Benedykt IX

Benedykt IX

Benedictus Nonus

Teofilatto di Tuscolo
Papież Biskup Rzymu
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	ok. 1012 Tusculum
Data i miejsce śmierci	ok. 1055 Grottaferrata
Miejsce pochówku	?↗
Papież
Okres sprawowania	1032-1044, 1045, 1047-1048
Wyznanie	chrześcijaństwo
Kościół	rzymskokatolicki
Pontyfikat	21 października 1032 10 marca 1045 8 listopada 1047
Multimedia w Wikimedia Commons

Benedykt IX (łac. Benedictus IX, właśc. Teofilatto di Tusculo; ur. ok. 1012 w Tusculum, zm. ok. 1055^[1] w Grottaferracie) – papież w okresie od 21 października 1032 do września 1044, ponownie od 10 marca do 1 maja 1045 i od 8 listopada 1047 do 17 lipca 1048^[2].

Życiorys

Wczesne życie

Naprawdę miał na imię Teofilakt; był synem Alberyka III, bratankiem papieży Benedykta VIII i Jana XIX; pochodził z rodu hrabiów Tusculum^[1]. Był to jedyny papież sprawujący swój urząd w trzech odrębnych okresach (21 października 1032 – wrzesień 1044, 10 marca – 1 maja 1045, 8 listopada 1047 – 17 lipca 1048). Na Stolicy Piotrowej został osadzony przez swojego ojca, Alberyka, który traktował ją jako dziedzictwo rodzinne i przekupił wyborców^[2]. Miał wówczas około 20 lat, a nie, jak wcześniej przypuszczano, około 12^[2].

Pierwszy pontyfikat

W czasie jego pierwszego pontyfikatu prowadził bardzo rozwiązłe i burzliwe życie osobiste, co zostało źle odebrane przez Rzymian^[1]. W 1037 roku otrzymał zaproszenie od Konrada II, by spotkał się z nim w Cremonie i zatwierdził złożenie z urzędu arcybiskupa Mediolanu Ariberta^[2]. Benedykt, który był mniej uległy niż dwóch jego poprzedników, początkowo nie chciał się na to zgodzić; przystał jednak na żądania cesarza rok później i ekskomunikował Ariberta^[2]. Przewodził dwóm lub trzem synodom i nadał przywileje wielu kościołom i klasztorom, a także scentralizował Kurię Rzymską. Nalegał na Brzetysława, księcia Czech, by ten znalazł odpowiednie miejsce, w którym by mogło spocząć ciało św. Wojciecha po zabraniu go z Polski. Po śmierci Konrada II, królem Niemiec został Henryk III, z którym Benedykt pozostawał w dobrych stosunkach do 1044 roku, kiedy to przywrócił biskupstwu w Grado status patriarchatu^[2].

W wyniku rosnącego niezadowolenia, w 1044 wybuchło powstanie przeciw Benedyktowi, które zmusiło go do opuszczenia miasta^[1]. Rywalizujący z hrabiami Tusculum, ród Krescencjuszy wprowadził 20 stycznia 1045 roku na Tron Piotrowy biskupa Jana z Sabiny^[2]. Ponieważ Benedykt nie został oficjalnie złożony z urzędu, Sylwester III jest niekiedy uważany za antypapieża^[1].

Drugi pontyfikat

Natychmiast po elekcji Sylwestra, Benedykt IX ekskomunikował go jako uzurpatora i 10 marca wygnał go z Rzymu, samemu zajmując Lateran^[2]. Jednak już dwa miesiące później abdykował, na rzecz swojego ojca chrzestnego Jana Gracjana^[1]. Istnieją różne teorie na temat powodów tej rezygnacji: jedne mówią o chęci zawarcia małżeństwa przez Benedykta^[2], natomiast inne o sprzedaży urzędu papieskiego za tysiąc funtów srebra^[1].

Benedykt wycofał się wówczas do rodzinnego Tusculum. W 1046 roku do Rzymu przybył król Henryk III, który chciał zreformować Kościół i otrzymać koronę cesarską – z tego powodu zwołał synod w Sutri (20 grudnia 1046), na którym mieli stawić się wszyscy trzej papieże^[2]. Jednak Benedykt się na nim nie stawił i z tego powodu został oficjalnie zdjęty z urzędu 24 grudnia^[2]. Król Henryk III odwołał także dwóch pozostałych papieży, przy czym Sylwester mógł pozostać w Rzymie, natomiast Grzegorza kazał wygnać do Kolonii^[1]. Na papieża został wtedy wybrany Swidger z Bambergu, który przyjął imię Klemensa II^[1]. Zmarł on jednak 9 października 1047^[1].

Trzeci pontyfikat

Po nagłej śmierci Klemensa, Benedykt został ponownie wybrany papieżem 8 listopada 1047 roku, przy pomocy entuzjastycznego ludu i łapownictwa^[2]. 16 lipca 1048 roku hrabia Bonifacy z Toksanii, niechętnie podporządkował się królowi Henrykowi i usunął przy użyciu siły Benedykta z Tronu Piotrowego, a następnie intronizował Damazego II^[2].

Śmierć

Po abdykacji, osiadł w rodzinnym Tusculum, lecz nie zrezygnował z roszczeń do papiestwa. W kwietniu 1049 roku odbył się synod, na który Benedykt miał się stawić i ustosunkować do zarzutu symonii^[2]. Ponieważ się tam nie pojawił, został ekskomunikowany przez Leona IX; prawdopodobnie wyrok ten został potem przez Leona cofnięty^[2]. 19 września 1055 wystąpił w akcie donacyjnym na rzecz klasztoru świętych Kosmy i Damiana w Rzymie, nadal używając tytułu papieskiego^[2].

Zmarł przed 9 stycznia 1056 w Grottaferracie; być może przed śmiercią wyrzekł się roszczeń do godności papieskiej. Opat Łukasz z Grottaferrata wspomina bowiem, że pozbawiony tronu papieskiego Benedykt, zmarł w tym opactwie jako pokutnik^[2] za czasów opata Bartłomieja. Wielu historyków odnosi się jednak do tego przekazu sceptycznie.

Zobacz też

• Rok Trzech Papieży

Przypisy

Bibliografia

• TEOFILATTO. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2012-11-17]. (ang.).
• Pope Benedict IX. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-11-17]. (ang.).