Escitalopram

Escitalopram
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
(S)-1-[3-(dimetyloamino)propylo]-1-(4-fluorofenylo)-1,3-dihydroizobenzofurano-5-karbonitryl
Inne nazwy i oznaczenia
farm.

łac. escitalopramum

inne

escytalopram

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C20H21FN2O

Masa molowa

324,39 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

128196-01-0

PubChem

146570

DrugBank

DB01175

SMILES
CN(C)CCCC1(C2=C(CO1)C=C(C=C2)C#N)C3=CC=C(C=C3)F
InChI
InChI=1S/C20H21FN2O/c1-23(2)11-3-10-20(17-5-7-18(21)8-6-17)19-9-4-15(13-22)12-16(19)14-24-20/h4-9,12H,3,10-11,14H2,1-2H3/t20-/m0/s1
InChIKey
WSEQXVZVJXJVFP-FQEVSTJZSA-N
Właściwości
logP

3,5

Skręcalność właściwa [α]D

+12,33°[1]

Niebezpieczeństwa
Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
szczawian escitalopramu
Substancja w tej postaci nie jest klasyfikowana
jako niebezpieczna według kryteriów GHS
(na podstawie podanej karty charakterystyki).
Europejskie oznakowanie substancji
oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
szczawian escitalopramu
Substancja w tej postaci nie jest klasyfikowana
jako niebezpieczna według europejskich kryteriów
(na podstawie podanej karty charakterystyki).
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

N06 AB10

Farmakokinetyka
Działanie

przeciwdepresyjne

Biodostępność

80% (doustnie)

Okres półtrwania

27–32 h

Wiązanie z białkami
osocza i tkanek

ok. 56%

Metabolizm

wątrobowy

Wydalanie

z moczem

Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania

doustnie

Objętość dystrybucji

12 l/kg

Multimedia w Wikimedia Commons

Escitalopram – organiczny związek chemiczny, S-enancjomer citalopramu, który jest dotychczas najbardziej selektywnym inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny, klasyfikowany jako allosteryczny inhibitor zwrotnego wychwytu serotoniny (ASRI). Wykazuje około dwukrotnie silniejsze działanie, w porównaniu do mieszaniny racemicznej[2]. Wprowadzony do lecznictwa światowego w 2001 roku przez duńską firmę H. Lundbeck. Znalazł zastosowanie jako lek przeciwdepresyjny w leczeniu stanów o dużym nasileniu, przebiegających z lękiem, z agorafobią lub bez agorafobii. W porównaniu z citalopramem działanie escitalopramu jest silniejsze, a działania niepożądane pojawiają się rzadziej. W Polsce zarejestrowany jest do leczenia depresji, lęku napadowego (z agorafobią lub bez), lęku społecznego (fobii społecznej) oraz zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego.

Różni się od citalopramu bardziej wybiórczym działaniem hamującym wychwyt zwrotny serotoniny. Nie wykazuje powinowactwa lub wykazuje bardzo niewielkie powinowactwo do wielu receptorów, w tym receptorów serotoninergicznych 5-HT1A, 5-HT2, receptorów dopaminergicznych D1 i D2, receptorów adrenergicznych ɑ1, ɑ2 i β oraz receptorów histaminowych H1, muskarynowych, benzodiazepinowych i opioidowych.

Czas półtrwania leku wynosi 27–32 godziny. Escitalopram nie ma istotnego klinicznie wpływu na izoenzymy cytochromu P450[3].

Zastosowanie

Escitalopram został zatwierdzony przez FDA do leczenia dużych zaburzeń depresyjnych u młodzieży i dorosłych oraz uogólnionych zaburzeń lękowych u dorosłych[4]. W krajach europejskich i Wielkiej Brytanii jest zatwierdzony do leczenia depresji i zaburzeń lękowych, w tym: zespołu lęku ogólnego, zespołu lęku społecznego, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego i lęku napadowego z lub bez agorafobii. W Australii jest zatwierdzony do leczenia poważnych zaburzeń depresyjnych[5][6].

Depresja

Escitalopram został zatwierdzony przez amerykańskie organy regulacyjne do leczenia dużych zaburzeń depresyjnych na podstawie czterech badań kontrolowanych placebo, podwójnie ślepych, z których trzy wykazały statystyczną przewagę nad placebo[7].

Kontrowersje dotyczyły skuteczności escitalopramu w porównaniu z jego poprzednikiem, citalopramem. Znaczenie tej kwestii wynikało z wyższego kosztu escitalopramu w porównaniu z generyczną mieszaniną izomerów citalopramu przed wygaśnięciem patentu na escitalopram w 2012 r., co doprowadziło do oskarżeń o nadużycia patentowe. W związku z tym zagadnienie to zostało zbadane w co najmniej 10 różnych przeglądach systematycznych i w metaanalizach. Od 2012 r. w przeglądach stwierdzono (z zastrzeżeniami w niektórych przypadkach), że escitalopram jest umiarkowanie lepszy od citalopramu pod względem skuteczności i tolerancji[8][9][10].

W przeglądzie z 2011 r. stwierdzono, że leki przeciwdepresyjne drugiej generacji wydają się równie skuteczne, chociaż mogą różnić się początkiem i skutkami ubocznymi[11]. Wytyczne dotyczące leczenia wydane przez Narodowy Instytut Zdrowia i Doskonałości Klinicznej w USA oraz Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne generalnie odzwierciedlają ten punkt widzenia[12][13].

W 2018 r. przegląd systematyczny i metaanaliza sieciowa porównująca skuteczność i akceptowalność 21 leków przeciwdepresyjnych wykazały, że escitalopram jest jednym z najskuteczniejszych[14].

Zaburzenia lękowe

Escitalopram wydaje się być skuteczny w leczeniu ogólnego zaburzenia lękowego, przy czym nawrót po escitalopramie wynosi 20%, a w grupie placebo 50%[15].

Escitalopram wydaje się skuteczny w leczeniu fobii społecznej[16].

Efekty uboczne

Wykazano, że escitalopram, podobnie jak inne leki z grupy SSRI, wpływa na funkcje seksualne, powodując działania niepożądane, takie jak zmniejszenie libido, opóźniony wytrysk i anorgazmia[17][18].

Istnieją również dowody na to, że SSRI mogą powodować nasilenie myśli samobójczych. Analiza przeprowadzona przez FDA wykazała statystycznie nieistotny 1,5-2,4-krotny (w zależności od zastosowanej techniki statystycznej) wzrost samobójstw wśród dorosłych leczonych escitalopramem ze wskazań psychiatrycznych[19][20]. Autorzy badania pokrewnego zwracają uwagę na ogólny problem z podejściami statystycznymi: ze względu na rzadkość zdarzeń samobójczych w badaniach klinicznych trudno jest wyciągnąć jednoznaczne wnioski na próbie mniejszej niż dwa miliony pacjentów[21].

Bardzo częste efekty (zapadalność >10%)[22][23][24][25]

  • Ból głowy (24%)
  • Nudności (18%)
  • Zaburzenia wytrysku (9–14%)
  • Senność (4–13%)
  • Bezsenność (7–12%)

Częste efekty (zapadalność 1–10%)[22][23][24][25]

  • Bezsenność
  • Senność
  • Zawroty głowy
  • Parestezje
  • Drżenia
  • Zmniejszony lub zwiększony apetyt
  • Lęk
  • Niepokój
  • Nienormalne sny
  • Zmniejszone libido
  • Anorgazmia
  • Zapalenie zatok (zatkany nos)
  • Ziewanie
  • Biegunka
  • Zaparcia
  • Wymioty
  • Suchość w ustach
  • Nadmierne pocenie
  • Bóle stawów
  • Mialgia (bóle mięśni i bóle)
  • Zmęczenie
  • Gorączka
  • Impotencja (zaburzenia erekcji)

Preparaty

Tabletki preparatu Lexapro 10 mg (preparat oryginalny)

Preparaty escitalopramu dopuszczone do obrotu w Polsce[26]:

Z pozwoleniem bezterminowym

  • Aciprex – tabletki powlekane, 5/10 mg – Biofarm Sp. z o.o.
  • ApoEscitaxin ORO – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 5/10/20 mg – Apotex Europe B.V.
  • Betesda – krople doustne, roztwór, 20 mg/ml – AXXON Sp. z o.o.
  • Depralin – tabletki powlekane, 10 mg – Zakłady Farmaceutyczne POLPHARMA S.A.
  • Depralin ODT – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 5/10/20 mg – Zakłady Farmaceutyczne POLPHARMA S.A.
  • Elicea – tabletki powlekane, 5/10/20 mg – Krka d.d., Novo mesto
  • Elicea Q-Tab – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 5/10/15/20 mg – Krka, d.d., Novo mesto
  • Escipram – tabletki powlekane, 5/10/15/20 mg – G.L. Pharma GmbH
  • Escitalopram Actavis – tabletki powlekane, 10/15/20 mg – Actavis Group PTC ehf.
  • Escitalopram Bluefish – tabletki powlekane, 10/20 mg – Bluefish Pharmaceuticals AB
  • Escitil – tabletki powlekane, 10/20 mg – Egis Pharmaceuticals PLC
  • Lenuxin – tabletki powlekane, 10 mg – Gedeon Richter Plc.
  • Lexapro (preparat oryginalny) – tabletki powlekane, 10 mg – H. Lundbeck A/S
  • Mozarin – tabletki powlekane, 10/15/20 mg – Adamed Pharma S.A.
  • Nexpram – tabletki powlekane, 10/20 mg – Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne LEK-AM Sp. z o.o.
  • Pralex – tabletki powlekane, 5/10/15/20 mg – Orion Corporation
  • Pramatis – tabletki powlekane, 5/10/20 mg – Sandoz GmbH
  • Servenon – tabletki powlekane, 10/15/20 mg – Glenmark Pharmaceuticals s.r.o.
  • Symescital – tabletki powlekane, 5/10 mg – Symphar Sp. z o.o.

Bez pozwolenia bezterminowego

  • Deprilept – tabletki powlekane, 10/20 mg – Ranbaxy (Poland) Sp. z o.o.
  • Deprilept – tabletki powlekane, 20 mg – Ranbaxy (Poland) Sp. z o.o.
  • Elicea – tabletki powlekane, 10 mg – Delfarma Sp. z o.o. / IVA PHARM Sp. z o.o. / InPharm Sp. z o.o. / Forfarm Sp. z o.o. / PharmaVitae Sp. z o.o. sp. k. / Pharmapoint SA
  • Elicea – tabletki powlekane, 5 mg – InPharm Sp. z o.o. / Delfarma Sp. z o.o. / Pharmapoint SA
  • Elicea Q-Tab – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 10 mg – Forfarm Sp. z o.o. / Delfarma Sp. z o.o.
  • Escitalopram Actavis – tabletki powlekane, 10 mg – Delfarma Sp. z o.o. / Laboratorium Galenowe Olsztyn Sp. z o.o. / Forfarm Sp. z o.o. / InPharm Sp. z o.o. / Delfarma Sp. z o.o.
  • Escitalopram Aurovitas – tabletki powlekane, 10/15/20 mg – Aurovitas Pharma Polska Sp. z o.o.
  • Escitalopram Genoptim – tabletki powlekane, 10/20 mg – Synoptis Pharma Sp. z o.o.
  • Escitalopram LEK-AM – tabletki powlekane, 5/10/15/20 mg – Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne LEK-AM Sp. z o.o.
  • Escitil – tabletki powlekane, 10 mg – Delfarma Sp. z o.o. / InPharm Sp. z o.o. / Forfarm Sp. z o.o. / Pretium Farm Sp. z o.o. / PharmaVitae Sp. z o.o. sp. k.
  • Lexapro – tabletki powlekane, 10 mg – InPharm Sp. z o.o. / Delfarma Sp. z o.o.
  • Nexpram – tabletki powlekane, 10 mg – Delfarma Sp. z o.o. / InPharm Sp. z o.o.
  • Oroes – tabletki powlekane, 10 mg – +pharma arzneimittel gmbh
  • Servenon – tabletki powlekane, 10 mg – Delfarma Sp. z o.o.

Przypisy

  1. ↑ Escitalopram, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 146570 [dostęp 2021-04-11]  (ang.).
  2. ↑ SławomirS. Murawiec SławomirS., Escitalopram – lek przeciwdepresyjny będący allosterycznym inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny (ASRI), „Lek w Polsce”, 15 (9), 2005, s. 21–29 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-02] .
  3. ↑ Stephen M.S.M. Stahl Stephen M.S.M., Podstawy psychofarmakologii, Gdańsk: Via Medica, 2008, s. 128–133, ISBN 978-83-60945-73-5 .
  4. ↑ Escitalopram Monograph for Professionals [online], Drugs.com [dostęp 2021-08-01]  (ang.).
  5. ↑ Eptifibatide, „Australian Prescriber”, 26 (6), 2003, s. 146–151, DOI: 10.18773/austprescr.2003.107 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  6. ↑ ReutersR. Staff ReutersR., Lundbeck’s Cipralex gets EU ok. for OCD treatment [online], Reuters, 12 stycznia 2007 [dostęp 2021-08-01]  (ang.).
  7. ↑ 21-323.pdf Lexapro Medical Review Part 1 [online], accessdata.fda.gov [dostęp 2024-04-27] .
  8. ↑ JoakimJ. Ramsberg JoakimJ., ChristianCh. Asseburg ChristianCh., MartinM. Henriksson MartinM., Effectiveness and Cost-Effectiveness of Antidepressants in Primary Care: A Multiple Treatment Comparison Meta-Analysis and Cost-Effectiveness Model, „PLoS ONE”, 7 (8), 2012, art. nr e42003, DOI: 10.1371/journal.pone.0042003, PMID: 22876296, PMCID: PMC3410906 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  9. ↑ P.P. Favré P.P., Efficacité clinique et obtention d’une rémission complète dans la dépression. Intérêt de l’escitalopram, „L’Encéphale”, 38 (1), 2012, s. 86–96, DOI: 10.1016/j.encep.2011.11.003 [dostęp 2021-10-20]  (fr.).
  10. ↑ AndreaA. Cipriani AndreaA. i inni, Citalopram versus other anti-depressive agents for depression, „Cochrane Database of Systematic Reviews”, 2012, DOI: 10.1002/14651858.CD006534.pub2, PMID: 22786497, PMCID: PMC4204633 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  11. ↑ GeraldG. Gartlehner GeraldG. i inni, Comparative benefits and harms of second-generation antidepressants for treating major depressive disorder: an updated meta-analysis, „Annals of Internal Medicine”, 155 (11), 2011, s. 772–785, DOI: 10.7326/0003-4819-155-11-201112060-00009, PMID: 22147715 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  12. ↑ Practice Guideline For the Treatment of Patients With Major Depressive Disorder, wyd. 3, American Psychiatric Association Steering Committee on Practice Guidelines, 2010 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  13. ↑ Overview | Depression in adults: recognition and management | Guidance | NICE [online], www.nice.org.uk [dostęp 2021-08-01] .
  14. ↑ AndreaA. Cipriani AndreaA. i inni, Comparative efficacy and acceptability of 21 antidepressant drugs for the acute treatment of adults with major depressive disorder: a systematic review and network meta-analysis, „The Lancet”, 391 (10128), 2018, s. 1357–1366, DOI: 10.1016/S0140-6736(17)32802-7, PMID: 29477251, PMCID: PMC5889788 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  15. ↑ PerP. Bech PerP., Sara L.S.L. Lönn Sara L.S.L., Kerstin F.K.F. Overø Kerstin F.K.F., Relapse prevention and residual symptoms: a closer analysis of placebo-controlled continuation studies with escitalopram in major depressive disorder, generalized anxiety disorder, social anxiety disorder, and obsessive-compulsive disorder, „The Journal of Clinical Psychiatry”, 71 (2), 2010, s. 121–129, DOI: 10.4088/JCP.08m04749blu, PMID: 19961809 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  16. ↑ David S.D.S. Baldwin David S.D.S. i inni, Efficacy of escitalopram in the treatment of social anxiety disorder: A meta-analysis versus placebo, „European Neuropsychopharmacology: The Journal of the European College of Neuropsychopharmacology”, 26 (6), 2016, s. 1062–1069, DOI: 10.1016/j.euroneuro.2016.02.013, PMID: 26971233 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  17. ↑ AnitaA. Clayton AnitaA., AdrienneA. Keller AdrienneA., Elizabeth L.E.L. McGarvey Elizabeth L.E.L., Burden of phase-specific sexual dysfunction with SSRIs, „Journal of Affective Disorders”, 91 (1), 2006, s. 27–32, DOI: 10.1016/j.jad.2005.12.007, PMID: 16430968 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  18. ↑ Lexapro prescribing information [online], 2020 .
  19. ↑ Marc B.M.B. Stone Marc B.M.B., M. LisaM.L. Jones M. LisaM.L., Clinical Review: Relationship Between Antidepressant Drugs and Suicidality in Adults, FDA, 2006 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  20. ↑ MarkM. Levenson MarkM., ChrisCh. Holland ChrisCh., GeorgeG. Rochester GeorgeG., Statistical Evaluation of Suicidality in Adults Treated with Antidepressants, U.S. Department of Health and Human Services; Food and Drug Administration; Center for Drug Evaluation and Research; Office of Translational Science; Office of Biostatistics, 17 listopada 2006 [zarchiwizowane z adresu 2007-03-16]  (ang.).
  21. ↑ ArifA. Khan ArifA., KellyK. Schwartz KellyK., Suicide risk and symptom reduction in patients assigned to placebo in duloxetine and escitalopram clinical trials: analysis of the FDA summary basis of approval reports, „Annals of Clinical Psychiatry: Official Journal of the American Academy of Clinical Psychiatrists”, 19 (1), 2007, s. 31–36, DOI: 10.1080/10401230601163550, PMID: 17453659 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  22. ↑ a b Citalopram and escitalopram, [w:] Meyler’s Side Effects of Drugs: The International Encyclopedia of Adverse Drug Reactions and Interactions, wyd. 15, Elsevier, 2006, s. 794–797, DOI: 10.1016/b0-44-451005-2/00045-0, ISBN 978-0-444-51005-1  (ang.).
  23. ↑ a b P.P. Pedroso P.P. i inni, Bioequivalence studies for two different strengths of montelukast in healthy volunteers: 10 mg film-coated tablets and 5 mg chewable tablets, „Drug Research”, 63 (9), 2013, s. 477–483, DOI: 10.1055/s-0033-1347235, PMID: 23780502 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  24. ↑ a b JanelleJ. Weise JanelleJ. i inni, Who provides primary health care for people with an intellectual disability: General practitioner and general practice characteristics from the BEACH dataset, „Journal of Intellectual & Developmental Disability”, 42 (4), 2017, s. 416–421, DOI: 10.3109/13668250.2016.1250252 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  25. ↑ a b Nawal A.N.A. Alarfaj Nawal A.N.A., Fatma A.F.A. Aly Fatma A.F.A., Abeer A.A.A. Al-Qahtany Abeer A.A.A., Flow-injection chemiluminescence and electrogenerated chemiluminescence determination of escitalopram oxalate in tablet form, „Luminescence: The Journal of Biological and Chemical Luminescence”, 28 (1), 2013, s. 84–92, DOI: 10.1002/bio.2372, PMID: 22555899 [dostęp 2021-10-20]  (ang.).
  26. ↑ Rejestr Produktów Leczniczych [online] [dostęp 2019-02-05]  (pol.).

Bibliografia

  • Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Jan Podlewski: Leki Współczesnej Terapii. Warszawa: Medical Tribune Polska, 2009. ISBN 978-83-601355-1-8.
  • Charakterystyka Produktu Leczniczego: Lexapro.
  • Zaburzenia depresyjne i lękowe. Przegląd piśmiennictwa polskiego i zagranicznego na temat leków Lexapro i Cipramil [online], Lundbeck Poland Sp. z o.o. [zarchiwizowane z adresu 2014-02-25] .
  • Jerzy Landowski, Janusz Rybakowski. Miejsce allosteryczne transportera serotoniny, a mechanizm działania escitalopramu. „Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii”, s. 27–32, 2006. 
  • Marek Jarema: Standardy leczenia farmakologicznego niektórych zaburzeń psychicznych. Wyd. 1. Gdańsk: ViaMedica, 2011. ISBN 978-83-7599-2861.
  • Małgorzata Rzewuska: Leczenie zaburzeń psychicznych. Wyd. 3. Warszawa: PZWL, 2006. ISBN 83-200-3354-3.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

  • p
  • d
  • e
  • p
  • d
  • e
N06: Psychoanaleptyki
N06A – Leki przeciwdepresyjne
N06AA – Nieselektywne inhibitory wychwytu
zwrotnego monoaminy
N06AB – Selektywne inhibitory wychwytu
zwrotnego serotoniny
N06AF – Nieselektywne inhibitory
monoaminooksydazy
N06AG – Inhibitory monoaminooksydazy typu A
N06AX – Inne
N06B – Leki psychostymulujące
i nootropowe
N06BA – Sympatykomimetyki działające
ośrodkowo
N06BC – Pochodne ksantyny
N06BX – Inne
N06C – Połączenia psycholeptyków
i psychoanaleptyków
N06CA – Leki przeciwdepresyjne w połączeniach
z psycholeptykami
N06D – Leki przeciw
otępieniu starczemu
N06DA – Inhibitory acetylocholinoesterazy
N06DX – Inne