Ferenc Krausz

Państwo działania

Węgry
Austria

Data i miejsce urodzenia

17 maja 1962
Mór

profesor

Specjalność: fizyka

Alma Mater

Uniwersytet Loránda Eötvösa
Uniwersytet Techniczno-Ekonomiczny w Budapeszcie

Uczelnia/Instytut/Instytucja

Uniwersytet Techniczny w Wiedniu
Max Planck Institute of Quantum Optics
Uniwersytet Ludwika i Maksymiliana w Monachium

Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki
Nagroda Wolfa

Multimedia w Wikimedia Commons

Ferenc Krausz (czyt. ferenc kraus) (ur. 17 maja 1962 w Morze) – węgiersko-austriacki fizyk, dyrektor Max Planck Institute of Quantum Optics. Laureat Nagrody Wolfa z fizyki (2022)^[1] i Nagrody Nobla z fizyki (2023; wraz z Anne L’Huillier i Pierrem Agostinim) Za metody doświadczalne tworzące attosekundowe impulsy światła do badania dynamiki elektronów w materii^[2].

Współzałożyciel Centrum Zaawansowanej Fotoniki w Monachium^[3] i profesor Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium^[4]. Zespół Krausza w 2001 roku jako pierwszy^[5] wyizolował i zmierzył pojedynczy attosekundowy impuls świetlny (lasera), co stało się jedną z podwalin fizyki attosekundowej^[6]. To pozwala m.in. zaobserwować na poziomie cząsteczkowym jak dane cząsteczki łącza się ze sobą i ile czasu to im zajmuje^[7].

F.Krausz ogłosił, że pieniądze pochodzące z Nagrody Nobla przekaże na pomoc dla Ukrainy^[8].

Przypisy

↑ Wolf Prize for Ferenc Krausz [online], mpg.de [dostęp 2023-10-03] (ang.).
↑ Przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki [online], TVN24, 3 października 2023 [dostęp 2023-10-03] (pol.).
↑ Nagroda Nobla 2023. P. Agostini, F. Krausz i A. L'Huillier nagrodzeni za fizykę attosekundową [online], www.tokfm.pl [dostęp 2023-10-03] .
↑ Ferenc Krausz wins the Noble Prize! [online], www.mpq.mpg.de [dostęp 2023-10-04] (ang.).
↑ Attosecond physics [online] .
↑ Attosecond Physics becomes a Milestone [online] .
↑ Prof. Krzysztof Meissner o Nagrodzie Nobla 2023 w dziedzinie fizyki [online], Wszystko co najważniejsze [dostęp 2023-10-03] (pol.).
↑ Hungarian Nobel laureate to donate prize money to Ukraine charity [online], The Kyiv Independent, 5 października 2023 [dostęp 2023-10-11] (ang.).

Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie fizyki

XX wiek	1978: Chien-Shiung Wu 1979: George Eugene Uhlenbeck, Giuseppe Occhialini 1980: Michael E. Fisher, Leo P. Kadanoff, Kenneth G. Wilson 1981: Freeman J. Dyson, Gerardus ’t Hooft, Victor F. Weisskopf 1982: Leon Max Lederman, Martin Perl 1983/1984: Erwin L. Hahn, Peter B. Hirsch, Theodore H. Maiman 1984/1985: Conyers Herring, Philippe Nozieres 1986: Mitchell J. Feigenbaum, Albert J. Libchaber 1987: Herbert Friedman, Bruno B. Rossi, Riccardo Giacconi 1988: Roger Penrose, Stephen Hawking 1989: nie przyznano 1990: Pierre-Gilles de Gennes, David J. Thouless 1991: Maurice Goldhaber, Valentine L. Telegdi 1992: Joseph H. Taylor Jr. 1993: Benoît Mandelbrot 1994/1995: Witalij Ginzburg, Yoichiro Nambu 1995/1996: nie przyznano 1997: John Archibald Wheeler 1998: Jakir Aharonow, sir Michael V. Berry 1999: Dan Szechtman 2000: Raymond Davis, Masatoshi Koshiba
XXI wiek	2001: nie przyznano 2002/3: Bertrand I. Halperin, Anthony J. Leggett 2004: Robert Brout, Francois Englert, Peter W. Higgs 2005: Daniel Kleppner 2006/2007: Albert Fert, Peter Grünberg 2008/2009: nie przyznano 2010: John Clauser, Alain Aspect, Anton Zeilinger 2011: Maximilian Haider, Harald Rose, Knut Urban 2012: Ja’akow Bekenstein 2013: Peter Zoller, Ignacio Cirac 2014: nie przyznano 2015: James D. Bjorken, Robert P. Kirshner 2016: Josef Imry 2017: Michel Mayor, Didier Queloz 2018: Charles Henry Bennett, Gilles Brassard 2019: nie przyznano 2020: Rafi Bistritzer, Pablo Jarillo-Herrero, Allan MacDonald 2021: Giorgio Parisi 2022: Ferenc Krausz, Paul Corkum, Anne L’Huillier

XX wiek

1978: Chien-Shiung Wu
1979: George Eugene Uhlenbeck, Giuseppe Occhialini
1980: Michael E. Fisher, Leo P. Kadanoff, Kenneth G. Wilson
1981: Freeman J. Dyson, Gerardus ’t Hooft, Victor F. Weisskopf
1982: Leon Max Lederman, Martin Perl
1983/1984: Erwin L. Hahn, Peter B. Hirsch, Theodore H. Maiman
1984/1985: Conyers Herring, Philippe Nozieres
1986: Mitchell J. Feigenbaum, Albert J. Libchaber
1987: Herbert Friedman, Bruno B. Rossi, Riccardo Giacconi
1988: Roger Penrose, Stephen Hawking
1989: nie przyznano
1990: Pierre-Gilles de Gennes, David J. Thouless
1991: Maurice Goldhaber, Valentine L. Telegdi
1992: Joseph H. Taylor Jr.
1993: Benoît Mandelbrot
1994/1995: Witalij Ginzburg, Yoichiro Nambu
1995/1996: nie przyznano
1997: John Archibald Wheeler
1998: Jakir Aharonow, sir Michael V. Berry
1999: Dan Szechtman
2000: Raymond Davis, Masatoshi Koshiba

XXI wiek

2001: nie przyznano
2002/3: Bertrand I. Halperin, Anthony J. Leggett
2004: Robert Brout, Francois Englert, Peter W. Higgs
2005: Daniel Kleppner
2006/2007: Albert Fert, Peter Grünberg
2008/2009: nie przyznano
2010: John Clauser, Alain Aspect, Anton Zeilinger
2011: Maximilian Haider, Harald Rose, Knut Urban
2012: Ja’akow Bekenstein
2013: Peter Zoller, Ignacio Cirac
2014: nie przyznano
2015: James D. Bjorken, Robert P. Kirshner
2016: Josef Imry
2017: Michel Mayor, Didier Queloz
2018: Charles Henry Bennett, Gilles Brassard
2019: nie przyznano
2020: Rafi Bistritzer, Pablo Jarillo-Herrero, Allan MacDonald
2021: Giorgio Parisi
2022: Ferenc Krausz, Paul Corkum, Anne L’Huillier

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki

XX wiek	1901: Röntgen 1902: Lorentz, Zeeman 1903: Becquerel, P. Curie, M. Curie 1904: Rayleigh 1905: Lenard 1906: Thomson 1907: Michelson 1908: Lippmann 1909: Marconi, Braun 1910: van der Waals 1911: Wien 1912: Dalén 1913: Kamerlingh Onnes 1914: von Laue 1915: W.L. Bragg, W.H. Bragg 1917: Barkla 1918: Planck 1919: Stark 1920: Guillaume 1921: Einstein 1922: N. Bohr 1923: Millikan 1924: Siegbahn 1925: Franck, Hertz 1926: Perrin 1927: Compton, Wilson 1928: Richardson 1929: de Broglie 1930: Raman 1932: Heisenberg 1933: Schrödinger, Dirac 1935: Chadwick 1936: Hess, Anderson 1937: Davisson, Thomson 1938: Fermi 1939: Lawrence 1943: Stern 1944: Rabi 1945: Pauli 1946: Bridgman 1947: Appleton 1948: Blackett 1949: Yukawa 1950: Powell 1951: Cockcroft, Walton 1952: Bloch, Purcell 1953: Zernike 1954: Born, Bothe 1955: Lamb, Kusch 1956: Shockley, Bardeen, Brattain 1957: Yang, T.D. Lee 1958: Czerenkow, Frank, Tamm 1959: Segrè, Chamberlain 1960: Glaser 1961: Hofstadter, Mössbauer 1962: Landau 1963: Wigner, Goeppert-Mayer, J. Hans D. Jensen 1964: Townes, Basow, Prochorow 1965: Tomonaga, Schwinger, Feynman 1966: Kastler 1967: Bethe 1968: Alvarez 1969: Gell-Mann 1970: Alfvén, Néel 1971: Gabor 1972: Bardeen, Cooper, Schrieffer 1973: Esaki, Giaever, Josephson 1974: Ryle, Hewish 1975: A. Bohr, Mottelson, Rainwater 1976: Richter, Ting 1977: Anderson, Mott, van Vleck 1978: Kapica, Penzias, Wilson 1979: Glashow, Salam, Weinberg 1980: Cronin, Fitch 1981: Bloembergen, Schawlow, Siegbahn 1982: Wilson 1983: Chandrasekhar, Fowler 1984: Rubbia, van der Meer 1985: von Klitzing 1986: Ruska, Binnig, Rohrer 1987: Bednorz, Müller 1988: Lederman, Schwartz, Steinberger 1989: Ramsey, Dehmelt, Paul 1990: Friedman, Kendall, Taylor 1991: de Gennes 1992: Charpak 1993: Hulse, Taylor 1994: Brockhouse, Shull 1995: Perl, Reines 1996: D. Lee, Osheroff, Richardson 1997: Chu, Cohen-Tannoudji, Phillips 1998: Laughlin, Störmer, Tsui 1999: 't Hooft, Veltman 2000: Ałfiorow, Kroemer, Kilby
XXI wiek	2001: Cornell, Ketterle, Wieman 2002: Davis Jr., Koshiba, Giacconi 2003: Abrikosow, Ginzburg, Leggett 2004: Gross, Politzer, Wilczek 2005: Glauber, Hall, Hänsch 2006: Mather, Smoot 2007: Fert, Grünberg 2008: Nambu, Kobayashi, Maskawa 2009: Kao, Boyle, Smith 2010: Gejm, Nowosiołow 2011: Perlmutter, Schmidt, Riess 2012: Haroche, Wineland 2013: Englert, Higgs 2014: Akasaki, Amano, Nakamura 2015: Kajita, McDonald 2016: Thouless, Haldane, Kosterlitz 2017: Weiss, Barish, Thorne 2018: Ashkin, Mourou, Strickland 2019: Peebles, Mayor, Queloz 2020: Penrose, Genzel, Ghez 2021: Manabe, Hasselmann, Parisi 2022: Aspect, Clauser, Zeilinger 2023: Agostini, Krausz, L’Huillier

XX wiek