Hylozoizm

Hylozoizm (gr. ὕλη hyle „materia” i ζωή zoē „życie”) – filozoficzna koncepcja ożywionej materii; pogląd, według którego zasada ruchu jest jej immanentna[1].

Powstał na tle przekonań przedfilozoficznych typowych dla animizmu. Został sformułowany przez Talesa z Miletu w twierdzeniu: „wszystko jest ożywione, jak to widać w bursztynie i magnesie”[2]. Do hylozoistów należeli m.in. także pozostali (prócz Talesa z Miletu) tzw. filozofowie jońscy, czyli Anaksymenes i Anaksymander, ponadto Heraklit, Leukippos czy Demokryt[3][4].

Hylozoizmowi ostro przeciwstawili się np. pitagorejczycy, Empedokles czy Anaksagoras. Do koncepcji hylozoistycznej powracali w filozofii hellenistycznej, np. epikurejczycy czy stoicy oraz Giordano Bruno, Bernardino Telesio, a współcześnie – Pierre Teilhard de Chardin[1][3].

Przypisy

  1. a b HilaryH. McGlynn HilaryH. (red.), Wielka Encyklopedia Oxford, t. 8, Oxford Educational, 2008, s. 7–10, ISBN 978-83-252-0187-6  (pol.).
  2. Tales [online], Wykłady.org [dostęp 2021-06-02]  (pol.).
  3. a b hylozoism, [w:] F.L.F.L. Cross F.L.F.L., E.A.E.A. Livingstone E.A.E.A. (red.), Oxford Dictionary of the Christian Church, wyd. 3, Oxford University Press, 2009, DOI: 10.1093/acref/9780192802903.001.0001, ISBN 978-0-19-956671-6 [dostęp 2021-06-02]  (ang.).
  4. hylozoism, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-06-02]  (ang.).
  • p
  • d
  • e
działy
przedmioty
byt
istota
transcendencja
inne
odmiany bytów
inne pojęcia
presokratejskie
platonizmu
arystotelizmu
neoplatonizmu
inne antyczne
  • pneuma
średniowieczne
kartezjanizmu
inne nowożytne
inne
pytania
pierwsze zasady
poglądy
na istnienie świata
na liczbę
substancji podstawowych
na byty podstawowe
na hierarchię bytu
na przewidywalność
na umysł i świadomość
na wolną wolę
na powszechniki
na Boga
ateizm
deizm
teizm
odmiany
deizmu i teizmu
inne
odmiany
monizmu
materializm
immaterializm
naturalizm
Kontrola autorytatywna (teoria filozoficzna):
  • BNE: XX543664
Encyklopedia internetowa:
  • Britannica: topic/hylozoism
  • NE.se: hylozoism
  • SNL: hylozoisme
  • Catalana: 0114397