Sikwiaki

Sikwiaki

Sipuncula[1]
Rafinesque, 1814
Okres istnienia: kambr–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 0/0 ↓ 0/0
Golfingia sp.
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	sikwiaki
Synonimy
Sipunculida
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Sikwiaki (Sipuncula) – niewielka grupa wyłącznie morskich, pierwoustych zwierząt bezkręgowych zaliczanych do lofotrochorowców (Lophotrochozoa), klasyfikowana najczęściej w randze typu, blisko spokrewniona z pierścienicami (Annelida). Obejmuje około 320 naukowo opisanych gatunków charakteryzujących się niesegmentowanym, walcowatym ciałem. W zapisie kopalnym występują rzadko. Trzy gatunki są znane z dolnego kambru^[2].

Występowanie

Występują w morzach różnych stref klimatycznych – od tropików po wody polarne, na różnych głębokościach, w większości w wodach płytkich. Kilka gatunków zaobserwowano na głębokości 7 km^[3]. Niektóre zagrzebują się w piasku lub mule dennym, inne w szczelinach skalnych lub w opuszczonych muszlach małży.

Morfologia

Sikwiaki mają ciało o robakowatym kształcie – obłym, wydłużonym lub niekiedy przypominającym ziarno fasoli – wyraźnie podzielone na cylindryczny tułów i wysmukły ryjek. Długość ciała od 3 mm do 66 cm^[3]. Ciało sikwiaków nie jest segmentowane – w odróżnieniu od pierścienic, do których niekiedy są zaliczane. W przedniej części ciała znajduje się introwert zakończony otworem gębowym, zwykle otoczony pierścieniem drobnych czułków. Od otworu gębowego biegnie jelito, które tworząc pętlę w jamie ciała (celoma) kończy się odbytem leżącym po stronie grzbietowej w przedniej części tułowia. Mięśnie przedniej części ciała zwane retraktorami umożliwiają wciąganie introwertu do tułowia^[3].

Biologia

U sikwiaków brak jest układu krążenia i oddechowego, wymiana gazowa odbywa się poprzez nabłonek czułków, a składniki odżywcze i tlen dyfundują poprzez płyn w jamie ciała do poszczególnych jego części. Organem wydalniczym są nefrydia (zwykle parzyste metanefrydia^[3]).

Większość jest rozdzielnopłciowa. U jednego z gatunków stwierdzono obojnactwo, a u innego fakultatywną partenogenezę^[3]. Dymorfizm płciowy nie jest widoczny. Zapłodnienie zewnętrzne po wydaleniu gamet do wody. Larwa nazywa się trochoforą i jest składnikiem planktonu.

Sikwiaki żywią się mikroskopijnymi organizmami filtrowanymi z wody za pomocą czułków – lub detrytusem pobieranym z dna. Niektóre gatunki prowadzą drapieżny tryb życia, a jeden gatunek żyje w symbiozie z koralowcami^[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna tej grupy zwierząt ma długą historię, w trakcie której wielokrotnie ulegała zmianie. W 1814 roku Rafinesque zaproponował wydzielenie niesegmentowanych robaków z rodzaju Syrinx do nowej rodziny Sipuncula. Stefano Delle Chiaje w 1823 zaliczył je pod nazwą Sifunculacei jako poddział pierścienic. Kolejną nazwę dla tej grupy – Sipunculidia – wprowadził de Blainville w 1827. Została ona zastąpiona w 1847 przez Gephyrea, autorstwa Quatrefagesa i obejmowała szczetnice oraz niezmogowce. Kilka innych nazw pojawiło się w literaturze w drugiej połowie XIX wieku, włącznie z Sipunculoidea, którą Sedgwick wprowadził w randze typu. Ostatecznie L.H. Hyman ustaliła dla tego typu – nadaną przez Rafinesque'a nazwę – Sipuncula^[4].

Morfologiczne podobieństwa do mięczaków i szczetnic przyczyniły się do powstania licznych hipotez filogenetycznych. Badacze dopatrywali się w sikwiakach grupy siostrzanej m.in. mięczaków lub szczetnic, albo też pierścienic. Badania genetyczne oparte na wąskiej grupie danych sugerowały, że sikwiaki należy zaliczyć do pierścienic^[5]. Szersze badania oparte na porównaniu genomów wskazują jednak, że Sipuncula są dla pierścienic taksonem siostrzanym^[2].

Według Systema Naturae 2000 typ dzieli się na 2 gromady, obejmujące łącznie 4 rzędy i 6 rodzin:

• Gromada: Phascolosomatidea
  • Rząd: Aspidosiphoniformes
    • Rodzina: Aspidosiphonidae
  • Rząd: Phascolosomiformes
    • Rodzina: Phascolosomatidae

• Gromada: Sipunculidea
  • Rząd: Golfingiaformes
    • Rodzina: Themistidae
    • Rodzina: Phascolionidae
    • Rodzina: Golfingiidae
  • Rząd: Sipunculiformes
    • Rodzina: Sipunculidae

Przypisy