Sprężykokształtne

Sprężykokształtne
Elateriformia[1]
Crowson, 1960
Ilustracja
Ampedus balteatus z rodziny sprężykowatych
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

Elateriformia

Systematyka w Wikispecies
Ovalisia mirifica z rodziny bogatkowatych
Dascillus cervinus z rodziny Dascillidae
Rhipicera z rodziny Rhipiceridae
Samica świetlika świętojańskiego z rodziny świetlikowatych
Malthinus punctatus z rodziny omomiłkowatych
Byrrhus fasciatus z rodziny otrupkowatych
Heterocerus fenestratus z rodziny Heteroceridae
Elmis aenea z rodziny osuszkowatych
Melasis buprestoides z rodziny goleńczykowatych
Eubria palustris z rodziny Psephanidae
Limnichus pygmaeus z rodziny nabłotkowatych

Sprężykokształtne[2] (Elateriformia) – infrarząd[1] lub seria[3][4] chrząszczy z podrzędu wielożernych (Polyphaga).

Obejmuje około 43,5 tysiąca lub 42,2 tysiąca (po wyłączeniu Scirtoidea) opisanych gatunków[5][6]. Nieznane są synapomorfie grupy[6]. Cechują się różnorodną biologią. Larwy zasiedlają wodę, glebę, ściółkę i rośliny. Różne gatunki żywią się martwą materią organiczną, drewnem, aktywnie polują na żywe zwierzęta, a larwy Rhipiceridae są ektopasożytami cykad. Czasem imagines nie pobierają pokarmu[5]. Znane są w tej grupie bioluminescencja, neotenia i nadprzeobrażenie[6][5].

Systematyka

Systematyka sprężykokształtnych jest niestabilna[6]. W 1955 Crowson używał w podobnym zakresie taksonu Dasciliiformia, natomiast w 1960 zastąpił go taksonem Elateriformia, wyłączając zeń goleńczykowate, Clambidae i Scirtidae. W systematyce Lawrence'a i Newtona z 1995 do Elateriformia zaliczone zostały 4 nadrodziny: Dascilloidea, Buprestoidea, Byrrhoidea i Elateroidea[7]. W pracy Boucharda i innych z 2011 zaliczono doń także Scirtoidea[4]. Według wyników analizy morfologicznej Lawrence'a i innych z 2011, obejmującej cechy larw i imagines, większość Scirtoidea tworzy wraz Derodontidae i Nosodendridae osobny klad, stąd autorzy sklasyfikowali tę nadrodzinę we własnej serii Scirtiformia[8]. Wyniki analiz molekularnych Kurdaty i innych z 2014 wskazują, że Scirtoidea wraz z częścią Derodontoidea zajmują pozycję bazalną w obrębie chrząszczy wielożernych, odległą od Elateriformia, które były monofiletyczne po ich wyłączeniu. Same Elateriformia tworzą natomiast klad wraz ze Staphyliniformia, Scarabaeiformia i Bostrichiformia, dla tych ostatnich będąc grupą siostrzaną. Relacje pomiędzy poszczególnymi nadrodzinami Elateriformia pozostają niepewne[6].

Podział wg Lawrence'a i innych z 2011

Podział wg Boucharda i innych z 2011

  • nadrodzina: Scirtoidea Fleming, 1821
    • Decliniidae Nikitsky, Lawrence, Kirejtshuk and Gratshev, 1994
    • Eucinetidae Lacordaire, 1857
    • Clambidae Fischer von Waldheim, 1821
    • Scirtidae Fleming, 1821
    • †Elodophthalmidae Kirejtshuk and Azar, 2008
    • †Mesocinetidae Kirejtshuk and Ponomarenko, 2010
  • nadrodzina: Dascilloidea Guérin-Méneville, 1843 (1834)
  • nadrodzina: Buprestoidea Leach, 1815 – bogatki
  • nadrodzina: Byrrhoidea Latreille, 1804 – otrupki
    • Byrrhidae Latreille, 1804 – otrupkowate
    • Elmidae Curtis, 1830 – osuszkowate
    • Dryopidae Billberg, 1820 (1817) – dzierożnicowate
    • Lutrochidae Kasap and Crowson, 1975
    • Limnichidae Erichson, 1846 – nabłotkowate
    • Heteroceridae MacLeay, 1825
    • Psephenidae Lacordaire, 1854
    • Cneoglossidae Champion, 1897
    • Ptilodactylidae Laporte, 1836
    • Podabrocephalidae Pic, 1930
    • Chelonariidae Blanchard, 1845
    • Eulichadidae Crowson, 1973
    • Callirhipidae Emden, 1924
  • nadrodzina: Elateroidea Leach, 1815 – sprężyki

Podział wg Lawrence'a i Newtona z 1995

Przypisy

  1. ↑ a b Elateriformia, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
  2. ↑ Roland Gerstmeier: Chrząszcze. Rozpoznawanie i oznaczanie. przeł. Henryk Grabarczyk. Multico, seria: Przewodnik Kieszonkowy. ISBN 83-7073-105-8.
  3. ↑ Lech Borowiec: Klasyfikacja Coleoptera. [w:] Iconographia Coleopterorum Poloniae [on-line]. [dostęp 2014-01-16].
  4. ↑ a b PatriceP. Bouchard PatriceP. i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1-972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807 .
  5. ↑ a b c Marek Wanat: Rząd: chrząszcze — Coleoptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 300-302.
  6. ↑ a b c d e Robin Kundrata, Milada Bocakova, Ladislav Bocak. The comprehensive phylogeny of the superfamily Elateroidea (Coleoptera: Elateriformia). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 76, s. 162-171, 2014. DOI: 10.1016/j.ympev.2014.03.012. 
  7. ↑ Rolf G. Beutel, Richard A.B. Leschen, Ladislav Bocak, Milada Bocakova: Elateriformia. W: Richard A.B. Leschen, Rolf G. Beutel, John F. Lawrence: Coleoptera, Beetles. Vol. 2: Morphology and Systematics (Archostemata, Adephaga, Myxophaga, Polyphaga patim). Wyd. II. Berlin, Boston: Walter de Gruyter & Co., 2016, seria: Handbook of Zoology.
  8. ↑ John F. Lawrence, Adam Ślipiński, Ainsley E. Seago, Margaret K. Thayer, Alfred F. Newton, Adriana E. Marvaldi. Phylogeny of the Coleoptera Based on Morphological Characters of Adults and Larvae. „Annales Zoologici”. 61 (1), s. 1-217, 2011. DOI: 10.3161/000345411X576725. 
  • p
  • d
  • e
Rodziny chrząszczy
†Protocoleoptera
Tshekardocoleoidea
Permocupedoidea
  • †Permocupedidae
  • †Taldycupedidae
Permosynoidea
  • †Ademosynidae
  • †Permosynidae
Asiocoleoidea
  • †Asiocoleidae
  • †Tricoleidae
Rhombocoleoidea
  • †Rhombocoleidae
Schizophoroidea
  • †Catiniidae
  • †Schizocoleidae
  • †Schizophoridae
Lepiceroidea
  • Lepiceridae
Sphaeriusoidea
incertae sedis
kusakokształtne
kałużnice
kusaki
żukokształtne
żuki
sprężykokształtne
Scirtoidea
Dascilloidea
bogatki
otrupki
sprężyki
Derodontiformia
Derodontoidea
kapturnikokształtne
kapturniki
Cucujiformia
Lymexyloidea
przekraski
zgniotki
biedronki
czarnuchy
stonki
ryjkowce
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
  • BioLib: 238028
  • EoL: 2655292
  • identyfikator iNaturalist: 372854
  • ITIS: 678303
  • NCBI: 41087
  • identyfikator taksonu Fossilworks: 69313