Gary Oldman

Gary Oldman

Gary Oldman podczas konwentu WonderCon w Kalifornii (2014)
Imię i nazwisko	Gary Leonard Oldman
Data i miejsce urodzenia	21 marca 1958 Londyn
Zawód	aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy
Współmałżonek	Lesley Manville (1987–1989; rozwód) Uma Thurman (1990–1992; rozwód) Donya Fiorentino (1997–2001; rozwód) Alexandra Edenborough (2008–2015; rozwód) Gisele Schmidt (od 2017)
Lata aktywności	od 1979
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Gary Leonard Oldman^[1][2][3] (ur. 21 marca 1958 w Londynie) – brytyjski aktor, scenarzysta, reżyser i producent filmowy^[4]. Laureat Oscara za najlepszą pierwszoplanową rolę w filmie Czas mroku (2017), gdzie wcielił się w rolę Winstona Churchilla.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w New Cross^[5][6], w południowym Londynie^[7] jako syn Kathleen (z domu Cheriton) i Leonarda Bertrama Oldmana, z zawodu spawacza^[8][9], a wcześniej marynarza. Został wychowany przez matkę i dwie siostry. Jego ojciec, alkoholik, opuścił rodzinę, kiedy Gary miał siedem lat i potem tylko jeden raz rozmawiali przez telefon. W wieku 16 lat Oldman przerwał naukę w szkole średniej i dołączył do lokalnego gangu^[10]. Utrzymywał się przez pracę w sklepie z artykułami sportowymi; w czasie wolnym od pracy studiował literaturę, a potem aktorstwo pod kierunkiem Rogera Williamsa.

Kariera

Rozpoczął pracę w Greenwich Young People’s Theatre, a po odbyciu nauki w szkole teatralnej (1979)^[10], do której mógł uczęszczać dzięki otrzymanemu stypendium, pracował w Citizens Theatre w Glasgow. Później związał się z zespołem z londyńskiego West End i w 1985 otrzymał nagrody dla najlepszego aktora i najciekawszej nowej twarzy za rolę w sztuce The Pope's Wedding (Wesele papieża). W tym czasie zadebiutował rolą kinową w filmie Remembrance (1981) oraz w dwóch filmach telewizyjnych, m.in. Honest, Decent and True (1985).

Pierwszy przełom nadszedł w jego karierze, kiedy pojawił się jako Sid Vicious w paradokumencie Sid i Nancy (Sid and Nancy, 1986), o tragicznym związku artysty punkrockowego z Nancy Spungen. Za stworzenie kreacji pogrążonego życiowo rockmana zebrał entuzjastyczne opinie krytyków^[11]. Zupełnie różna od poprzedniej, rola pisarza Joe Ortona, w filmie Stephena Frearsa Nadstaw uszu (Prick Up Your Ears, 1987), przyniosła mu nominację do nagrody dla najlepszego aktora, przyznawanej przez Brytyjską Akademię Sztuki Filmowej i Telewizyjnej. W tym samym roku przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, by w 1988 wystąpić w filmie Nicolasa Roega Track 29.

Jego pierwszą rolą w dużej hollywoodzkiej produkcji była rola Lee Harveya Oswalda, podejrzanego o zamach na Kennedy’ego w filmie Olivera Stone’a JFK (1991), gdzie w roli jego żony, Mariny Oswald wystąpiła Beata Poźniak. W Drakuli Francisa Forda Coppoli (1992) zagrał tytułową rolę wampira. Oprócz ról ekscentryków, jak zapuszczający dredy i próbujący udowodnić, że jest rastamanem Drexel Spivey z thrillera Prawdziwy romans (True Romance, 1993), Oldman zagrał również bardziej konwencjonalnych bohaterów, m.in. policjanta Stansfielda w filmie Leon zawodowiec (Léon: The Professional, 1994). Zasiadał w jury konkursu głównego na 46. MFF w Cannes (1993).

Reżyserskim debiutem uczynił mroczny dramat autobiograficzny Nic doustnie (Nil by Mouth, 1997) o patologicznej londyńskiej rodzinie robotniczej. Film zadedykował ojcu. Do grania ról dziwaków powrócił w Piątym elemencie (The Fifth Element) Luca Bessona (1996). Postać przywódcy terrorystów – fanatyka Iwana Korszunowa wykreowana w Air Force One (1998) zaowocowała kolejnymi nagrodami i nominacjami, podobnie jak rola w Ukrytej prawdzie (The Contender, 2000). Kolejną ciekawą kreacją była postać Masona Vergera, oszpeconej ofiary psychopatycznego doktora Hannibala Lectera w filmie Ridleya Scotta Hannibal (2001). Następnie zagrał Syriusza Blacka w cyklu filmów o Harrym Potterze oraz komisarza Gordona w trzech filmach Christophera Nolana o Batmanie.

Użyczył głosu Wiktorowi Reznowowi w znanych grach wojennych Call of Duty: World at War oraz Call of Duty: Black Ops. W 2017 wcielił się w rolę Winstona Churchilla w filmie Czas mroku (Darkest Hour), za co został uhonorowany Złotym Globem, Oscarem i nagrodą BAFTA.

Życie prywatne

Był czterokrotnie żonaty. W 1987 ożenił się z aktorką Lesley Manville, kiedy razem pracowali w Royal Court Theatre. Rozwiedli się w 1989, niedługo po urodzeniu syna, Alfiego Ronalda B. (ur. 1988 w Londynie)^[12]. 1 października 1990 poślubił aktorkę Umę Thurman, z którą się rozwiódł 30 kwietnia 1992 po niespełna dwóch latach małżeństwa. Po kilkuletnim związku z włoską aktorką i modelką Isabellą Rossellini 16 lutego 1997 ożenił się z Donyą Fiorentino, z którą ma dwóch synów – Gullivera Flynna (ur. 20 sierpnia 1997) i Charliego Johna (ur. 11 lutego 1999), nad którymi przyznano później wyłączną opiekę Oldmanowi. 31 grudnia 2008 ożenił się po raz czwarty – z młodszą o 19 lat piosenkarką jazzową Alexandrą Edenborough, która 9 stycznia 2015 w Los Angeles złożyła pozew o rozwód^[13].

Swoje poglądy polityczne określa jako libertariańskie^[14].

Filmografia

Filmy fabularne

Seriale telewizyjne

Reżyser

• 1997: Nic doustnie (Nil by Mouth)

Scenarzysta

• 1997: Nic doustnie (Nil by Mouth)

Operator

• 2009: Take Flight: Gary Oldman Directs Chutzpah

Producent

• 1997: Nic doustnie (Nil by Mouth)
• 2001: Niczyje dziecko (Nobody's Baby)

Producent wykonawczy

• 1999: Plunkett i Macleane (Plunkett & Macleane)
• 2000: Ukryta prawda (The Contender)

Nagrody i nominacje

Oscar

• 2012 – Szpieg (nominacja) – najlepszy aktor pierwszoplanowy
• 2018 – Czas mroku (wygrana) – najlepszy aktor pierwszoplanowy

Złoty Glob

• 2017 – Czas mroku – najlepszy aktor w filmie dramatycznym

SATURN

• 1993 – Drakula – najlepszy aktor
• 1999 – Zagubieni w kosmosie (nominacja) – najlepszy aktor drugoplanowy
• 2005 – Harry Potter i więzień Azkabanu (nominacja) – najlepszy aktor drugoplanowy

BAFTA

• 1998 – Nic doustnie – najlepszy scenariusz oryginalny
• 1998 – Nic doustnie – nagroda im. Aleksandra Kordy za najlepszy brytyjski film roku
• 1988 – Nadstaw uszu (nominacja) – najlepszy aktor
• 2012 – Szpieg (nominacja) – najlepszy aktor pierwszoplanowy

MTV Movie Awards

• 1993 – Drakula (nominacja) – najlepszy pocałunek
• 1998 – Air Force One (nominacja) – najlepszy czarny charakter
• 1998 – Air Force One (nominacja) – najlepsza scena walki

Złota Palma

• 1997 – Nic doustnie (nominacja)

Nagroda Emmy

• 2001 – Przyjaciele (nominacja) – najlepszy występ gościnny w serialu komediowym

Złota Malina

• 1996 – Szkarłatna litera (nominacja) – najgorsza para aktorska (z Demi Moore)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Gary Oldman w bazie IMDb (ang.)
• Gary Oldman w bazie Filmweb
• Gary Oldman w bazie Notable Names Database (ang.)