Streptomycyna

Ogólne informacje

Wzór sumaryczny

C₂₁H₃₉N₇O₁₂

Masa molowa

581,57 g/mol

Identyfikacja

Numer CAS

57-92-1

PubChem

5999

DrugBank

DB01082

SMILES
CC1C(C(C(O1)OC2C(C(C(C(C2O)O)N=C(N)N)O)N=C(N)N)OC3C(C(C(C(O3)CO)O)O)NC)(C=O)O

Właściwości

Temperatura topnienia	12 °C

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Klasyfikacja medyczna

ATC

J01 GA01
A07 AA04

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Streptomycyna (łac. Streptomycinum) – organiczny związek chemiczny, lek należący do grupy antybiotyków aminoglikozydowych, o wąskim zakresie działania na niektóre bakterie Gram-ujemne oraz na prątka gruźlicy, który jest bakterią Gram-dodatnią.

Po raz pierwszy streptomycyna została wyizolowana z promieniowców Streptomyces griseus 19 października 1943 r. przez doktoranta Alberta Schatza pracującego w laboratorium Selmana Waksmana na Uniwersytecie Rutgersa. Zespół współpracujący z Waksmanem odkrył cały szereg antybiotyków, z których dwa – streptomycyna i neomycyna znalazły szerokie zastosowanie w terapii chorób zakaźnych. Początkowa produkcja streptomycyny została przejęta przez amerykańskie przedsiębiorstwo Merck & Co., które sponsorowało badania Waksmana i 21 września 1948 r. uzyskało patent nr 2 449 866. W 1952 Waksman za swój wkład w odkrycia nowych antybiotyków, w tym przede wszystkim streptomycyny, otrzymał Nagrodę Nobla.

Dawniej powszechnie stosowany, obecnie został zarezerwowany wyłącznie do leczenia gruźlicy. Ten stan rzeczy miał dwie przyczyny. Pierwsza: istnieje niewiele leków aktywnych wobec gruźlicy – powszechne stosowanie streptomycyny w celu leczenia innych zakażeń mogłoby doprowadzić do uodpornienia się prątków gruźlicy. Drugi powód to stosunkowa wysoka toksyczność tego leku. Nowsze leki z grupy aminoglikozydów cechują się rzadszym występowaniem działań niepożądanych oraz wyższą aktywnością wobec bakterii innych niż prątki gruźlicy. Jej dość rzadkie stosowanie nawet w leczeniu gruźlicy związane jest z potencjalnym silnym działaniem ototoksycznym: może wywoływać zaburzenia słuchu i równowagi; ponadto obserwowano: zapalenie nerwu wzrokowego, zaburzenia widzenia, reakcje uczuleniowe (wysypka skórna, choroba posurowicza, gorączka polekowa, nadwrażliwość na światło), zaburzenia czynności nerek i in.; po bardzo dużych dawkach może wystąpić zapalenie mięśnia sercowego i zapaść.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Substancja lecznicza w klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej (ATC)

A07: Leki przeciwbiegunkowe, przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe stosowane w chorobach przewodu pokarmowego

A07A – Leki przeciwdrobnoustrojowe stosowane
w chorobach przewodu pokarmowego

A07AA – Antybiotyki	neomycyna nystatyna natamycyna streptomycyna polimyksyna B paromomycyna amfoterycyna B kanamycyna wankomycyna kolistyna ryfaksymina fidaksomycyna ryfamycyna
A07AB – Sulfonamidy	ftalilosulfatiazol sulfaguanidyna sukcynylosulfatiazol
A07AC – Pochodne imidazolu	mikonazol
A07AD – Inne leki przeciwdrobnoustrojowe stosowane w chorobach przewodu pokarmowego	broksychinolina acetarsol nifuroksazyd nifurzyd

A07B – Leki adsorbujące

A07BA – Węgiel aktywowany	węgiel aktywowany
A07BC – Inne leki adsorbujące	pektyny kaolin krospowidon attapulgit diosmektyt

A07C – Preparaty złożone zawierające
elektrolity i węglowodany

A07CA – Preparaty rehydratacyjne do podawania doustnego	doustny płyn nawadniający

A07D – Leki hamujące perystaltykę
przewodu pokarmowego

A07DA – Leki hamujące perystaltykę przewodu pokarmowego	difenoksylat opium loperamid difenoksyna tlenek loperamidu eluksadolin morfina w połączeniach

A07E – Leki przeciwzapalne stosowane
w chorobach przewodu pokarmowego

A07EA – Kortykosteroidy do stosowania miejscowego	prednizolon kortyzol prednizon betametazon tiksokortol budezonid beklometazon
A07EB – Leki przeciwalergiczne z wyłączeniem kortykosteroidów	kwas kromoglikanowy
A07EC – Kwas aminosalicylowy i inne podobne leki	sulfasalazyna mesalazyna olsalazyna balsalazyd

A07F – Preparaty przywracające prawidłową florę
jelitową, hamujące biegunkę

A07FA – Preparaty przywracające prawidłową florę jelitową, hamujące biegunkę	bakterie wytwarzające kwas mlekowy Saccharomyces boulardii Escherichia coli

A07X – Różne leki przeciwbiegunkowe

A07XA – Inne leki przeciwbiegunkowe	białczan taniny ceratonia związki wapnia racekadotril krofelemer

J01: Leki przeciwbakteryjne do stosowania wewnętrznego

J01A – Tetracykliny

J01AA – Tetracykliny	demeklocyklina doksycyklina chlorotetracyklina limecyklina metacyklina oksytetracyklina tetracyklina minocyklina rolitetracyklina penimepicyklina klomocyklina tygecyklina erawacyklina sarecyklina omadacyklina

J01B – Chloramfenikole

J01BA – Chloramfenikole	chloramfenikol tiamfenikol

J01C – Antybiotyki β-laktamowe:
penicyliny

J01CA – Penicyliny o szerokim spektrum działania	ampicylina piwampicylina karbenicylina amoksycylina karindacylina bakampicylina epicylina piwmecylinam azlocylina mezlocylina mecylinam piperacylina tykarcylina metampicylina talampicylina sulbenicylina temocylina hetacylina aspoksycylina
J01CE – Penicyliny wrażliwe na β-laktamazę	benzylopenicylina fenoksymetylopenicylina propicylina azydocylina fenetycylina klometocylina benzylopenicylina benzatynowa penicylina prokainowa fenoksymetylopenicylina benzatynowa
J01CF – Penicyliny oporne na β-laktamazę	dikloksacylina kloksacylina metycylina oksacylina flukloksacylina nafcylina
J01CG – Inhibitory β-laktamazy	sulbaktam tazobaktam
J01CR – Połączenia penicylin z inhibitorami β-laktamazy	ampicylina amoksycylina tykarcylina sultamycylina piperacylina

J01D – Pozostałe antybiotyki
β-laktamowe: cefalosporyny,
monobaktamy i karbapenemy

J01DB – Cefalosporyny I generacji	cefaleksyna cefalorydyna cefalotyna cefazolina cefadroksyl cefazedon cefatryzyna cefapiryna cefradyna cefacetryl cefroksadyna ceftezol
J01DC – Cefalosporyny II generacji	cefoksytyna cefuroksym cefamandol cefaklor cefotetan cefonicyd cefotiam lorakarbef cefmetazol cefprozyl ceforanid cefminoks cefbuperazon flomoksef
J01DD – Cefalosporyny III generacji	cefotaksym ceftazydym cefsulodyna ceftriakson cefmenoksym latamoksef ceftyzoksym cefiksym cefodyzym cefetamet cefpyramid cefoperazon cefpodoksym ceftybuten cefdynir cefdytoren cefkapen cefteram
J01DE – Cefalosporyny IV generacji	cefepim cefpirom cefozopran
J01DF – Monobaktamy	aztreonam karumonam
J01DH – Karbapenemy	meropenem ertapenem dorypenem biapenem piwoksyl tebipenemu imipenem panipenem cylastatyna waborbaktam betampiron relebaktam
J01DI – Inne cefalosporyny	medokaril ceftobiprolu fosamil ceftaroliny faropenem cefiderokol

J01E – Sulfonamidy i trimetoprym

J01EA – Trimetoprim i jego pochodne	trimetoprym bromidoprim iklaprim
J01EB – Sulfonamidy o krótkim czasie działania	sulfaizodymidyna sulfametizol sulfadymidyna sulfapirydyna sulfafurazol sulfanilamid sulfatiazol sulfatiomocznik
J01EC – Sulfonamidy o średnim czasie działania	sulfametoksazol sulfadiazyna sulfamoksol
J01ED – Sulfonamidy o długim czasie działania	sulfadimetoksyna sulfalen sulfametomidyna sulfametoksydiazyna sulfametoksypirydazyna sulfaperyna sulfamerazyna sulfafenazol sulfamazon
J01EE – Połączena sulfonamidów z trimetoprymem i jego pochodnymi	sulfametoksazol sulfadiazyna sulfametrol sulfamoksol sulfadymidyna sulfamerazyna tetroksyprim

J01F – Makrolidy, linkozamidy i
streptograminy

J01FA – Makrolidy	erytromycyna spiramycyna midekamycyna oleandomycyna roksytromycyna jozamycyna troleandomycyna klarytromycyna azytromycyna miokamycyna rokitamycyna dirytromycyna flurytromycyna telitromycyna solitromycyna
J01FF – Linkozamidy	klindamycyna linkomycyna
J01FG – Streptograminy	prystynamycyna chinuprystyna-dalfoprystyna

J01G – Aminoglikozydy

J01GA – Streptomycyny	streptomycyna streptoduocyna
J01GB – Inne aminoglikozydy	tobramycyna gentamycyna kanamycyna neomycyna amikacyna netylmycyna sisomycyna dibekacyna rybostamycyna izepamycyna arbekacyna bekanamycyna plazomycyna

J01M – Chinolony

J01MA – Fluorochinolony	ofloksacyna cyprofloksacyna pefloksacyna enoksacyna temafloksacyna norfloksacyna lomefloksacyna fleroksacyna sparfloksacyna rufloksacyna grepafloksacyna lewofloksacyna trowafloksacyna moksyfloksacyna gemiflokascyna gatifloksacyna prulifloksacyna pazufloksacyna garenoksacyna sitafloksacyna tosufloksacyna delafloksacyna lewonadifloksacyna laskufloksacyna
J01MB – Inne	rozoksacyna kwas nalidyksowy kwas piromidowy kwas pipemidynowy kwas oksolinowy cynoksacyna flumechina

J01R – Połączenia leków
przeciwbakteryjnych

J01RA – Połączenia leków przeciwbakteryjnych	penicyliny sulfonamidy cefuroksym spiramycyna lewofloksacyna ornidazol metronidazol cefepim amikacyna azytromycyna flukonazol seknidazol tetracyklina oleandomycyna ofloksacyna cyprofloksacyna tinidazol norfloksacyna cefiksym

J01X – Inne leki przeciwbakteryjne

J01XA – Antybiotyki glikopeptydowe	wankomycyna teikoplanina telewancyna calbawancyna oritawancyna
J01XB – Polimyksyny	kolistyna polimiksyna B
J01XC – Antybiotyki o budowie steroidowej	kwas fusydynowy
J01XD – Pochodne imidazolu	metronidazol tinidazol ornidazol
J01XE – Pochodne nitrofuranu	nitrofurantoina nifurtoinol furazydyna
J01XX – Inne	fosfomycyna ksybornol klofoktol spektynomycyna metenamina kwas mandelowy nitroksolina linezolid daptomycyna bacytracyna tedyzolid lefamulina

J04: Leki przeciwprątkowe

J04A – Leki stosowane w leczeniu gruźlicy

J04AA – Kwas aminosalicylowy i jego pochodne	kwas p-aminosalicylowy aminosalicylan sodu aminosalicylan wapnia
J04AB – Antybiotyki	cykloseryna ryfampicyna ryfamycyna ryfabutyna ryfapentyna enwiomycyna kapreomycyna
J04AC – Hydrazydy	izoniazyd
J04AD – Pochodne tiomocznika	protionamid tiokarlid etionamid
J04AK – Inne	pirazynamid etambutol teryzydon morynamid bedakilina delamanid pretomanid
J04AM – Preparaty złożone z antybiotykami	streptomycyna ryfampicyna etambutol tioacetazon pirazynamid izoniazyd sulfametoksazol trimetoprym pirydoksyna

J04B – Leki stosowane w leczeniu trądu

J04BA – Leki stosowane w leczeniu trądu	klofazymina dapson aldesulfon sodowy ryfampicyna

Jonofory naturalne

Karboksylowe	jonomycyna kalcymycyna kwas lasalowy laidlomycyna monenzyna narazyna nigerycyna salinomycyna streptomycyna
Neutralne	beauwerycyna enniatyny fusafungina gramicydyna D gramicydyna S naktyny walinomycyna