François Englert (ur. 6 listopada 1932) – belgijski fizyk teoretyk. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 2013 roku, razem z Peterem Higgsem, za przewidzenie cząstki nazwanej nazwiskiem Higgsa.
Życiorys
Urodził się w rodzinie belgijskich Żydów. Przeżył Holocaust, ukrywając swoje pochodzenie i przebywając w domach dziecka w Dinant, Lustin, Stoumont oraz w Annevoie-Rouillon[1].
Studia z zakresu inżynierii elektromechanicznej ukończył w 1955 na ULB. W 1959 roku obronił tam doktorat, po czym przez dwa lata pracował na Cornell University. W latach 1964–1998 pracował jako profesor na ULB, zaś od roku 1980 pełnił tam, wraz z Robertem Brout, funkcję kierownika jednostki fizyki teoretycznej. Na emeryturę przeszedł w 1998.
Jest żonaty, ma pięcioro dzieci.
Wyróżnienia
Za jego prace z zakresu teoretycznej fizyki cząstek elementarnych został wyróżniony w 1982 nagrodą Prix Francqui[2]. W 1997 otrzymał nagrodę Europejskiego Towarzystwa Fizycznego[2], zaś w 2004 – Nagrodę Wolfa[2]. W 2013 roku otrzymał Nagrodę Księcia Asturii w dziedzinie badań naukowych i techniki[2]. Laureat Nagrody Sakurai przyznawanej przez Amerykańskie Towarzystwo Fizyczne (APS) teoretykom cząstek elementarnych[3].
Wraz z Peterem Higgsem został uhonorowany nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za przewidzenie teoretyczne i potwierdzenie doświadczalne istnienia bozonu Higgsa, a przez to za wkład w zrozumienie istoty masy materii[4][5].
Trzy uczelnie nadały François Englertowi doktorat honoris causa: Université de Mons-Hainaut (2004), Vrije Universiteit Brussel (2005) oraz Université Blaise-Pascal (2013).
Przypisy
- ↑ United States Holocaust Memorial Museum: USC Shoah Foundation Institute testimony of François Englert – USHMM Collections Search. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).
- ↑ a b c d François Englert (emeritus). [dostęp 2021-03-17].
- ↑
J. J. Sakurai Prize for Theoretical Particle Physics, aps.org [dostęp 2022-01-05]. - ↑ François Englert – Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 2013 > François Englert, Peter Higgs [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-01-21]. (ang.)., Nobel Lecture The BEH Mechanism and its Scalar Boson
- ↑ Englert François, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-07-30] .
| XX wiek | - 1901: Röntgen
- 1902: Lorentz, Zeeman
- 1903: Becquerel, P. Curie, M. Curie
- 1904: Rayleigh
- 1905: Lenard
- 1906: Thomson
- 1907: Michelson
- 1908: Lippmann
- 1909: Marconi, Braun
- 1910: van der Waals
- 1911: Wien
- 1912: Dalén
- 1913: Kamerlingh Onnes
- 1914: von Laue
- 1915: W.L. Bragg, W.H. Bragg
- 1917: Barkla
- 1918: Planck
- 1919: Stark
- 1920: Guillaume
- 1921: Einstein
- 1922: N. Bohr
- 1923: Millikan
- 1924: Siegbahn
- 1925: Franck, Hertz
- 1926: Perrin
- 1927: Compton, Wilson
- 1928: Richardson
- 1929: de Broglie
- 1930: Raman
- 1932: Heisenberg
- 1933: Schrödinger, Dirac
- 1935: Chadwick
- 1936: Hess, Anderson
- 1937: Davisson, Thomson
- 1938: Fermi
- 1939: Lawrence
- 1943: Stern
- 1944: Rabi
- 1945: Pauli
- 1946: Bridgman
- 1947: Appleton
- 1948: Blackett
- 1949: Yukawa
- 1950: Powell
- 1951: Cockcroft, Walton
- 1952: Bloch, Purcell
- 1953: Zernike
- 1954: Born, Bothe
- 1955: Lamb, Kusch
- 1956: Shockley, Bardeen, Brattain
- 1957: Yang, T.D. Lee
- 1958: Czerenkow, Frank, Tamm
- 1959: Segrè, Chamberlain
- 1960: Glaser
- 1961: Hofstadter, Mössbauer
- 1962: Landau
- 1963: Wigner, Goeppert-Mayer, J. Hans D. Jensen
- 1964: Townes, Basow, Prochorow
- 1965: Tomonaga, Schwinger, Feynman
- 1966: Kastler
- 1967: Bethe
- 1968: Alvarez
- 1969: Gell-Mann
- 1970: Alfvén, Néel
- 1971: Gabor
- 1972: Bardeen, Cooper, Schrieffer
- 1973: Esaki, Giaever, Josephson
- 1974: Ryle, Hewish
- 1975: A. Bohr, Mottelson, Rainwater
- 1976: Richter, Ting
- 1977: Anderson, Mott, van Vleck
- 1978: Kapica, Penzias, Wilson
- 1979: Glashow, Salam, Weinberg
- 1980: Cronin, Fitch
- 1981: Bloembergen, Schawlow, Siegbahn
- 1982: Wilson
- 1983: Chandrasekhar, Fowler
- 1984: Rubbia, van der Meer
- 1985: von Klitzing
- 1986: Ruska, Binnig, Rohrer
- 1987: Bednorz, Müller
- 1988: Lederman, Schwartz, Steinberger
- 1989: Ramsey, Dehmelt, Paul
- 1990: Friedman, Kendall, Taylor
- 1991: de Gennes
- 1992: Charpak
- 1993: Hulse, Taylor
- 1994: Brockhouse, Shull
- 1995: Perl, Reines
- 1996: D. Lee, Osheroff, Richardson
- 1997: Chu, Cohen-Tannoudji, Phillips
- 1998: Laughlin, Störmer, Tsui
- 1999: 't Hooft, Veltman
- 2000: Ałfiorow, Kroemer, Kilby
|
|---|
| XXI wiek | - 2001: Cornell, Ketterle, Wieman
- 2002: Davis Jr., Koshiba, Giacconi
- 2003: Abrikosow, Ginzburg, Leggett
- 2004: Gross, Politzer, Wilczek
- 2005: Glauber, Hall, Hänsch
- 2006: Mather, Smoot
- 2007: Fert, Grünberg
- 2008: Nambu, Kobayashi, Maskawa
- 2009: Kao, Boyle, Smith
- 2010: Gejm, Nowosiołow
- 2011: Perlmutter, Schmidt, Riess
- 2012: Haroche, Wineland
- 2013: Englert, Higgs
- 2014: Akasaki, Amano, Nakamura
- 2015: Kajita, McDonald
- 2016: Thouless, Haldane, Kosterlitz
- 2017: Weiss, Barish, Thorne
- 2018: Ashkin, Mourou, Strickland
- 2019: Peebles, Mayor, Queloz
- 2020: Penrose, Genzel, Ghez
- 2021: Manabe, Hasselmann, Parisi
- 2022: Aspect, Clauser, Zeilinger
- 2023: Agostini, Krausz, L’Huillier
|
|---|
| XX wiek | - 1978: Chien-Shiung Wu
- 1979: George Eugene Uhlenbeck, Giuseppe Occhialini
- 1980: Michael E. Fisher, Leo P. Kadanoff, Kenneth G. Wilson
- 1981: Freeman J. Dyson, Gerardus ’t Hooft, Victor F. Weisskopf
- 1982: Leon Max Lederman, Martin Perl
- 1983/1984: Erwin L. Hahn, Peter B. Hirsch, Theodore H. Maiman
- 1984/1985: Conyers Herring, Philippe Nozieres
- 1986: Mitchell J. Feigenbaum, Albert J. Libchaber
- 1987: Herbert Friedman, Bruno B. Rossi, Riccardo Giacconi
- 1988: Roger Penrose, Stephen Hawking
- 1989: nie przyznano
- 1990: Pierre-Gilles de Gennes, David J. Thouless
- 1991: Maurice Goldhaber, Valentine L. Telegdi
- 1992: Joseph H. Taylor Jr.
- 1993: Benoît Mandelbrot
- 1994/1995: Witalij Ginzburg, Yoichiro Nambu
- 1995/1996: nie przyznano
- 1997: John Archibald Wheeler
- 1998: Jakir Aharonow, sir Michael V. Berry
- 1999: Dan Szechtman
- 2000: Raymond Davis, Masatoshi Koshiba
|
|---|
| XXI wiek | - 2001: nie przyznano
- 2002/3: Bertrand I. Halperin, Anthony J. Leggett
- 2004: Robert Brout, Francois Englert, Peter W. Higgs
- 2005: Daniel Kleppner
- 2006/2007: Albert Fert, Peter Grünberg
- 2008/2009: nie przyznano
- 2010: John Clauser, Alain Aspect, Anton Zeilinger
- 2011: Maximilian Haider, Harald Rose, Knut Urban
- 2012: Ja’akow Bekenstein
- 2013: Peter Zoller, Ignacio Cirac
- 2014: nie przyznano
- 2015: James D. Bjorken, Robert P. Kirshner
- 2016: Josef Imry
- 2017: Michel Mayor, Didier Queloz
- 2018: Charles Henry Bennett, Gilles Brassard
- 2019: nie przyznano
- 2020: Rafi Bistritzer, Pablo Jarillo-Herrero, Allan MacDonald
- 2021: Giorgio Parisi
- 2022: Ferenc Krausz, Paul Corkum, Anne L’Huillier
|
|---|
| XX wiek | |
|---|
| XXI wiek | - 2001: Nathan Isgur, Michaił Wołoszin, Mark Wise
- 2002: William J. Marciano, Alberto Sirlin
- 2003: Alfred Mueller, George Sterman
- 2004: Ikaros Bigi, Anthony Ichiro Sanda
- 2005: Susumu Okubo
- 2006: Savas Dimopoulos
- 2007: Stanley Brodsky
- 2008: Aleksiej Smirnow, Stanisław Michejew
- 2009: Davison E. Soper, John C. Collins, R. Keith Ellis
- 2010: Gerald Guralnik, Carl R. Hagen, Tom Kibble, Robert Brout, François Englert, Peter Higgs
- 2011: Chris Quigg, Estia Eichten, Ian Hinchliffe, Kenneth Lane
- 2012: Guido Altarelli, Torbjörn Sjöstrand, Bryan Webber
- 2013: Helen Quinn, Roberto Peccei
- 2014: Zvi Bern, Lance J. Dixon, David A. Kosower
- 2015: George Zweig
- 2016: G. Peter Lepage
- 2017: Gordon L. Kane, Howard E. Haber, Jack F. Gunion i Sally Dawson
- 2018: Ann Nelson i Michael Dine
- 2019: Lisa Randall i Raman Sundrum
- 2020: Pierre Sikivie
- 2021: Vernon Barger
- 2022: Nima Arkani-Hamed
|
|---|
Encyklopedia internetowa:
- PWN: 5289463
- Britannica: biography/Francois-Englert
- Universalis: francois-englert
- БРЭ: 4935485
- NE.se: francois-englert
- SNL: Francois_B._Englert
- VLE: francois-englert
- Catalana: 21016731
- DSDE: François_Englert
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 69564
