Podstawowe zagadnienie filozofii

Ten artykuł od 2021-07 wymaga uzupełnienia informacji. Artykuł należy uzupełnić o istotne informacje: wytłumaczyć dwie strony podstawowego zagadnienia filozofii. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Podstawowe zagadnienie filozofii albo naczelne zagadnienie filozofii – w filozofii marksistowsko-leninowskiej kwestia stosunku myślenia do bytu, ducha do przyrody^[1][2].

Sens i znaczenie

Klasyczne określenie podstawowego problemu filozofii dał Fryderyk Engels w swej pracy Ludwig Feuerbach i zmierzch klasycznej filozofii niemieckiej^[3]:

Wszystkie różnorodne kierunki i prądy filozoficzne w ostatecznym wyniku łączą się albo z materializmem, albo z idealizmem. Właśnie dlatego zagadnienie stosunku tego, co duchowe, do tego, co materialne, jest podstawowym problemem filozoficznym^[5]. Od sposobu rozwiązania tego problemu zależy rozwiązanie wszystkich innych problemów filozofii, a także ogólnoteoretycznych problemów nauki, polityki, moralności, sztuki^[6][7]. Poza tym w rozwiązywaniu podstawowego zagadnienia filozofii ujawnia się partyjność teorii filozoficznej, jej związek z walką klas, z polityką, co również czyni kwestię stosunku bytu do świadomości podstawowym zagadnieniem filozofii^[8].

Zrozumienie sensu i znaczenia podstawowego problemu filozofii pozwala zorientować się w całej różnorodności teorii, prądów, kierunków filozoficznych, zmieniających się na przestrzeni tysiącleci. Istnieją tylko dwa główne kierunki w filozofii: materializm i idealizm^[9] . Oznacza to, że każda teoria filozoficzna, bez względu na jej specyfikę, jest w ostatecznym wyniku z uwagi na swoją treść materialistyczna lub idealistyczna^[10]. W podziale nurtów filozoficznych na materialistyczne i idealistyczne wyraża się dobitnie partyjność filozofii, jej nierozerwalny związek z określonymi — postępowymi lub też reakcyjnymi — klasami społecznymi i grupami^[11][8].

Wszyscy materialiści traktują czynnik duchowy jako produkt czynnika materialnego. Jednakże marksistowskie rozwiązanie podstawowego problemu filozoficznego, będąc dalszym rozwinięciem tego punktu widzenia, wyróżnia się swoim dialektycznym charakterem: czynnik duchowy jest produktem rozwoju materii, właściwością wysoko zorganizowanej materii^[12].

Opinie niemarksistowskie

Głównym zagadnieniem Krytyki czystego rozumu Immanuela Kanta było: "Jakim sposobem mogą powstawać sądy syntetyczne a priori?"^[13] (VI Ogólne zadania czystego rozumu). Albert Camus pisał:

Zobacz też

• Dlaczego istnieje raczej coś niż nic
• Obiektywizm
• Relatywizm
• Subiektywizm
• Wielkie pytanie o życie, wszechświat i całą resztę

Przypisy

Bibliografia

w języku polskim

• Podstawowy problem filozofii. W: Aleksiej Bogomołow, Dmitrij Czesnokow, Władisław Kelle, Iwan Kuzniecow, Teodor Ojzerman, Mark Rozental, i in.: Podstawy filozofii marksistowsko-leninowskiej. Pod redakcją F. W. Konstantinowa ; z ros. przeł. Henryk Widłaszewski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980, s. 16–25. (pol.). 672, [3] s. ; 20 cm.
• Boris Czagin: Rozwinięcie materializmu dialektycznego w pracach Engelsa: Anty-Dühring, Ludwig Feuerbach... oraz w innych jego pracach. W: Krótki zarys historii filozofii. Pod redakcją M.T. Jowczuka, T.I. Ojzermana, I.J. Szczipanowa. Przeł. Marian Drużkowski i in. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. Warszawa: Książka i Wiedza, listopad 1969, s. 451-457. (pol.).
• Wiktor Czertkow, Sawwa Dudel, Iwan Kuzniecow, Michaił Leonow, Teodor Ojzerman, Nikołaj Owczinnikow, i in.: Materializm dialektyczny. Pod ogólną redakcją J.F. Aleksandrowa. Tłumaczyli Halina Zielnikowa, Zdzisław Nieman, Halina Waśkowska, Stanisław Radziszewski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1955. (pol.).
• M.T. Jowczuk: Podstawowe zagadnienie filozofii i jej przedmiot. W: Krótki zarys historii filozofii. Pod redakcją M.T. Jowczuka, T.I. Ojzermana, I.J. Szczipanowa. Przeł. Marian Drużkowski i in. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. Warszawa: Książka i Wiedza, listopad 1969, s. 9-10. (pol.).
• Aleksandr Spirkin: Zarys filozofii marksistowskiej (Tyt. oryg.: Kurs marksistskoj fiłosofii). tł. Lucyna Smolińska. Warszawa: Książka i Wiedza, 1968. (pol.).
• Podstawowe zagadnienie filozofii. W: Krótki słownik filozoficzny. Mark Rozental, Pawieł Judin (red.). Warszawa: Książka i Wiedza, 1955, s. 511-512. (pol.).

w języku angielskim

• T. I. Oizerman: The Main Trends in Philosophy. A Theoretical Analysis of the History of Philosophy. Translated by H. Campbell Creighton, M.A. (Oxon). Moscow: Progress Publishers, 1988. ISBN 5-01-000506-9. (ang.).

w języku rosyjskim

• В. Н. Кузнецов: ГНОСЕОЛОГИЧЕСКАЯ КОНЦЕПЦИЯ. W: В. Н. Кузнецов: Немецкая классическая философия второй половины XVIII— начала XIX века. Москва: Высш. шк., 1989, seria: Учеб. пособие для ун-тов. ISBN 5-06-000002-8.
• "Основной вопрос философии" (Podstawowe zagadnienie filozofii). W: Gieorgij Szachnazarow, Aleksandr Boborykin, Jurij Krasin, Władimir Suchodiejew: Обществоведение. Moskwa: Политиздат, 1982, s. 43–46, seria: Учебник для выпускного класса сред. школы и сред. спец. учеб. заведений. (ros.).