George Ellery Hale
 George Ellery Hale około 1913 roku | |||
| Data i miejsce urodzenia | 29 czerwca 1868 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 21 lutego 1938 | ||
| Zawód, zajęcie | astronom | ||
| |||
George Ellery Hale (ur. 29 czerwca 1868 w Chicago, zm. 21 lutego 1938 w Pasadenie) – amerykański astronom, popularyzator astronomii i badań astronomicznych, założyciel lub współzałożyciel kilku obserwatoriów astronomicznych.
Hale to również konstruktor przyrządów astronomicznych np. Teleskopu Hale’a o średnicy zwierciadła 508 cm, umieszczonego w obserwatorium Kalifornijskiego Instytutu Technologicznego na Mount Palomar w pobliżu Pasadeny, nad którym prace rozpoczęto w 1928, a ukończono w 1948. Teleskop ten pozostawał największym teleskopem na świecie aż do ukończenia budowy radzieckiego teleskopu BTA-6 w 1975.
Życiorys
Hale założył Obserwatorium Kenwood w Chicago. W nim opracował i zbudował spektroheliograf, który umożliwiał badanie protuberancji słonecznych. Konstrukcja ta była przedmiotem jego pracy magisterskiej[1]. W 1892 rozpoczął pracę na uniwersytecie w Chicago. Podczas tej pracy w 1897 zorganizował Obserwatorium Yerkes, którym kierował do 1904. Tam też zbudował największy na świecie refraktor o średnicy 102 cm.
Hale w 1895 wspólnie z Jamesem Edwardem Keelerem założył „The Astrophysical Journal” – jedno z najważniejszych międzynarodowych czasopism astrofizycznych.
W 1904 w pobliżu Los Angeles założył Obserwatorium Mount Wilson, którym następnie kierował do 1923. Tam skonstruował przyrządy do badań Słońca oraz dwa zwierciadlane teleskopy o średnicach 254 (nazwany „Hooker” dla uczczenia Johna D. Hookera, biznesmena z Los Angeles, który przekazał pieniądze na zakup zwierciadła; zainstalowany w 1918) i 152 cm.
Znany także jako badacz w dziedzinie heliofizyki oraz odkrywca pola magnetycznego plam słonecznych oraz związanego z nimi 22-letniego cyklu aktywności Słońca.
Nagrody i upamiętnienie
- Rumford Prize (1902)[2]
- Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego (1904)[2]
- Medal Henry’ego Drapera (1904)[2]
- Medal Bruce (1916)[2]
- nagroda Prix Jules-Janssen (1917)[2]
- Medal Copleya (1932)[2]
Jego imieniem nazwano: planetoidę (1024) Hale[3] oraz kratery na Księżycu[4] i Marsie[5].
Przypisy
- ↑ Arthur Wiggins, Charles Wynn: Pięć największych nierozwiązanych problemów nauki. Warszawa: Wydawnictwo Amber Sp. z o.o., 2004, s. 162–164. ISBN 83-241-1839-X.
- ↑ a b c d e f George Ellery Hale. [w:] Strona z sylwetkami laureatów Medalu Bruce [on-line]. Sonoma State University. [dostęp 2022-09-03]. (ang.).
- ↑ Lutz D.L.D. Schmadel Lutz D.L.D., (1024) Hale, [w:] Dictionary of Minor Planet Names, Springer, Berlin, Heidelberg, 2003, s. 88, DOI: 10.1007/978-3-540-29925-7_1025, ISBN 978-3-540-29925-7 .
- ↑ Hale on Moon. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-09-03]. (ang.).
- ↑ Hale on Mars. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-09-03]. (ang.).
Bibliografia
- Dr. George E. Hale, Astronomer, Dead, [w:] „The New York Times”, nytimes.com, 22 lutego 1938 [zarchiwizowane z adresu 2014-03-12] (ang.).
Linki zewnętrzne
- George Ellery Hale, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- p
- d
- e
Laureaci Medalu Copleya (XX wiek)
- p
- d
- e
Laureaci Złotego Medalu Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego (XX wiek)
|
- p
- d
- e
Laureaci Prix Jules-Janssen
| XIX wiek |
|
|---|---|
| XX wiek |
|
| XXI wiek |
|
- p
- d
- e
Laureaci Medalu Bruce
- p
- d
- e
Laureaci Medalu Henry’ego Drapera
Kontrola autorytatywna (osoba):
- ISNI: 0000000080763892
- VIAF: 13112034
- LCCN: n79135326
- GND: 119178060
- NDL: 00549778
- LIBRIS: qn2474w80vs34ns
- BnF: 123829059
- SUDOC: 032886276
- SBN: CUBV081920, PUVV093533
- NTA: 070531633
- BIBSYS: 90951130
- CiNii: DA12126560
- Open Library: OL1756769A
- NUKAT: n2009165287
- J9U: 987007262242005171
- ΕΒΕ: 239217
- WorldCat: lccn-n79135326
Encyklopedia internetowa:
- PWN: 3909571
- Britannica: biography/George-Ellery-Hale
- БРЭ: 4663818
- NE.se: g-e-hale
- SNL: George_Ellery_Hale
- VLE: george-ellery-hale
- Catalana: 0032012
- DSDE: George_Ellery_Hale
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 24181
