Zamek w Krośnie Odrzańskim

Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim

nr rej. L-81/1-2/A z 25.02.1958 i 31.12.1998[1]
Budynek bramny (po renowacji)
Państwo	Polska
Miejscowość	Krosno Odrzańskie
Adres	ul. Szkolna 1
Ukończenie budowy	XIII w.
Plan budynku
Położenie na mapie Krosna Odrzańskiego Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
Położenie na mapie Polski Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
Położenie na mapie województwa lubuskiego Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
Położenie na mapie gminy Krosno Odrzańskie Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
52°02′52″N 15°06′02″E/52,047778 15,100556
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zamek

Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim – zamek w Krośnie Odrzańskim, zbudowany najprawdopodobniej na początku XIII w. w czasach księcia Henryka Brodatego (relikty muru w części północnej) w miejscu strategicznej przeprawy przez Odrę, usytuowany w północno-wschodniej części starego miasta. W XVI w. przebudowany w stylu renesansowym – skrzydło południowe (krużganki), pierwotnie otoczony fosą, w okresie nowożytnym także umocnieniami bastionowymi. Stan obecny – zamek czteroskrzydłowy, o kształcie nieregularnego czworoboku, częściowo w ruinie:

• skrzydło północne – prawdopodobnie najstarsze (relikty ściany gotyckiej o wątku wendyjskim)
• skrzydło zachodnie – częściowo odbudowane, budynek bramny z niską wieżą (izba muzealna)oraz budynek tzw. „wozowni”
• skrzydło południowe – renesansowe (krużganek)
• skrzydło wschodnie – najbardziej zniszczone

Ponadto bezpośrednio na wschód od zamku relikty umocnień szwedzkich z XVII w. i tzw. „domek ogrodnika”.

Historia

Już za panowania Henryka Brodatego zamek w Krośnie stał się ważną pograniczną warownią w systemie obronnym Dolnego Śląska, stając się jego ulubioną siedzibą.

Odegrał pewną rolę podczas wyprawy księcia przeciw Brandenburczykom oblegającym Lubusz w 1229 r. W 1238 r. zmarł w nim książę Henryk Brodaty. W czasie najazdu tatarskiego w 1241 schronienie na zamku znalazła Jadwiga Śląska. W miarę pogłębiania rozbicia dzielnicowego Polski, Krosno wraz z zamkiem pozostawało pod władaniem książąt z linii głogowskiej (z wyjątkiem krótkiej przynależności do dzielnicy księcia Henryka IV Prawego). W 1434 zostaje oblężony przez czeskich Husytów, którzy jednak nie zdobywają go i odstępują od szturmu po zapłaceniu przez księcia Henryka IX wysokiego okupu. Po śmierci księcia Henryka XI miasto i zamek przeszły pod władanie Brandenburgii i zostały oblężone przez księcia żagańskiego Jana II Szalonego, ale pozostały niezdobyte do końca wojny.

W XVI w. zamek stał się siedzibą wdów po zmarłych elektorach brandenburskich. Za księżnej Katarzyny Brunszwickiej nastąpiła przebudowa zamku w stylu renesansowym. Kolejne zniszczenia przyniosła wojna trzydziestoletnia (1618-1648). Zamek został zajęty przez Szwedów, którzy okupowali Krosno z przerwami w latach 1631-1644 i wzmocnili istniejące dotychczas umocnienia, budując wieniec bastionów wokół zamku i miasta. Po raz kolejny zamek został zniszczony i obrabowany przez wkraczające do Krosna po zwycięskiej bitwie pod Kijami oddziały rosyjskie. Pod koniec XVIII w. oraz w wieku XIX. znaczenie zamku znacznie zmalało – przestał być rezydencją księżnych-wdów, a zmniejszyło się także jego znaczenie militarne. Jednakże największe zniszczenia przyniosła zamkowi II wojna światowa i zniszczenia dokonane przez oddziały sowieckie palące miasto.

Pod koniec XX w.^[kiedy?] obiekt poddany został systematycznej odbudowie i renowacji. W 2008 roku zakończono rewitalizację części skrzydła południowego i kaplicy (wozowni) w skrzydle zachodnim. ^[2]

Znane osoby zamieszkałe na zamku

Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru. Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać pustosłowia. Zapoznaj się również z zasadami tworzenia list. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• Henryk I Brodaty^[3]
• Święta Jadwiga Śląska
• Barbara Hohenzollern
• Elżbieta Charlotta Wittelsbach
• Jan Chrystian Brzeski
• Katarzyna Brunszwicka

Zamek obecnie

Ten artykuł od 2019-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Obecnie na zamku działa instytucja kulturalna pod nazwą Centrum Artystyczno-Kulturalne „Zamek”. Placówka znajduje się na Lubuskim Szlaku Wina i Miodu^[4] i Polskim Szlaku Krzyżowców^[5]. W budynku bramnym zamku znajduje się punkt informacji turystycznej. Obiekt można zwiedzać. Zobaczyć można m.in.: izbę regionalną ze zbiorami historycznymi, piwniczkę winiarsko-miodową, dawną kaplicę zamkową oraz lapidarium płyt nagrobnych i elementów z dawnego cmentarza. Z dziedzińca można obserwować renesansowe krużganki oraz nieodrestaurowane dotąd pozostałe fragmenty murów zamku^[3]. CAK Zamek organizuje wiele imprez plenerowych nawiązujących do historii Krosna Odrzańskiego. Organizowane są również rekonstrukcje turnieju rycerskiego ^[6].

Przypisy

Bibliografia

• Barbara Bielinis-Kopeć, Prace zabezpieczające i remontowo-konserwatorskie w zamku w Krośnie Odrzańskim. Adaptacja zabytki na cele muzealne i kulturalne. W: Lubuskie Materiały Konserwatorskie 2006-2007, tom 4, Zielona Góra 2007.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona CAK Zamek
• Krosno Odrzańskie - turystyczna strona miasta
• Wirtualny spacer po zamku w Krośnie Odrzańskim