Rubid

Rubid

– ← rubid → stront
K ↑ Rb ↓ Cs 37 Rb
Wygląd
srebrzystobiały
Widmo emisyjne rubidu
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	rubid, Rb, 37 (łac. rubidium)
Grupa, okres, blok	1 (IA), 5, s
Stopień utlenienia	I
Właściwości metaliczne	metal alkaliczny
Właściwości tlenków	silnie zasadowe
Masa atomowa	85,468 ± 0,001[a][3]
Stan skupienia	stały
Gęstość	1532 kg/m³
Temperatura topnienia	39,30 °C[1]
Temperatura wrzenia	688 °C[1]
Numer CAS	7440-17-7
PubChem	5357696
Właściwości atomowe Promień • atomowy • walencyjny • van der Waalsa 235 (obl. 265) pm 211 pm 244 pm Konfiguracja elektronowa [Kr]5s1 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 8, 1 (wizualizacja powłok) Elektroujemność • w skali Paulinga • w skali Allreda 0,82 0,89 Potencjały jonizacyjne I 403,0 kJ/mol II 2633 kJ/mol III 3860 kJ/mol
Właściwości fizyczne Ciepło parowania 77,216 kJ/mol Ciepło topnienia 2,192 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 1,56×10−4 Pa (312,6 K) Konduktywność 7,79×106 S/m Ciepło właściwe 363 J/(kg·K) Przewodność cieplna 58,2 W/(m·K) Układ krystalograficzny regularny przestrzennie centrowany Twardość • w skali Mohsa 0,5 Prędkość dźwięku 1300 m/s (293,15 K) Objętość molowa 55,76×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 83Rb {syn.} 86,2 dni w.e. 83Kr 84Rb {syn.} 32,9 dni β+ β− 0,78 0,892 84Kr 84Sr 85Rb 72,165% stabilny izotop z 48 neutronami 86Rb {syn.} 18,65 dni β− 1,775 86Sr 87Rb 27,835% 4,88×1010 lat β− 0,283 87Sr
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-09-30] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H260, H314, EUH014 Zwroty P P223, P231+P232, P280, P305+P351+P338, P370+P378, P422 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[2] 0 3 2 W Numer RTECS VL8500000
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Rubid (Rb, łac. rubidium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali alkalicznych układu okresowego.

Charakterystyka

Rubid ma 29 izotopów z przedziału mas 74–102 o okresie półtrwania minimum 1 ms^[4]. Trwały jest tylko ⁸⁵Rb. W naturalnym składzie izotopowym tego pierwiastka oprócz ⁸⁵Rb (72,2%) występuje jeszcze długożyciowy izotop ⁸⁷Rb (27,8%, t_1/2 ≈ 50 mld lat)^[5].

W postaci czystej rubid jest bardzo miękkim, ciągliwym metalem o srebrzysto-szarym połysku^[6]. Jego własności chemiczne są zbliżone do potasu (który jest mniej reaktywny od rubidu) oraz cezu (który jest bardziej reaktywny). Jest drugim po cezie najbardziej elektrododatnim z nieradioaktywnych metali alkalicznych (X = 0,82). Topi się w temperaturze 39,3 °C. Tworzy amalgamat z rtęcią oraz stopy ze złotem, żelazem, cezem, sodem i potasem, ale nie z litem^[7]. Na powietrzu zapala się samorzutnie, z wodą reaguje wybuchowo^[6]. Ma bardzo małą energię jonizacji, 406 kJ/mol^[8].

Kationy Rb⁺ barwią płomień na kolor fioletowo-różowy. Odróżnienie od bardzo podobnej barwy płomienia potasu wymaga spektroskopu.

Występowanie

Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 90 ppm. Minerałami o relatywnie wysokiej zawartości rubidu są lepidolit i karnalit.

Odkrycie

Został odkryty w 1861 roku przez R. Bunsena i G. Kirchhoffa w Heidelbergu metodą analizy widmowej^[9]. Robert Bunsen otrzymał rubid po raz pierwszy w postaci czystej za pomocą reakcji chlorku rubidu z potasem.

Znaczenie biologiczne

Niektóre jego sole, podobnie jak sole litu, mają działanie stymulujące ośrodkowy układ nerwowy. Dawniej podejmowano próby zastosowania soli rubidu w lecznictwie psychiatrycznym (w chorobie afektywnej)^[10].

Zastosowania techniczne

Znane są jego tlenki, sole kwasów nieorganicznych i kilkaset kompleksów metaloorganicznych, jednak żaden z tych związków nie odgrywa praktycznej roli.

W roku 1995 izotop ⁸⁷Rb został wykorzystany do uzyskania kondensatu Bosego-Einsteina.

Stosowany jest w niewielkich ilościach jako domieszka do półprzewodników stosowanych w fotokomórkach, dodatek do specjalnych gatunków szkła oraz jako komponent zegarów atomowych.

Uwagi

Przypisy