Opium

Sok mleczny wyciekający z nacięć na makówkach, składnik do produkcji opium
Sok mleczny wyciekający z nacięć na makówce, składnik do produkcji opium

Opium – substancja otrzymywana przez wysuszenie soku mlecznego z niedojrzałych makówek maku lekarskiego (Papaver somniferum). Zawiera około 20 alkaloidów (według niektórych źródeł znacznie więcej), które można podzielić na dwa rodzaje:

  • pochodne fenantrenu (morfina, kodeina)
  • pochodne izochinoliny (papaweryna).

Opium było w przeszłości używane głównie jako środek przeciwbólowy, uspokajający, środek nasenny i odurzający, głównie w postaci nalewki alkoholowej, zwanej laudanum, lub palone[1]. Od początku naszej ery do XIX w. wchodziło w skład teriaku, specyfiku mającego być uniwersalną odtrutką, czy wręcz panaceum[2]. Szczególnie szeroko opium stosowano w Europie i Stanach Zjednoczonych w XIX wieku. Próby ograniczenia przywozu brytyjskiego opium do Chin doprowadziły do wojen opiumowych. Alkaloidy zawarte w tej substancji, między innymi morfinę, kodeinę, narkotynę, papawerynę, wykorzystuje się w lecznictwie. Również makowiny, czyli suche, dojrzałe i opróżnione z nasion torebki maku (wraz z szypułkami) oraz wymłócona słoma makowa, są źródłem tych samych alkaloidów. Kodeina stosowana jest jako lek znoszący odruch kaszlu. Przeciwkaszlowe działanie ma także narkotyna, która jednocześnie pobudza ośrodek oddechowy. Papaweryna używana jest przy kolce jelitowej, wątrobowej i innych narządów, gdyż blokuje bodźce nerwowe powodujące skurcz mięśni gładkich układu pokarmowego[1].

Obecnie 90% światowej (85% na rynku europejskim) produkcji opium pochodzi z Afganistanu, gdzie jest ono głównym źródłem utrzymania miejscowej ludności[3][4].

Zobacz też

Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Cytaty w Wikicytatach
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Przypisy

  1. a b Janusz Krzyżowski: Leksykon Psychiatrii i Nauk Pokrewnych. Warszawa: Medyk, 2010. ISBN 978-83-89745-68-2.
  2. WojciechW. Roeske WojciechW., Teriak – lek dwudziestu wieków [pdf], „Wszechświat”, 10 (1969), 1965, s. 245-247 .
  3. Afganistan – Na szlaku heroiny. Bruno Evenou, Antonia Francis, Karim Baila Canal+. 29-10-2007. 3 minuta. [dostęp 11-12-2011].
  4. Afgańska heroina – zapomniana wojna. National Geographic. 08-09-2008. 6 minuta. [dostęp 11-12-2011].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

  • p
  • d
  • e
Opiaty i pochodne
Morfiniany
Benzomorfany
4-Fenylopiperydyny
Opioidy z otwartym łańcuchem
Anilidopiperydyny
Pochodne oripawiny
Inne
  • p
  • d
  • e
  • p
  • d
  • e
A07: Leki przeciwbiegunkowe, przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe stosowane w chorobach przewodu pokarmowego
A07A – Leki przeciwdrobnoustrojowe stosowane
w chorobach przewodu pokarmowego
A07AA – Antybiotyki
A07AB – Sulfonamidy
A07AC – Pochodne imidazolu
A07AD – Inne leki przeciwdrobnoustrojowe stosowane
w chorobach przewodu pokarmowego
A07B – Leki adsorbujące
A07BA – Węgiel aktywowany
A07BC – Inne leki adsorbujące
A07C – Preparaty złożone zawierające
elektrolity i węglowodany
A07CA – Preparaty rehydratacyjne
do podawania doustnego
A07D – Leki hamujące perystaltykę
przewodu pokarmowego
A07DA – Leki hamujące perystaltykę
przewodu pokarmowego
A07E – Leki przeciwzapalne stosowane
w chorobach przewodu pokarmowego
A07EA – Kortykosteroidy do stosowania
miejscowego
A07EB – Leki przeciwalergiczne z wyłączeniem
kortykosteroidów
A07EC – Kwas aminosalicylowy
i inne podobne leki
A07F – Preparaty przywracające prawidłową florę
jelitową, hamujące biegunkę
A07FA – Preparaty przywracające prawidłową florę
jelitową, hamujące biegunkę
A07X – Różne leki przeciwbiegunkowe
A07XA – Inne leki przeciwbiegunkowe
  • p
  • d
  • e
N02: Leki przeciwbólowe
N02A – Opioidy
N02AA – Naturalne alkaloidy opium
N02AB – Pochodne fenylopiperydyny
N02AC – Pochodne difenylpropylaminy
N02AD – Pochodne benzomorfanu
N02AE – Pochodne orypawiny
N02AF – Pochodne morfinanu
N02AX – Inne
N02B – Inne leki przeciwbólowe
i przeciwgorączkowe
N02BA – Kwas salicylowy
i jego pochodne
N02BB – Pirazolony
N02BE – Anilidy
N02BF – Gabapentynoidy
N02BG – Inne
  • rymazolium
  • glafenina
  • floktafenina
  • wiminol
  • nefopam
  • flupirtyna
  • zykonotyd
  • metoksyfluran
  • nabiksimols
  • tanezumab
N02C – Leki przeciwmigrenowe
N02CA – Alkaloidy sporyszu
N02CB – Pochodne kortykosteroidów
  • flumedrokson
N02CC – Selektywne agonisty
receptora 5-HT1
N02CD – Agonisty peptydu pochodnego
genu kalcytoniny (CGRP)
  • erenumab
  • galkanezumab
  • fremanezumab
  • ubrogepant
  • eptinezumab
  • rimegepant
  • atogepant
N02CX – Inne
  • p
  • d
  • e
R05: Leki stosowane w kaszlu i przeziębieniu
R05C – Leki wykrztuśne
R05CA – Leki sekretolityczne
R05CB – Leki mukolityczne
R05D – Leki przeciwkaszlowe
R05DA – Alkaloidy opium
i ich pochodne
R05DB – Inne
  • benzonatat
  • benproperyna
  • klobutynol
  • izoaminil
  • pentoksyweryna
  • oksolamina
  • okseladyna
  • klofedanol
  • pipazetat
  • bromek bibenzonium
  • butamirat
  • fedrylat
  • zipeprol
  • dibunat
  • droksypropina
  • prenoksdiazyna
  • dropropizyna
  • kloperastyna
  • meprotyksol
  • piperydion
  • morklofon
  • typepidyna
  • nepinalon
  • lewodropropizyna
  • dimetoksanat
  • gefapiksant
Kontrola autorytatywna (substancja psychoaktywna):
  • LCCN: sh85095095
  • GND: 4135009-1
  • NDL: 00560069
  • BnF: 11975518z
  • BNCF: 12099
  • NKC: ph123765
  • J9U: 987007548418005171
  • LNB: 000325526
Encyklopedia internetowa:
  • Britannica: science/opium
  • Universalis: opium
  • SNL: opium
  • Catalana: 0127866
  • DSDE: opium