Cheddar

Ten artykuł dotyczy rodzaju sera. Zobacz też: Cheddar – wieś w Anglii.

Cheddar, czedar^[1] – rodzaj angielskiego sera, który jest produkowany z krowiego mleka. Ser ten jest zaliczany do serów podpuszczkowych, dojrzewających oraz twardych. Ser cheddar zawiera ok. 25% tłuszczu. Ma żółtopomarańczową barwę, smak ostry, lekko kwaskowy oraz orzechowy. Cheddar jest produkowany w kształcie walców.

Jest to najpopularniejszy gatunek na rynku brytyjskim (około 50 proc. udziału w ogólnej sprzedaży sera). Produkowany również w innych krajach: Australii, Belgii, Holandii, Irlandii, Polsce, Republice Południowej Afryki, Stanach Zjednoczonych, Szwecji.

Nazwa i historia

Nazwa sera pochodzi od wsi Cheddar w Anglii, w hrabstwie Somerset, skąd pochodzi jego receptura i gdzie dawniej był on wyłącznie wytwarzany.

Pierwsza wzmianka o tym serze pochodzi z 1170 roku, kiedy to w królewskich dokumentach księgowych odnotowano zakup dla dworu Henryka II 10240 funtów cheddara za cenę 1 farthinga za funt, tj. 4640 kg za łączną cenę 10,67 funtów szterlingów. Za czasów króla Karola I jego spożycie na dworze było już tak duże, że przerastało podaż. Skutkowało to tym, że cała produkcja cheddara była przeznaczona na potrzeby króla i jego świty^[2]. Z czasem zaczął on być produkowany również poza granicami hrabstwa Somerset, a jego spożycie zostało spopularyzowane wśród niższych sfer brytyjskiego społeczeństwa. W XIX wieku był on już wytwarzany także w USA, Australii i Nowej Zelandii.

Właściwości odżywcze

Ser ten zawiera znaczne ilości witaminy A, retinolu (0,334 mg na 100 g), β-karotenu (0,286 mg na 100 g) oraz kobalaminy. Jest bardzo bogaty w wapń i jod. Zestaw kwasów tłuszczowych nasyconych na 100 g:^[3]

Wartość odżywcza

Ser Cheddar pełnotłusty

(100 g)

Wartość energetyczna

1635 kJ (391 kcal)

Białka

27,1 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	59%	59%	59%	59%
M	48%	48%	48%	48%

Węglowodany

0,1 g

szczegółowe informacje

Przyswajalne

0,1 g

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%
M	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%

0,0 g

0,1 g

0,0 g

0,0 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Tłuszcze

31,7 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

18,91 g

Kwasy tł. nienasycone

Jednonienasycone

10,08 g

Wielonienasycone

0,87 g

omega-3

0,45 g

α-Linolenowy (ALA)

0,45 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	41%	41%	41%	41%
M	28%	28%	28%	28%

omega-6

0,42 g

Linolowy (LA)

0,42 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,5%	3,5%	3,8%	3,8%
M	2,5%	2,5%	3,0%	3,0%

Woda

37,7 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,4%	1,4%	1,4%	1,4%
M	1,0%	1,0%	1,0%	1,0%

Witaminy

Witamina C

0,0 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Tiamina (B1)

0,04 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,6%	3,6%	3,6%	3,6%
M	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%

Ryboflawina (B2)

0,597 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	54%	54%	54%	54%
M	46%	46%	46%	46%

Niacyna (B3)

0,02 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%
M	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%

Witamina B6

0,02 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,5%	1,5%	1,3%	1,3%
M	1,5%	1,5%	1,2%	1,2%

Foliany

0,018 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,5%	4,5%	4,5%	4,5%
M	4,5%	4,5%	4,5%	4,5%

Kobalamina (B12)

0,0011 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	46%	46%	46%	46%
M	46%	46%	46%	46%

Witamina A

0,382 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	55%	55%	55%	55%
M	42%	42%	42%	42%

Witamina D

0,00026 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,7%	1,7%	1,7%	1,3%
M	1,7%	1,7%	1,7%	1,3%

Witamina E

0,5 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%
M	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%

Makroelementy

Fosfor

487 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	70%	70%	70%	70%
M	70%	70%	70%	70%

Wapń

703 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	70%	70%	59%	59%
M	70%	70%	70%	59%

Magnez

54 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	17%	17%	17%	17%
M	14%	13%	13%	13%

Potas

81 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,7%	1,7%	1,7%	1,7%
M	1,7%	1,7%	1,7%	1,7%

Sód

598 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	40%	40%	46%	50%
M	40%	40%	46%	50%

Mikroelementy

Jod

0,039 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	26%	26%	26%	26%
M	26%	26%	26%	26%

Żelazo

0,5 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,8%	2,8%	6,3%	6,3%
M	6,3%	6,3%	6,3%	6,3%

Miedź

0,04 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,4%	4,4%	4,4%	4,4%
M	4,4%	4,4%	4,4%	4,4%

Cynk

4,05 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	51%	51%	51%	51%
M	37%	37%	37%	37%

Mangan

0,02 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,1%	1,1%	1,1%	1,1%
M	0,9%	0,9%	0,9%	0,9%

Dane liczbowe na podstawie: ^[3]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[4]

kwas masłowy - 0,96 g
kwas kapronowy - 0,59 g
kwas kaprylowy - 0,36 g
kwas kaprynowy - 0,84 g
kwas laurynowy - 1,05 g
kwas mirystynowy - 3,35 g
kwas pentadekanowy - 0,32 g
kwas palmitynowy - 7,79 g
kwas heptadekanowy - 0,30 g
kwas stearynowy - 3,35 g

Zestaw kwasów tłuszczowych jednonienasyconych na 100 g^[3]:

kwas mirystoleinowy - 0,42 g
kwas petadekenowy - 0,20 g
kwas palmitoleinowy - 0,81 g
kwas heptadekenowy - 0,32 g
kwas oleinowy - 8,33 g

Cheddar pełnotłusty zawiera dużo aminokwasów (na 100 g):^[3]:

izoleucyna - 1212 mg
leucyna - 2211 mg
lizyna - 2005 mg
metionina - 635 mg
cystyna - 150 mg
fenyloalanina - 1348 mg
tyrozyna - 1475 mg
treonina - 1004 mg
tryptofan - 393 mg
walina - 1723 mg
arginina - 860 mg
histydyna - 727 mg
alanina - 782 mg
kwas asparaginowy - 1801 mg
kwas glutaminowy - 5999 mg
glicyna - 499 mg
prolina - 2782 mg
seryna - 1492 mg

Przypisy

↑ czedar [w:] Wielki słownik ortograficzny [online], PWN [dostęp 2024-02-09].
↑ History of Cheddar. [dostęp 2018-02-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. wydanie II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 89. ISBN 978-83-200-5311-1.
↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).