Azotan potasu

Ten artykuł od 2011-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Azotan potasu

Próbka związku
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) addyt. trioksydoazotan(1−) potasu Inne nazwy i oznaczenia półsyst. azotan potasu Stocka azotan(V) potasu farm. kalii nitras inne saletra potasowa, E252
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	KNO3
Masa molowa	101,10 g/mol
Wygląd	bezbarwne kryształy[1]
Minerały	nitrokalit (saletra indyjska, saletra potasowa)
Identyfikacja
Numer CAS	7757-79-1 57137-40-3 (monohydrat)
PubChem	24434
DrugBank	DB11090
InChI InChI=1S/K.NO3/c;2-1(3)4/q+1;-1 InChIKey FGIUAXJPYTZDNR-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 2,105 g/cm³[2]; ciało stałe 2,109 g/cm³ (20 °C)[3]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 38,3 g/100 g[2] w innych rozpuszczalnikach praktycznie nierozpuszczalny w etanolu, rozpuszczalny w glicerolu i amoniaku Temperatura topnienia 334 °C[2][3] Temperatura rozkładu 400 °C[2] 530 °C (w obecności powietrza)[4]
Budowa Układ krystalograficzny rombowy[2][4]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H272 Zwroty P P220 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Utleniający (O) Zwroty R R8 Zwroty S brak zwrotów S NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 0 1 0 OX Temperatura zapłonu niepalny Numer RTECS TT3700000 Dawka śmiertelna LD50 2–4 g/kg (szczur lub królik, doustnie)[5][6]
Podobne związki
Inne aniony	azotyn potasu, chloran potasu
Inne kationy	azotan sodu, azotan amonu
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Azotan potasu (nazwa Stocka: azotan(V) potasu, nazwy zwyczajowe: saletra potasowa, saletra indyjska), KNO
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy azotanów, sól potasu i kwasu azotowego.

Azotan potasu występuje w przyrodzie w niewielkich ilościach w postaci minerału nitrokalitu w krajach o suchym, gorącym klimacie, m.in. w Chinach i Indiach. Z tych państw był sprowadzany do Europy, czemu zawdzięcza nazwę „saletra indyjska”.

Otrzymywanie

Obecnie otrzymuje się ją głównie w reakcji podwójnej wymiany między azotanem sodu i chlorkiem potasu (strąca się najtrudniej rozpuszczalny spośród tych soli chlorek sodu, w roztworze pozostaje KNO₃):

NaNO
3 + KCl → KNO
3 + NaCl

Właściwości

Saletra potasowa jest bezbarwnym, krystalicznym ciałem stałym. Jej temperatura topnienia wynosi 334 °C^[2]. Przy ogrzaniu rozkłada się w endotermicznej, odwracalnej reakcji na azotyn potasu i tlen^[4]:

2KNO
3 ⇄ 2KNO
2 + O
2↑

Zastosowanie

• Nawóz sztuczny.
• Saletra potasowa jest utleniaczem. Z tego powodu jej głównym zastosowaniem była produkcja czarnego prochu. Obecnie stosowana w pirotechnice jako utleniacz, m.in. do wytworzenia fotobłysków, czyli krótkich i bardzo jasnych impulsów świetlnych uzyskiwanych podczas spalania mieszaniny saletry z pyłami metali. Po zmieszaniu z sacharydem, np. sacharozą w proporcjach stechiometrycznych i stopieniu tworzy substancję łatwopalną (znaną jako karmelek lub karmelka) o temperaturze zapłonu ok. 400 °C, osiąga temperaturę 600 °C i wytwarza dużo dymu;
• Do początków XX w. azotan potasu był używany do otrzymywania kwasu azotowego.
• Konserwant mięsa (E252).
• Azotan potasu zmieszany z cukrem lub cukrem pudrem jest podstawowym składnikiem paliwa (utleniaczem) we własnoręcznie robionych materiałach pirotechnicznych.

Współcześnie saletra potasowa jest wykorzystywana głównie (75% produkcji) jako nawóz sztuczny. Do tego celu stosowany jest produkt techniczny o czystości rzędu 90%. Kolejne znaczące zastosowanie to metalurgia, gdzie techniczny KNO
3 w mieszaninie z innymi azotanami i azotynami służy do wypełniania łaźni przenoszących ciepło. Produkt techniczny jest też stosowany jako składnik topniku do lutowania i do produkcji elektrod spawalniczych. Ponadto wykorzystywany jest do produkcji szkła, ceramiki i emalii oraz materiałów wybuchowych i pirotechnicznych^[4].

Toksyczność

Azotan potasu działa bezpośrednio utleniająco na hemoglobinę, powodując powstanie methemoglobiny i nitrozohemoglobiny^[7]. Działa drażniąco na skórę, oczy, drogi oddechowe i przewód pokarmowy.

Najniższa zarejestrowana dawka śmiertelna dla człowieka wyniosła 54 mg/kg masy ciała^[5], choć znany jest przypadek powrotu do zdrowia po spożyciu 125 g KNO
3^[8]. LD₅₀ (doustnie) dla szczura lub królika wynosi 2–4 g/kg^[5][6].

Substancja rozkłada się i jest przyswajalna w środowisku naturalnym (dlatego też jest stosowana jako nawóz sztuczny), jednak duże ilości mogą być zagrożeniem dla organizmów wodnych i lądowych.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• http://webmineral.com/data/Niter.shtml