wodzą Antoniusza Primusa (dowódcy VI legionu z Pannonii) i Corneliusa Fuscusa (prokonsula z Illyricum). 24 października 69 roku doszło pod Cremoną do bitwy, którą wojska Witeliusza przegrały, a miasto zostało zajęte i zniszczone. Walki trwały do grudnia, gdy legiony naddunajskie dotarły do Rzymu. W grudniu zwolennicy Wespazjana opanowali też Rzym i obalili Witeliusza. Jak podaje Swetoniusz (a za nim Aureliusz Wiktor), samego cesarza dręczono prowadząc ulicami, następnie z pętlą na szyi w poniżający sposób zawleczono na Schody Gemońskie, w końcu zmasakrowane ciało na haku wrzucono do Tybru[1].
Był dwukrotnie żonaty:
- 1. z Petronią (ślub i rozwód przed wstąpieniem na tron – miał z nią syna),
- 2. z Galerią (ślub przed wstąpieniem na tron – miał z nią syna, Witeliusza Germanika i nieznaną z imienia córkę).
Przypisy
- ↑ Swetoniusz, Żywoty cezarów, Witeliusz 17; Aureliusz Wiktor, Księga o cezarach 8, 6 w: Brewiaria dziejów rzymskich, Wydawnictwa UW, Warszawa 2010, s. 71.
Bibliografia
- Max Cary, Howard Hayes Scullard, Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna, t. 1, PIW, Warszawa 1992.
- Aleksander Krawczuk, Poczet cesarzowych Rzymu, Wyd. Iskry, Warszawa 2006.
- Aleksander Krawczuk, Poczet cesarzy rzymskich, Wyd. Iskry, Warszawa 2006.
- Swetoniusz, Żywoty cezarów, Ossolineum, Wrocław 1987.
- Tacyt, Dzieła, t. 1-2, Wyd. Czytelnik, Warszawa, 1957, 2004.
- Władcy i wodzowie starożytności. Słownik (red. P. Iwaszkiewicz, W. Łoś, M. Stępień), WSiP, Warszawa 1998.
Linki zewnętrzne
- De Imperatoribus Romanis
- p
- d
- e
- pięciu dobrych cesarzy
- august (tytuł)
- cezar (tytuł)
Dynastia julijsko-klaudyjska |
|
---|---|
Rok czterech cesarzy | |
Flawiusze | |
Dynastia Antoninów |
|
Bez dynastii |
|
Sewerowie |
|
Kryzys wieku III |
|
Tetrarchia i Dynastia konstantyńska |
|
Dynastia walentyniańska |
|
Dynastia teodozjańska |
|
Cesarstwo zachodniorzymskie |
|
- PWN: 3996870
- Britannica: biography/Aulus-Vitellius
- Treccani: aulo-vitellio
- NE.se: vitellius
- SNL: Aulus_Vitellius
- Catalana: 0071372
- DSDE: Vitellius
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 64894