 | Zobacz też: emanacja jako nazwa radonu i jego izotopów. |
Porządek emanacji w metafizyce Plotyna[1] | Jednia |
| Umysł - miejsce idei |
| Dusza świata |
| Indywidualne byty duchowe (dusze ludzkie i demony) |
| Byty materialno-duchowe |
| Istoty ożywione |
| Przedmioty materialne |
Emanacja (in. emanatyzm[2], emanacjonizm[3], łac. emanatio – wypływ) – w kosmogonii egipskiej i fenickiej, a także helleńskiej, sposób powstania i rozwoju wszechświata; proces wyłaniania się z pierwszej zasady (często utożsamianej z Bogiem) szeregu bytów tworzących całą rzeczywistość. Emanacja jest procesem koniecznym, a jej efekty tracą na doskonałości wraz z oddalaniem się od swego źródła[4].
W filozofii neoplatońskiej (zob. Plotyn) emanacją (απορροή) jest wypromieniowanie z jednej z hipostaz swojego odbicia: z Jedni, będącej ostatecznym źródłem wszelkiego bytu, wyłania się Umysł (gr. νους, trl. nous), z Umysłu Dusza, a z Duszy świat zmysłowy (przedmioty materialne). Zasadą tego procesu jest wypływająca z Jedni energia, która słabnie w miarę swojego rozprzestrzeniania się[5] – przez co porządek powstawania bytów jest porządkiem malejącej doskonałości[6]. Przeciwieństwem emanacji jest afirmacja prowadząca do zespolenia z Jednią. Drogą poznania Jedni jest ekstaza.
W filozofii arabskiej z prabytu emanuje duchowo-świetlista materia, z której wyłania się duch wszechświata – źródło duszy wszechświata, dające początek duszom niższym (wegetatywnym, zwierzęcym i myślącym).
Zagadnienie emanacji jest także obecne w filozofii Ulryka ze Strasburga, Dytrycha z Fryburga, F.W.J. Schellinga. Specyficzną wersję emanacjonizmu opracował Awicenna[4].
Przypisy
- ↑ Władysław Stróżewski: Ontologia. Kraków: Aureus, Znak, 2003, s. 237. ISBN 83-240-0393-2.
- ↑ Emanatyzm [online], portalwiedzy.onet.pl [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-13] (pol.).
- ↑ emanacjonizm, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-11-23] .
- ↑ a b Mikołaj Olszewski: Emanacja. W: Słownik filozofii. Jan Hartman (red.). Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2006, s. 48. ISBN 83-7435-267-1.
- ↑ Władysław Stróżewski: Ontologia. Kraków: Aureus, Znak, 2003, s. 70. ISBN 83-240-0393-2.
- ↑ Władysław Stróżewski: Ontologia. Kraków: Aureus, Znak, 2003, s. 236. ISBN 83-240-0393-2.
Bibliografia
 | Zobacz hasła emanacja, emanatyzm i emanacjonizm w Wikisłowniku |
- Anonim, Emanation, Internet Encyclopedia of Philosophy, ISSN 2161-0002 [dostęp 2018-06-27] (ang.).
