Joaquin Phoenix

Joaquin Phoenix

Joaquin Phoenix (2018)
Imię i nazwisko	Joaquin Raphael Phoenix
Data i miejsce urodzenia	28 października 1974 San Juan
Zawód	aktor, producent filmowy, wokalista
Lata aktywności	od 1982
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Joaquin Raphael Phoenix^[1] (ur. 28 października 1974 w San Juan) – amerykański aktor, wokalista, producent filmowy i telewizyjny. Laureat Oscara za tytułową rolę w filmie Joker (2019).

Życiorys

Wczesne lata

Przyszedł na świat w wielodzietnej rodzinie zbieracza owoców, misjonarza i menedżera^[2] Johna Lee Phoenixa („Bottom”, „Amram”; ur. 14 czerwca 1947) i sekretarki z nowojorskiego Bronxu Arlyn Dunetz Jochebed (ur. 31 grudnia 1944)^[3][4]. Rodzice jego matki byli Żydami z Węgier i Rosji. Wychowywał się ze starszym bratem Riverem (ur. 23 sierpnia 1970, zm. 31 października 1993)^[5] i trzema siostrami: Rain Joan of Arc (ur. 21 listopada 1972)^[6], Liberty Mariposą (ur. 5 lipca 1976)^[7] i Summer Joy (ur. 10 grudnia 1978)^[8]. Jego rodzice byli hipisami, żyjącymi w Ameryce Południowej, gdzie stali się członkami organizacji Dzieci Boga^[9]. W 1977 rodzina przeniosła się do Los Angeles i zmieniła swoje nazwisko na Phoenix od Feniksa, który odradza się z popiołów^[10].

Kariera

Na małym ekranie zadebiutował w wieku ośmiu lat jako Travis w jednym z odcinków serialu muzycznego CBS Siedem narzeczonych dla siedmiu braci (Seven Brides for Seven Brothers)^[11] pt.: „Christmas Song” (1982) z udziałem brata. W 1984, mając dziesięć lat, wystąpił gościnnie w serialach: ABC The Fall Guy z Lee Majorsem, NBC Posterunek przy Hill Street i CBS Napisała: Morderstwo. Jako 11-latek był obsadzony w dramacie CBS o wykorzystywaniu seksualnym dzieci Kids Don't Tell (1985), w którym partnerował Michaelowi Ontkeanowi, JoBeth Williams i Nancy Lee Grahn. Po raz pierwszy pojawił się na kinowym ekranie w filmie fantastycznonaukowym Harry’ego Winera Kosmiczny obóz (SpaceCamp, 1986) z Kate Capshaw i Tomem Skerrittem wystąpił jako 12-letni Max Graham, który często nawiązuje do Gwiezdnych wojen. Reżyser Rick Rosenthal powierzył mu rolę 12-letniego bachora wojskowego w komediodramacie familijnym Ruscy na Florydzie (Russkies, 1987) z Whipem Hubleyem. Za postać Garry’ego Buckmana-Lampkina w komediodramatu Rona Howarda Spokojnie, tatuśku (Parenthood, 1989) u boku Steve’a Martina i Dianne Wiest był nominowany do Young Artist Award za najlepszy występ wiodącego młodego aktora w filmie fabularnym.

Dobrze zapowiadającą się karierę braci Phoenix przerwała tragedia, gdy 31 października 1993 w wieku zaledwie 23 lat, z powodu przedawkowania narkotyków, zmarł brat River. Wówczas Joaquin wycofał się z życia zawodowego. Powrócił na ekran w roli Jimmy’ego, uwodzonego przez Suzanne (Nicole Kidman) w prezentowanym poza Konkursem Głównym na festiwalu w Cannes komediodramacie kryminalnym Gusa Van Santa Za wszelką cenę (1995) z Mattem Dillonem. Zagrał w melodramacie Abbottowie prawdziwi (Inventing the Abbotts, 1997) z Liv Tyler^[12], dramacie kryminalnym Droga przez piekło (U Turn, 1997) u boku Seana Penna, Jennifer Lopez i Nicka Nolte, dramacie sensacyjnym Powrót do raju (Return to Paradise, 1998) z Vince’em Vaughnem i Anne Heche^[12]. Wystąpił w roli pracownika hollywoodzkiego sklepu kaset wideo z filmami porno Maxa Californię w dreszczowcu Joela Schumachera Osiem milimetrów (8MM, 1999)^[12] z Nicolasem Cage’em i zagrał postać byłego francuskiego księdza katolickiego Simoneta De Coulmier, który zaprzyjaźnił się z markizem de Sade’em (Geoffrey Rush) i jako formę terapii pozwolił mu prowadzić amatorski teatr w Charenton w filmie Philipa Kaufmana Zatrute pióro (Quills, 2001)^[13].

Jego kreacja głównego antagonisty, amoralnego cesarza Kommodusa w superprodukcji Ridleya Scotta Gladiator (2000) z Russellem Crowe’em przyniosła mu Blockbuster Entertainment Awards w kategorii „Ulubiony czarny charakter” oraz nominacje do Oscara, Złotego Globu, BAFTA, Nagrodę Satelity i Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych dla najlepszego aktora drugoplanowego^[14]. W dramacie sensacyjnym Płonąca pułapka (Ladder 49, 2004) wystąpił w roli uwięzionego w pożarze strażaka, Jacka Morrisona. Za rolę piosenkarza Johnny’ego Casha w biograficznym melodramacie muzycznym Jamesa Mangolda Spacer po linie (Walk the Line, 2005) odebrał Hollywood Film Festival i Złoty Glob oraz był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego, BAFTA i Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych^[15]. Cash osobiście zaakceptował jego kandydaturę, a Phoenix sam wykonał wszystkie towarzyszące filmowi piosenki i odebrał Nagrodę Grammy w kategorii „Najlepsza składanka ze ścieżką dźwiękową z kina, telewizji lub innych mediów wizualnych”^[14].

W październiku 2008 Joaquin Phoenix ogłosił koniec kariery aktorskiej oraz postanowił sprzedać swój dom w Hollywood oraz przenieść się na wieś, gdzie będzie mógł poświęcić się muzyce. W sierpniu 2010 okazało się to mistyfikacją. Aktor przez dwa lata zwodził całe środowisko Hollywood, które uwierzyło, jakoby stoczył się na dno^[12].

W 2012 powrócił w roli Freddiego Quella, weterana II wojny światowej i prawej ręki religijnego guru w dramacie psychologicznym Paula Thomasa Andersona Mistrz (The Master), za którą zdobył Puchar Volpi na festiwalu w Wenecji i kolejną nominację do Oscara, Złotego Globu oraz nagrody BAFTA^[14]. Zagrał w melodramacie Ona (Her, 2013), komediodramacie kryminalnym Paula Thomasa Andersona Wada ukryta (Inherent Vice, 2014) i dramacie kryminalnym Woody’ego Allena Nieracjonalny mężczyzna (Irrational Man, 2015) z Emmą Stone. Wcielił się w Jezusa Chrystusa w biograficznym filmie biblijnym Maria Magdalena (Mary Magdalene, 2018)^[16] z Rooney Marą. Wystąpił jako rysownik, artysta i muzyk John Callahan w biograficznym Gusa Van Santa Bez obaw, daleko nie zajdzie (Don't Worry, He Won't Get Far on Foot, 2018) i jako zabójca Charlie Sisters w komediowym westernie Jacquesa Audiarda Bracia Sisters (The Sisters Brothers, 2018) u boku Jake’a Gyllenhaala^[17].

Sukcesem okazała się kreacja Arthura Flecka / Jokera, emocjonalnie zaburzonego, nieudolnego komika, który staje się groźnym psychopatycznym i sadystycznym przestępcą w dramacie psychologicznym Todda Phillipsa Joker (2019), za którą zdobył Oscara, nagrodę BAFTA, nagrodę PETA i Złoty Glob^[14]. Phoenix do tej roli schudł 20 kg, a skutki odchudzania realnie wpływały na cały proces budowania roli. Film został dobrze przyjęty na festiwalu w Wenecji i otrzymał Złotego Lwa^[14].

Życie prywatne

Podobnie jak rodzeństwo, Joaquin jest weganinem. Udziela się na rzecz PETA. Phoenix w okolicach ust ma charakterystyczną bliznę, według jego słów szrama powstała w wyniku bójki. W kwietniu 2005 Phoenix przeszedł terapię antyalkoholową.

Spotykał się z koleżanką z planu Liv Tyler (1995-98) i modelką Topaz Page-Green (2001-2005). Pod koniec 2016 związał się z aktorką Rooney Marą, z którą zaręczył się w lipcu 2019. Para ma syna – Rivera (ur. 2020), któremu imię nadano na cześć zmarłego brata aktora^[18].

Filmografia

Filmy pełnometrażowe

• 2024: Joker: Folie à deux jako Arthur Fleck/Joker
• 2023: Napoleon jako Napoleon Bonaparte
• 2019: Joker jako Arthur Fleck/Joker
• 2018: Bracia Sisters jako Charlie Sisters
• 2018: Maria Magdalena (Mary Magdalene) jako Jezus Chrystus
• 2017: Nigdy cię tu nie było (You Were Never Really Here) jako Joe
• 2015: Nieracjonalny mężczyzna (Irrational Man) jako Abe Lucas
• 2014: Wada ukryta (Inherent Vice) jako Larry „Doc” Sportello
• 2013: Ona (Her) jako Theodore Twombly
• 2013: Imigrantka (The Immigrant) jako Bruno Weiss
• 2013: Back Beyond jako Freddie Quell
• 2012: Mistrz (The Master) jako Freddie Quell
• 2010: Joaquin Phoenix: Jestem, jaki jestem (I'm Still Here) jako Joaquin Phoenix
• 2008: Kochankowie (Two Lovers) jako Leonard Kraditor
• 2007: Droga do przebaczenia (Reservation Road) jako Ethan Learner
• 2007: Królowie nocy (We Own the Night) jako Bobby Green
• 2005: Spacer po linie (Walk the Line) jako Johnny Cash
• 2004: Płonąca pułapka (Ladder 49) jako Jack Morrison
• 2004: Hotel Ruanda (Hotel Rwanda) jako Jack Daglish
• 2004: Osada (The Village) jako Lucius Hunt
• 2003: Mój brat niedźwiedź (Brother Bear) jako Kenai (głos)
• 2003: Wszystko dla miłości (It's All About Love) jako John
• 2002: Znaki (Signs) jako Merrill Hess
• 2001: Buffalo Soldiers jako Ray Elwood
• 2000: Zatrute pióro (Quills) jako Coulmier
• 2000: Ślepy tor (The Yards) jako Willie Gutierrez
• 2000: Gladiator jako Kommodus
• 1999: Osiem milimetrów (8MM) jako Max California
• 1998: Martwe gołębie (Clay Pigeons) jako Clay Bidwell
• 1998: Powrót do raju (Return to Paradise) jako Lewis McBride
• 1997: Droga przez piekło (U Turn) jako Toby N. Tucker
• 1997: Abbottowie prawdziwi (Inventing the Abbotts) jako Doug Holt
• 1995: Za wszelką cenę (To Die For) jako Jimmy Emmett
• 1991: Walking the Dog
• 1989: Spokojnie, tatuśku (Parenthood) jako Garry
• 1988: Świadek morderstwa (Secret Witness) jako Drew Blackburn
• 1987: Ruscy na Florydzie (Russkies) jako Danny
• 1986: Kosmiczny obóz (SpaceCamp) jako Max
• 1985: Anything for Love jako Timmy Bailey
• 1985: Kids Don't Tell jako Frankie

Seriale TV

• 1989: Superboy jako Billy Hercules
• 1989: Still the Beaver jako Kyle Cleaver
• 1986: Gwiazda poranna/Gwiazda wieczorna (Morningstar/Eveningstar) jako Doug Roberts
• 1986: Alfred Hitchcock przedstawia (Alfred Hitchcock Presents) jako Pagey Fisher
• 1984: Napisała: Morderstwo (Murder, She Wrote) jako Billy Donovan
• 1984: Posterunek przy Hill Street (Hill Street Blues) jako Daniel
• 1984: The Fall Guy jako Dzieciak
• 1984: ABC Afterschool Specials jako Robby Ellsworth
• 1983: Mr. Smith
• 1983: Six Pack jako Tad Akins
• 1982: Seven Brides for Seven Brothers jako Travis

Producent

• 2016: Across My Land
• 2016: CAMP: The Documentary
• 2015: I Am Dying
• 2010: Joaquin Phoenix: Jestem, jaki jestem (I'm Still Here)
• 2007: Królowie noc (We Own the Night)
• 2007: Bez blichtru (4Real)

Nagrody i nominacje

Bibliografia

• Joaquin Phoenix. T. 8: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., sierpień 2009, s. 6. ISBN 978-83-252-0469-3.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Joaquin Phoenix w bazie IMDb (ang.)
• Joaquin Phoenix w bazie Notable Names Database (ang.)
• Joaquin Phoenix w bazie Filmweb