Wtórouste
| Deuterostomia | |||
| Grobben, 1908 | |||
 przedstawiciele szkarłupni: rozgwiazdy i jeżowce | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Podkrólestwo | |||
| (bez rangi) | zwierzęta dwubocznie symetryczne | ||
| Nadtyp | wtórouste | ||
| |||
| |||
Wtórouste, wtórnogębowce (Deuterostomia) – klad zwierząt dwubocznie symetrycznych, u których w rozwoju embrionalnym z pragęby powstaje otwór odbytowy. Wtórouste są przeciwstawiane pierwoustym (Protostomia). Podział zwierząt zaliczanych do Bilateria na pierwouste i wtórouste wprowadził Karl Grobben w 1908 roku.
Pragęba wtóroustych przejmuje funkcje odbytu lub zanika, a na jej miejscu wtórnie formuje się odbyt. Na brzusznej stronie zarodka wtórnie powstaje otwór gębowy[1]. Główny pień nerwowy ma postać cewki i położony jest na stronie grzbietowej. Bruzdkowanie całkowite.
W tradycyjnej klasyfikacji opartej na hipotezie jam ciała wtórouste stawiane były w randze nadtypu, do którego zaliczano[2]:
- szkarłupnie (Echinodermata)
- szczecioszczękie (Chaetognatha)
- półstrunowce (Hemichordata)
- strunowce (Chordata)
oraz rurkoczułkowce (określane nazwą Pogonophora)[3].
Badania genetyczne wyłączyły z tej grupy szczecioszczękie i rurkoczułkowce (jako zwierzęta pierwouste) i jednocześnie ujawniły pokrewieństwa Xenoturbellida z półstrunowcami i szkarłupniami[4].
Obecnie do Deuterostomia zaliczane są:
- szkarłupnie (Echinodermata)
- półstrunowce (Hemichordata)
- strunowce (Chordata)
- Xenoturbellida
Szkarłupnie i półstrunowce łączone są w kladzie Ambulacraria.
Czasem do wtóroustych zaliczana jest również wymarła kambryjska gromada Vetulicolia.
Przypisy
- ↑ Aleksander Rajski: Zoologia. T. 1: Część ogólna B. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1986. ISBN 83-01-06182-0.
- ↑ Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- ↑ Bourlat et al. Xenoturbella is a deuterostome that eats molluscs. „Nature”. 424, s. 925-928, 2003. DOI: 10.1038/nature01851. (ang.).
- p
- d
- e
Klasyfikacja typów zwierząt na podstawie hipotezy ekdyzonu (Lophotrochozoa-Ecdysozoa-Deuterostomia)
Królestwo: zwierzęta (Animalia sensu Metazoa)
| Parazoa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Eumetazoa |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| nieaktualne |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| nomen dubium |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Na podstawie:
Halanych et al. Evidence from 18S ribosomal DNA that the lophophorates are protostome animals. „Science”. 267 (5204), s. 1641–1643, 1995. DOI: 10.1126/science.7886451. (ang.).
Edgecombe et al. Higher-level metazoan relationships: recent progress and remaining questions. „Organisms Diversity and Evolution”. 11, s. 151–172, 2011. DOI: 10.1007/s13127-011-0044-4. (ang.).
Laumer et al. Spiralian Phylogeny Informs the Evolution of Microscopic Lineages. „Current Biology”. 25, s. 1-7, 2015. DOI: 10.1016/j.cub.2015.06.068. (ang.).
Encyklopedia internetowa (takson):
- Britannica: animal/Deuterostomia
- SNL: Deuterostomia
- Catalana: 0176074
