Hadrian VI

Hadrian VI

Hadrianus Sextus

Adriaan Florenszoon Dedel
Papież Biskup Rzymu
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	2 marca 1459 Utrecht
Data i miejsce śmierci	14 września 1523 Rzym
Miejsce pochówku	Santa Maria dell'Anima↗
Papież
Okres sprawowania	1522-1523
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	18 sierpnia 1516
Sakra biskupia	1516
Kreacja kardynalska	1 lipca 1517 Leon X
Kościół tytularny	Ss. Ioannis et Pauli
Pontyfikat	9 stycznia 1522
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Hadrian VI (łac. Hadrianus VI, właśc. Adriaan Florenszoon Boeyens; ur. 2 marca 1459 w Utrechcie, zm. 14 września 1523 w Rzymie^[1]) – papież w okresie od 9 stycznia 1522 do 14 września 1523; humanista renesansowy, filozof i teolog^[2]. Jedyny Holender który został papieżem i do czasów Jana Pawła II był ostatnim papieżem nie-Włochem^[1].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 2 marca 1459 w ubogiej rodzinie^[3]. Gdy był jeszcze dzieckiem, zmarł jego ojciec, Florens Boeyens, który był stolarzem i pracował przy budowie okrętów^[3]. Matka, Geertruid zadbała jednak o dalszą edukację syna – Adriaan uczył się w Utrechcie i w Zwolle, zapoznał się też z ruchem devotio moderna^[3]. Studiował na Uniwersytecie w Leuven, który ukończył w 1476. W 1478 uzyskał tytuł magistra teologii, w 1491 tytuł doktora teologii; rok wcześniej przyjął święcenia kapłańskie^[3].

Okres pracy na Uniwersytecie Lowańskim

Posiadając odpowiednie przygotowanie, został profesorem filozofii i teologii na Uniwersytecie w Lowanium^[2]. Na uniwersytecie pełnił funkcje rektora w latach 1493/94 i 1502/03, dziekana wydziału teologicznego kilka razy, np. w 1493, oraz od 1497 roku kanclerza i dziekana lowańskiego kościoła św. Piotra^[4].

Otrzymał także wiele beneficjów i pełnił różne ważne funkcje kościelne. Był kanonikiem kościoła św. Piotra w Lowanium, kapelanem béguinage w Lowanium i w parafii Goedereede (od 1492) oraz wikariuszem kościoła św. Piotra w Utrechcie. Otrzymywał też wiele prebend, m.in. z kapituły kościoła św. Piotra w Utrechcie oraz tamtejszego kościoła Najświętszej Maryi Panny. Beneficja te przynosiły mu duże dochody, ale też dostarczały wielu obowiązków duszpasterskich. W 1502 ufundował w Lowanium kolegium dla ubogich studentów. Kolegium to znane było później jako Kolegium Papieskie (nid. Pauscollege), kierował nim Godschalk Rosemondt.

Najważniejsze dzieła przyszłego papieża powstały właśnie w okresie lowańskim. Należą do nich Quaestines quodlibeticae, powstałe w latach 1488-1507, jako refleksja lowańskich dysput filozoficznych, oraz Quaestiones in quartum sententiarum librum, oparte na własnych wykładach Hadriana na podstawie Sentencji Piotra Lombarda^[2]. Quaestines quodlibeticae wydane zostały dzięki staraniom studentów Hadriana, wśród których cieszył się on sympatią i poważaniem. Hadrian był wyróżniającym się nauczycielem, potrafił wzbudzać zainteresowanie dla przedstawienia problemów filozoficznych i teologicznych w tradycyjny sposób scholastyczny. Do jego studentów należało wiele wybitnych jednostek, m.in. prawnik i humanista Gabriël van der Muyden (Mudaeus); teolog, matematyk i astronom Albert Pigghe (Pighius); teolog Johannes Driedo; teolog Gerard Morinck (Moringus) – autor żywota Hadriana VI; teolog Ruard Tapper.

Dostojnik kościelny i państwowy

W 1507 został opiekunem księcia (przyszłego cesarza) Karola Habsburga^[1]. Od 1515 roku przebywał w Hiszpanii, aby zapewnić następstwo hiszpańskiego tronu swemu podopiecznemu^[2]. W 1516 r. został regentem królestwa Hiszpanii, wspólnie z kardynałem Francisco Jiménez de Cisneros^[2]. 18 sierpnia 1516 wybrany biskupem Tortosy; konsekrowany przez biskupa Segowii Diego de Ribera. W tym samym roku został też inkwizytorem generalnym Aragonii, a dwa lata później – także Kastylii. Z powodu niezdecydowanej postawy podczas rewolty comuneros w Kastylii, Karol V odwołał go z funkcji regenta Hiszpanii. Papież Leon X kreował go w lipcu 1517 kardynałem prezbiterem Ss. Ioannis et Pauli^[3].

Wybór na papieża

 Osobny artykuł: Konklawe 1521–1522.

Podczas konklawe po śmierci Leona X, Kolegium kardynałów było głęboko podzielone pomiędzy kilku kandydatów^[2]. Jednym z nich był angielski lord, kardynał Thomas Wolsey^[2]. Pomimo że Hadrian był nieobecny z powodu sprawowania władzy w Hiszpanii, został wybrany na papieża^[1]. Był jedynym, prócz Marcelego II i Juliusza II papieżem nowożytnym, który nie zmienił swojego imienia.

Pontyfikat

Do Rzymu przybył z Tortosy dopiero 29 sierpnia 1522 i został koronowany 2 dni później. Jako obcokrajowiec nie cieszył się sympatią Rzymian^[1]. Na samym początku pontyfikatu, postanowił przeprowadzić reformę centralnej administracji i wprowadzić drastyczne oszczędności w Stolicy Apostolskiej, co spotkało się z ostrym protestem w Kurii^[1]. Jednak wszelkie próby reform były deprecjonowane przez kardynałów, niechętnych Hadrianowi^[1]. Kolejnym krokiem nowego papieża, była próba zjednoczenia chrześcijan w Europie przeciwko Turkom i ich władcy Sulejmanowi Wspaniałemu, pod którego wodzą zdobyto Belgrad w 1521^[2]. Próba ta jednak zakończyła się niepowodzeniem z powodu dyplomatycznego faux pas, jakie popełnił papież^[2]. Chcąc zachować neutralność, nie przyłączył się do Ligi Karola V, skierowanej przeciw królowi Francji, Franciszkowi I^[2]. Gdy 21 grudnia 1522 Turcy podbili Rodos, Hadrian wymusił 3-letni rozejm, lecz po aresztowaniu kardynała Francesco Soderiniego, spiskującego z Francją, antyturecki sojusz został zerwany^[2].

W grudniu 1522, na sejmie Rzeszy w Norymberdze wykonał pierwszy krok ku kontrreformacji – uznał winę Kościoła katolickiego za rozłam religijny^[2]. Dążył do stłumienia ruchu protestanckiego poprzez reformę Kościoła^[2]. W imieniu Hadriana, wyznanie win wygłosił legat papieski Francesco Chieregati^[1]. Papież zażądał jednak, by Luter został ukarany za herezję, a edykt wormacki został wprowadzony w życie^[2].

Zwalczał też humanistów, których uważał za potencjalnych heretyków. Reformy Hadriana VI spotkały się z ogólnym protestem; gdy umarł, umieszczono na drzwiach jego lekarza szyderczy napis: "Oswobodzicielowi Miasta".

Podczas swojego pontyfikatu mianował tylko jednego kardynała – Willema van Enckenvoirta^[3]. Zmęczony nieudanymi inicjatywami i upałami panującymi w Rzymie, Hadrian zmarł 14 września 1523^[2].

Moralność

Kardynał Hadrian był przeciwieństwem stereotypu renesansowego kardynała. Był uważany za uczciwego i bogobojnego. Według historyka Warrena H. Carrolla, z powodu swojej pokory odmówił przybrania nowego, papieskiego imienia^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Michał Gryczynski: Poczet Papieży. Poznań: Publicat, 2000, s. 195. ISBN 83-245-0012-X.
• Pope Adrian VI. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-05-10]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Hadrian VI [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2011-08-30]  (ang.).