Vittorio Emanuele Orlando

Data i miejsce urodzenia

19 maja 1860
Palermo

Data i miejsce śmierci

1 grudnia 1952
Rzym

premier Włoch

Okres

od 23 października 1917
do 23 czerwca 1919

Przynależność polityczna

Włoska Partia Liberalna

Poprzednik

Paolo Boselli

Następca

Francesco Saverio Nitti

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Vittorio Emanuele Orlando (ur. 19 maja 1860 w Palermo, zm. 1 grudnia 1952 w Rzymie) – włoski polityk, premier, profesor prawa, reprezentował Włochy podczas konferencji pokojowej w Wersalu po I wojnie światowej. Razem z premierem Wielkiej Brytanii Davidem Lloydem George’em, premierem Francji Georges’em Clemenceau i prezydentem USA Woodrowem Wilsonem stworzyli traktat wersalski. Znany też ze swojej twórczości naukowej (kilkaset prac głównie o tematyce prawnej).

Od 1903 pełnił funkcję ministra edukacji. W 1907 został ministrem sprawiedliwości, którą to funkcję pełnił do 1909. W 1916 przejął ministerstwo spraw wewnętrznych. W 1917 objął tekę premiera. W 1919 zrezygnował z tego urzędu w wyniku niespełnienia oczekiwań, jakie w nim pokładano podczas konferencji pokojowej w Paryżu (Włosi liczyli na duże nabytki terytorialne mimo swego stosunkowo małego wkładu w zwycięstwo nad państwami centralnymi). W grudniu 1919 został wybrany przewodniczącym Izby Deputowanych. Początkowo był zwolennikiem Mussoliniego, jednak wycofał swe poparcie po zabójstwie socjalisty Giacoma Matteottiego. Później stopniowo wycofywał się z działalności politycznej (zasiadał jeszcze w Parlamencie), poświęcając się głównie pracy naukowej i wykładom na uczelni. W 1924 został odznaczony Orderem Cywilnym Alfonsa XII. Po upadku Mussoliniego został liderem Unii Konserwatywno-Demokratycznej. W 1948 kandydował w wyborach prezydenckich, ale został pokonany przez Luigiego Eunadiego.

Bibliografia

R. Albrecht-Carrie, Italy at the Paris Peace Conference, Nowy Jork, 1938
C. Seton-Watson, Italy from Liberalism to Facism, 1967

Premierzy Włoch

Królestwo Włoch 1861–1946	Camillo Cavour (1861) Bettino Ricasoli (1861–1862) Urbano Rattazzi (1862) Luigi Carlo Farini (1862–1863) Marco Minghetti (1863–1864) Alfonso Ferrero La Marmora (1864–1866) Bettino Ricasoli (1866–1867) Urbano Rattazzi (1867–1867) Luigi Federico Menabrea (1867–1869) Giovanni Lanza (1869–1873) Marco Minghetti (1873–1876) Agostino Depretis (1876–1878) Benedetto Cairoli (1878–1878) Agostino Depretis (1878 14 lipca 1879) Benedetto Cairoli (1879–1881) Agostino Depretis (1881–1887) Francesco Crispi (1887–1891) Antonio Rudinì (1891–1892) Giovanni Giolitti (1892–1893) Francesco Crispi (1893–1896) Antonio Rudinì (1896–1898) Luigi Pelloux (1898–1900) Giuseppe Saracco (1900–1901) Giuseppe Zanardelli (1901–1903) Giovanni Giolitti (1903–1905) Tommaso Tittoni (1905–1905) Alessandro Fortis (1905–1906) Sidney Sonnino (1906) Giovanni Giolitti (1906–1909) Sidney Sonnino (1909–1910) Luigi Luzzatti (1910–1911) Giovanni Giolitti (1910–1911) Antonio Salandra (1914–1916) Paolo Boselli (1916–1917) Vittorio Emanuele Orlando (1917–1919) Francesco Saverio Nitti (1919–1920) Giovanni Giolitti (1920–1921) Ivanoe Bonomi (1921–1922) Luigi Facta (1922) Benito Mussolini (1922–1943) Pietro Badoglio (1943–1944) Ivanoe Bonomi (1944–1945) Ferruccio Parri (1945) Alcide De Gasperi (1945–1946)
Republika Włoska od 1946	Alcide De Gasperi (1946–1953) Giuseppe Pella (1953–1954) Amintore Fanfani (1954) Mario Scelba (1954–1955) Antonio Segni (1955–1957) Adone Zoli (1957–1958) Amintore Fanfani (1958–1959) Antonio Segni (1959–1960) Fernando Tambroni (1960) Amintore Fanfani (1962–1963) Giovanni Leone (1963) Aldo Moro (1963–1968) Giovanni Leone (1968) Mariano Rumor (1968–1970) Emilio Colombo (1970–1972) Giulio Andreotti (1972–1973) Mariano Rumor (1973–1974) Aldo Moro (1974–1976) Giulio Andreotti (1976–1979) Francesco Cossiga (1979–1980) Arnaldo Forlani (1980–1981) Giovanni Spadolini (1981–1982) Amintore Fanfani (1982–1983) Bettino Craxi (1983–1987) Amintore Fanfani (1987) Giovanni Goria (1987–1988) Ciriaco De Mita (1988–1989) Giulio Andreotti (1989–1992) Giuliano Amato (1992–1993) Carlo Azeglio Ciampi (1993–1994) Silvio Berlusconi (1994–1995) Lamberto Dini (1995–1996) Romano Prodi (1996–1998) Massimo D’Alema (1998–2000) Giuliano Amato (2000–2001) Silvio Berlusconi (2001–2006) Romano Prodi (2008–2011) Silvio Berlusconi (2008–2011) Mario Monti (2011–2013) Enrico Letta (2013–2014) Matteo Renzi (2014–2016) Paolo Gentiloni (2016–2018) Giuseppe Conte (2018–2021) Mario Draghi (2021–2022) Giorgia Meloni (od 2022)

Królestwo Włoch
1861–1946

Camillo Cavour (1861)
Bettino Ricasoli (1861–1862)
Urbano Rattazzi (1862)
Luigi Carlo Farini (1862–1863)
Marco Minghetti (1863–1864)
Alfonso Ferrero La Marmora (1864–1866)
Bettino Ricasoli (1866–1867)
Urbano Rattazzi (1867–1867)
Luigi Federico Menabrea (1867–1869)
Giovanni Lanza (1869–1873)
Marco Minghetti (1873–1876)
Agostino Depretis (1876–1878)
Benedetto Cairoli (1878–1878)
Agostino Depretis (1878 14 lipca 1879)
Benedetto Cairoli (1879–1881)
Agostino Depretis (1881–1887)
Francesco Crispi (1887–1891)
Antonio Rudinì (1891–1892)
Giovanni Giolitti (1892–1893)
Francesco Crispi (1893–1896)
Antonio Rudinì (1896–1898)
Luigi Pelloux (1898–1900)
Giuseppe Saracco (1900–1901)
Giuseppe Zanardelli (1901–1903)
Giovanni Giolitti (1903–1905)
Tommaso Tittoni (1905–1905)
Alessandro Fortis (1905–1906)
Sidney Sonnino (1906)
Giovanni Giolitti (1906–1909)
Sidney Sonnino (1909–1910)
Luigi Luzzatti (1910–1911)
Giovanni Giolitti (1910–1911)
Antonio Salandra (1914–1916)
Paolo Boselli (1916–1917)
Vittorio Emanuele Orlando (1917–1919)
Francesco Saverio Nitti (1919–1920)
Giovanni Giolitti (1920–1921)
Ivanoe Bonomi (1921–1922)
Luigi Facta (1922)
Benito Mussolini (1922–1943)
Pietro Badoglio (1943–1944)
Ivanoe Bonomi (1944–1945)
Ferruccio Parri (1945)
Alcide De Gasperi (1945–1946)

Republika Włoska
od 1946

Alcide De Gasperi (1946–1953)
Giuseppe Pella (1953–1954)
Amintore Fanfani (1954)
Mario Scelba (1954–1955)
Antonio Segni (1955–1957)
Adone Zoli (1957–1958)
Amintore Fanfani (1958–1959)
Antonio Segni (1959–1960)
Fernando Tambroni (1960)
Amintore Fanfani (1962–1963)
Giovanni Leone (1963)
Aldo Moro (1963–1968)
Giovanni Leone (1968)
Mariano Rumor (1968–1970)
Emilio Colombo (1970–1972)
Giulio Andreotti (1972–1973)
Mariano Rumor (1973–1974)
Aldo Moro (1974–1976)
Giulio Andreotti (1976–1979)
Francesco Cossiga (1979–1980)
Arnaldo Forlani (1980–1981)
Giovanni Spadolini (1981–1982)
Amintore Fanfani (1982–1983)
Bettino Craxi (1983–1987)
Amintore Fanfani (1987)
Giovanni Goria (1987–1988)
Ciriaco De Mita (1988–1989)
Giulio Andreotti (1989–1992)
Giuliano Amato (1992–1993)
Carlo Azeglio Ciampi (1993–1994)
Silvio Berlusconi (1994–1995)
Lamberto Dini (1995–1996)
Romano Prodi (1996–1998)
Massimo D’Alema (1998–2000)
Giuliano Amato (2000–2001)
Silvio Berlusconi (2001–2006)
Romano Prodi (2008–2011)
Silvio Berlusconi (2008–2011)
Mario Monti (2011–2013)
Enrico Letta (2013–2014)
Matteo Renzi (2014–2016)
Paolo Gentiloni (2016–2018)
Giuseppe Conte (2018–2021)
Mario Draghi (2021–2022)
Giorgia Meloni (od 2022)

Przewodniczący Izby Deputowanych Włoch

Królestwo Włoch (1861–1945)	Urbano Rattazzi (1861–1862) Sebastiano Tecchio (1862–1863) Giovanni Battista Cassinis (1863–1865) Adriano Mari (1865–1867) Giovanni Lanza (1867–1868) Adriano Mari (1868–1969) Giovanni Lanza (1869) Giuseppe Biancheri (1870–1876) Francesco Crispi (1876–1877) Benedetto Cairoli (1978) Domenico Farini (1878–1880) Michele Coppino (1880) Domenico Farini (1880–1884) Michele Coppino (1884) Giuseppe Biancheri (1884–1892) Giuseppe Zanardelli (1892–1894) Giuseppe Biancheri (1894–1895) Tommaso Villa (1895–1897) Giuseppe Zanardelli (1897) Giuseppe Biancheri (1898) Giuseppe Zanardelli (1898–1899) Luigi Chinaglia (1899) Giuseppe Colombo (1899–1900) Niccolò Gallo (1900) Tommaso Villa (1900–1902) Giuseppe Biancheri (1902–1904) Giuseppe Marcora (1904–1906) Giuseppe Biancheri (1906–1907) Giuseppe Marcora (1907–1919) Vittorio Emanuele Orlando (1919–1920) Enrico De Nicola (1920–1924) Alfredo Rocco (1924–1925) Antonio Casertano (1925–1929) Giovanni Giuriati (1929–1934) Costanzo Ciano (1934–1939) Dino Grandi (1939–1944) Vittorio Emanuele Orlando (1944–1945) Carlo Sforza (1945–1946) Giuseppe Saragat (1946–1947) Umberto Terracini (1947–1948)
Republika Włoska (od 1948)	Giovanni Gronchi (1948–1955) Giovanni Leone (1955–1963) Brunetto Bucciarelli Ducci (1963–1968) Sandro Pertini (1968–1976) Pietro Ingrao (1976–1979) Nilde Iotti (1979–1992) Oscar Luigi Scalfaro (1992) Giorgio Napolitano (1992–1994) Irene Pivetti (1994–1996) Luciano Violante (1996–2001) Pier Ferdinando Casini (2001–2006) Fausto Bertinotti (2006–2008) Gianfranco Fini (2008–2013) Laura Boldrini (2013–2018) Roberto Fico (2018–2022) Lorenzo Fontana (od 2022)

Królestwo Włoch
(1861–1945)

Urbano Rattazzi (1861–1862)
Sebastiano Tecchio (1862–1863)
Giovanni Battista Cassinis (1863–1865)
Adriano Mari (1865–1867)
Giovanni Lanza (1867–1868)
Adriano Mari (1868–1969)
Giovanni Lanza (1869)
Giuseppe Biancheri (1870–1876)
Francesco Crispi (1876–1877)
Benedetto Cairoli (1978)
Domenico Farini (1878–1880)
Michele Coppino (1880)
Domenico Farini (1880–1884)
Michele Coppino (1884)
Giuseppe Biancheri (1884–1892)
Giuseppe Zanardelli (1892–1894)
Giuseppe Biancheri (1894–1895)
Tommaso Villa (1895–1897)
Giuseppe Zanardelli (1897)
Giuseppe Biancheri (1898)
Giuseppe Zanardelli (1898–1899)
Luigi Chinaglia (1899)
Giuseppe Colombo (1899–1900)
Niccolò Gallo (1900)
Tommaso Villa (1900–1902)
Giuseppe Biancheri (1902–1904)
Giuseppe Marcora (1904–1906)
Giuseppe Biancheri (1906–1907)
Giuseppe Marcora (1907–1919)
Vittorio Emanuele Orlando (1919–1920)
Enrico De Nicola (1920–1924)
Alfredo Rocco (1924–1925)
Antonio Casertano (1925–1929)
Giovanni Giuriati (1929–1934)
Costanzo Ciano (1934–1939)
Dino Grandi (1939–1944)
Vittorio Emanuele Orlando (1944–1945)
Carlo Sforza (1945–1946)
Giuseppe Saragat (1946–1947)
Umberto Terracini (1947–1948)

Republika Włoska
(od 1948)

Giovanni Gronchi (1948–1955)
Giovanni Leone (1955–1963)
Brunetto Bucciarelli Ducci (1963–1968)
Sandro Pertini (1968–1976)
Pietro Ingrao (1976–1979)
Nilde Iotti (1979–1992)
Oscar Luigi Scalfaro (1992)
Giorgio Napolitano (1992–1994)
Irene Pivetti (1994–1996)
Luciano Violante (1996–2001)
Pier Ferdinando Casini (2001–2006)
Fausto Bertinotti (2006–2008)
Gianfranco Fini (2008–2013)
Laura Boldrini (2013–2018)
Roberto Fico (2018–2022)
Lorenzo Fontana (od 2022)

W latach 1939–1944 izba działała pod nazwą Camera dei fasci e delle corporazioni, a w latach 1945–1946 pod nazwą Consulta nazionale. W latach 1946–1948 jednoizbowy parlament działał jako Assemblea Costituente.

Kontrola autorytatywna (osoba):