Natalie Portman

Natalie Portman
Ilustracja
Natalie Portman na San Diego Comic-Conie (2019)
Imię i nazwisko

Netali Hershlag

Data i miejsce urodzenia

9 czerwca 1981
Jerozolima

Zawód

aktorka, scenarzystka, reżyser, producent filmowy

Współmałżonek

Benjamin Millepied
(od 2012)

Lata aktywności

od 1993

Faksymile
Podpis Natalie Portman
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
Natalie Portman na planie filmu Free Zone (2005)
Portman podczas premiery Miłość i inne komplikacje na festiwalu w Toronto w 2009
Aktorka na premierze filmu Czarny łabędź (2010)
Portman na festiwalu w Toronto w 2016

Natalie Portman, hebr. ‏נטלי פורטמן‎ (ur. 9 czerwca 1981 w Jerozolimie) – amerykańsko-izraelska aktorka. Rozpoznawalność zdobyła już jako trzynastolatka występem w popularnym Leonie zawodowcu (1994). Laureatka m.in. Oscara, Złotego Globu oraz nagrody BAFTA za pierwszoplanową rolę w filmie Czarny łabędź (2010).

Kariera

Natalie Portman (właśc. Netali Hershlag[1][2][3], hebr. ‏נטלי הרשלג‎), urodziła się w Jerozolimie. Jej matka, Shelley Stevens, jest malarką amatorką i jej agentką, pochodzi z Cincinnati w Ohio. Ojciec, Avner Hershlag, jest izraelskim ginekologiem. Jej rodzice są Żydami pochodzenia aszkenazyjskiego, matka jest potomkinią emigrantów z Austrii i Rosji, zaś ojciec jest potomkiem emigrantów z Polski[4]. Pochodząca z Rumunii prababka ze strony ojca w czasie II wojny światowej była brytyjskim szpiegiem, dziadek ze strony ojca pochodził z Rzeszowa (a jego rodzice zginęli w Auschwitz-Birkenau)[5]. Gdy Natalie Portman miała 3 lata, jej rodzice przenieśli się do Waszyngtonu, w 1988 przenieśli się do New Haven, a w 1990 rodzina wyjechała z kolei do Nowego Jorku, na Long Island.

Jako dziewczynka Natalie Portman uczyła się baletu i tańca nowoczesnego w American Theater Dance Workshop oraz występowała w przedstawieniach w Usdan Theater Arts Camp, m.in. w Fiorello czy Annie Get Your Gun[6][7]. Uczyła się języka francuskiego[8], japońskiego[8], niemieckiego[9] oraz arabskiego[4], zna także hebrajski oraz podobno hiszpański.

W wieku 11 lat została zauważona przez agenta koncernu Revlon, który proponował jej pracę modelki dziecięcej[10]. Portman odrzuciła propozycję, lecz wykorzystała okazję, by pozyskać agenta aktorskiego[11][12]. Niedługo potem zadebiutowała w, z czasem kultowym[13], filmie Luca Bessona Leon zawodowiec (1994). By chronić prywatność, przyjęła nazwisko Portman, które było panieńskim nazwiskiem jej babki od strony ojca[14].

W 1998 była współautorką pracy „A Simple Method to Demonstrate the Enzymatic Production of Hydrogen from Sugar”[15]. W 2003 ukończyła studia licencjackie z psychologii na Uniwersytecie Harvarda. Rok wcześniej była współautorką artykułu „Frontal lobe activation during object permanence: data from near-infrared spectroscopy”[16][17].

Zasiadała w jury konkursu głównego na 61. MFF w Cannes (2008).

Za główną rolę w filmie Czarny łabędź (2010) otrzymała Oscara oraz Złoty Glob.

Życie prywatne

4 sierpnia 2012 poślubiła tancerza, Benjamina Millepieda, z którym ma syna Alepha (ur. 2011) i córkę Amalię (ur. 2017)[18].

Portman posiada podwójne, amerykańsko-izraelskie obywatelstwo.

Filmografia

Filmy fabularne

  • 1994: Leon zawodowiec (Léon) jako Matylda
  • 1994: Developing jako Nina
  • 1995: Gorączka (Heat) jako Lauren Gustafson
  • 1996: Piękne dziewczęta (Beautiful Girls) jako Marty
  • 1996: Wszyscy mówią: kocham cię (Everyone Says I Love You) jako Laura Dandridge
  • 1996: Marsjanie atakują! (Mars Attacks!) jako Taffy Dale
  • 1999: Gwiezdne wojny: część I – Mroczne widmo (Star Wars: Episode I – The Phantom Menace) jako królowa Amidala / Padmé Amidala
  • 1999: Wszędzie byle nie tu (Anywhere But Here) jako Ann August
  • 2000: Gdzie serce twoje (Where the Heart Is) jako Novalee Nation
  • 2002: Gwiezdne wojny: część II – Atak klonów (Star Wars: Episode II – Attack of the Clones) jako senator Padmé Amidala
  • 2003: Wzgórze nadziei (Cold Mountain) jako Sara
  • 2004: Powrót do Garden State (Garden State) jako Sam
  • 2004: Prawda (True) jako Francine
  • 2004: Bliżej (Closer) jako Alice
  • 2005: Domino One jako Dominique Bellamy
  • 2005: Gwiezdne wojny: część III – Zemsta Sithów (Star Wars: Episode III – Revenge of the Sith) jako senator Padmé Amidala
  • 2005: Free Zone jako Rebecca
  • 2005: V jak vendetta (V for Vendetta) jako Evey Hammond
  • 2006: Zakochany Paryż (Paris, je t’aime) jako Francine (nowela „Faubourg Saint-Denis”)
  • 2006: Duchy Goi (Goya’s Ghosts) jako Inés / Alicia
  • 2007: Jagodowa miłość (My Blueberry Nights) jako Leslie
  • 2007: Hotel Chevalier jako dziewczyna Jacka
  • 2007: Pociąg do Darjeeling (The Darjeeling Limited) jako była dziewczyna Jacka
  • 2007: Pana Magorium cudowne emporium (Mr. Magorium’s Wonder Emporium) jako Molly Mahoney
  • 2008: Kochanice króla (The Other Boleyn Girl) jako Anna Boleyn
  • 2009: Zakochany Nowy Jork (New York, I Love You) jako Rifka (nowela „Mira Nair”)
  • 2009: Miłość i inne komplikacje (Love and Other Impossible Pursuits) jako Emilia Greenleaf
  • 2009: Bracia (Brothers) jako Grace Cahill
  • 2010: Hesher jako Nicole
  • 2010: Czarny łabędź (Black Swan) jako Nina Sayers
  • 2011: Sex story (No Strings Attached) jako Emma
  • 2011: Thor jako Jane Foster
  • 2011: Wasza wysokość (Your Highness) jako Isabel
  • 2013: Thor: Mroczny świat (Thor: The Dark World) jako Jane Foster
  • 2015: Opowieść o miłości i mroku (A Tale of Love and Darkness) jako Fania Oz
  • 2015: Niepokonana Jane (Jane Got a Gun) jako Jane Hammond
  • 2015: Rycerz pucharów (Knight of Cups) jako Elizabeth
  • 2016: Planetarium jako Laura Barlow
  • 2016: Jackie jako Jacqueline Kennedy
  • 2017: Song to Song jako Rhonda
  • 2018: Anihilacja jako Lena
  • 2018: Vox Lux jako Celeste
  • 2018: The Death and Life of John F. Donovan jako Sam Turner
  • 2019: Avengers: Koniec gry jako Jane Foster
  • 2019: Lucy in the Sky jako Lucy Cola
  • 2020: Dolphin Reef (głos) jako narrator, film dokument.
  • 2022: Thor: Miłość i grom (Thor: Love and Thunder) jako Jane Foster
  • 2023: May December jako Elizabeth Berry

Seriale telewizyjne

  • 2004: Ulica Sezamkowa (Sesame Street) jako Natalie (2 odc.)
  • 2007, 2012: Simpsonowie (The Simpsons) jako Darcy (głos, 2 odc.)
  • 2021: A gdyby…? (What If…?) jako Jane Foster (głos, 1 odc.)

Reżyser

  • 2008: Eve
  • 2009: Zakochany Nowy Jork (New York, I Love You, nowela „Natalie Portman”)
  • 2015: Opowieść o miłości i mroku (A Tale of Love and Darkness)

Scenarzystka

  • 2008: Eve
  • 2009: Zakochany Nowy Jork (New York, I Love You, nowela „Natalie Portman”)
  • 2015: Opowieść o miłości i mroku (A Tale of Love and Darkness)

Producentka filmowa

  • 2009: Miłość i inne komplikacje (Love and Other Impossible Pursuits) (producent wykonawczy)
  • 2010: Hesher

Nagrody

Przypisy

  1. Natalie Portman obraziła Netanjahu i została wyklęta. Kto jest Jedi, a kto stoi po ciemnej stronie mocy w Izraelu. [dostęp 2018-05-13]. (pol.).
  2. EmilyE. Burack EmilyE., EvelynE. Frick EvelynE., 18 Things to Know About Jewish Actress Natalie Portman [online], Hey Alma, 7 lipca 2022 [dostęp 2023-02-02]  (ang.).
  3. John C.J.C. Maher John C.J.C., Multilingualism: A Very Short Introduction [online], Oxford University Press, 18 maja 2017 [dostęp 2023-02-02]  (ang.).
  4. a b Natalie Portman, [w:] RafaelR. Medoff RafaelR., Great Lives from History: Jewish Americans, Ipswich (Massachusetts): Salem Press, 24 sierpnia 2014, s. 900, ISBN 978-1-58765-741-2 [dostęp 2021-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-24]  (ang.).
  5. Małgorzata I. Niemczyńska: Natalie Portman, wieczna tułaczka. Rozmowa o filmie Opowieść o miłości i mroku. [dostęp 2016-03-26]. (pol.).
  6. FrankF. Lovece FrankF., Portman was ever the swan growing up on LI, „Newsday”, web.archive.org, New York/Long Island, 3 października 2013 [dostęp 2021-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-03]  (ang.).
  7. JamesJ. Dickerson JamesJ., Natalie Portman: Queen of Hearts, ECW Press, 2002, ISBN 978-1-55022-492-4 [dostęp 2021-02-20]  (ang.).
  8. a b DavidD. Letterman DavidD. (red.), Natalie Portman, „Late Show with David Letterman”, CBS, 24 listopada 1997 [dostęp 2021-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2009-10-02]  (ang.).
  9. Natalie Portman Shows Off Her German Skills [online], Female First, 23 marca 2005 [dostęp 2021-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2010-03-23]  (ang.).
  10. JamesJ. Ryan JamesJ., Up and coming: Natalie Portman (Not Her Real Name), „The New York Times”, 25 lutego 1996 [dostęp 2021-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-12]  (ang.).
  11. EvgeniaE. Peretz EvgeniaE., What Natalie knows [online], Vanity Fair – The Complete Archive, kwiecień 2006 [dostęp 2021-02-20]  (ang.).
  12. ChrisCh. Heath ChrisCh., The Private Life of Natalie Portman: Rolling Stone’s 2002 Cover Story, „Rolling Stone”, 20 stycznia 2011 [dostęp 2021-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-02]  (ang.).
  13. MarcM. Spitz MarcM., Poseur: A Memoir of Downtown New York City in the '90s, Hachette Books, 12 lutego 2013, ISBN 978-0-306-82175-2 [dostęp 2021-02-20]  (ang.), „The film, a campy, stylish, ultraviolent tale about a solitary hit man (Jean Reno) and the little girl he grows to love, is called The Professional in America, Léon everywhere else. Natalie Portman was the girl, Matilda. It’s now considered a cult classic.”.
  14. GillG. Pringle GillG., Natalie Portman: How studying psychology helped her in her latest role, „The Independent”, 17 marca 2006 [dostęp 2021-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-21] .
  15. Natalie Hershlag. A Simple Method To Demonstrate the Enzymatic Production of Hydrogen from Sugar. „Journal of Chemical Education”. 75 (10), s. 1270, 1998. DOI: 10.1021/ed075p1270. Bibcode: 1998JChEd..75.1270H. (ang.). 
  16. Abigail A. Baird, Jerome Kagan, Thomas Gaudette, Kathryn A. Walz i inni. Frontal lobe activation during object permanence: data from near-infrared spectroscopy. „NeuroImage”. 16 (4), s. 1120–1126, sierpień 2002. DOI: 10.1006/nimg.2002.1170. PMID: 12202098. (ang.). 
  17. MichaelM. Kane MichaelM., Portman Bold ... and Bald ... in ‘V for Vendetta’ [online], Fox News Channel, 19 marca 2006 [dostęp 2021-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-23] , „Before graduating from Harvard with a psychology degree in June 2003, Portman was credited – under her given name, Natalie Hershlag – as a research assistant to Alan Dershowitz’s ‘Case for Israel’ and had a study on memory called 'Frontal Lobe Activation During Object Permanence’ published in a scientific journal.”.
  18. Lauren Le Vine: Natalie Portman and Benjamin Millepied Welcome Their Second Child. „Vanity Fair”, 3 marca 2017. [dostęp 2017-03-20].

Linki zewnętrzne

  • Natalie Portman w bazie IMDb (ang.)
  • Natalie Portman w bazie Filmweb
  • p
  • d
  • e
1920–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
  • p
  • d
  • e
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

  • p
  • d
  • e
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020-2029

  • p
  • d
  • e
1950–1959
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Kontrola autorytatywna (osoba):
  • ISNI: 0000000109078419
  • VIAF: 61746048
  • LCCN: no97047880
  • GND: 123844509
  • NDL: 01187392
  • BnF: 140296944
  • SUDOC: 07120640X
  • NLA: 40396234
  • NKC: pna2006334375
  • BNE: XX1176282
  • NTA: 200802720
  • BIBSYS: 2129846
  • CiNii: DA1536825X
  • PLWABN: 9810700244105606
  • NUKAT: n2009130821
  • J9U: 987007437025905171
  • CANTIC: a10312936
  • LNB: 000260873
  • CONOR: 10320227
  • KRNLK: KAC2020K8163
  • LIH: LNB:BYcZ;=Bu
  • WorldCat: lccn-no97047880
Encyklopedia internetowa:
  • PWN: 5297591
  • Britannica: biography/Natalie-Portman
  • Treccani: natalie-portman
  • Universalis: natalie-portman
  • NE.se: natalie-portman
  • SNL: Natalie_Portman
  • Catalana: 0519647
  • DSDE: Natalie_Portman
Identyfikatory zewnętrzne:
  • Scopus: 6508038703