Spółgłoska zwarta zębowa dźwięczna
Numer IPA | 104 408 |
---|---|
d̪ | |
Jednostka znakowa | d̪ |
Unikod | U+0064 U+032a |
UTF-8 (hex) | 64 cc aa |
Inne systemy | |
X-SAMPA | d_d |
Kirshenbaum | d[ |
IPA Braille↗ | ⠙⠠⠹ |
Przykład | |
informacje • pomoc | |
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Spółgłoska zwarta zębowa dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [d̪].
Artykulacja
Opis
W czasie artykulacji tej spółgłoski:
- modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna;
- prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – spółgłoska środkowa;
- język styka się z zębami – jest to zatem spółgłoska zębowa;
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna;
- dochodzi do całkowitego zablokowania przepływu powietrza przez jamę ustną i nosową, a następnie do przerwania utworzonej blokady i wybuchu (plozji) – jest to spółgłoska zwarta.
- wiązadła głosowe drgają periodycznie, spółgłoska ta jest więc dźwięczna[1].
Warianty
Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:
- wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [d̪ʲ]
- wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mówimy spółgłosce welaryzowanej: [d̪ˠ]
- przewężenie w gardle, mówimy spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [d̪ˤ]
- zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [d̪ʷ][1]
Spółgłoska może być wymówiona:
- bez całkowitego drgania wiązadeł głosowych, mówimy wtedy o spółgłosce ubezdźwięcznionej: [d̥][1].
Przykłady
Przykłady w wybranych językach:
Wariant dziąsłowy
Język | Słowo | IPA | Znaczenie | Uwagi | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
angielski | duck | [dɑk] | 'kaczka' | Głoska może być wymawiana inaczej, zależnie od miejscowej odmiany języka[2][3]. | niderlandzki[4] | dak | [dɑk] | 'dach' | ||
indonezyjski[5] | dacing | [ˈdätʃɪŋ] | 'waga odważnikowa' | |||||||
luksemburski[6] | brudder | [ˈbʀudɐ] | 'brat' | |||||||
niemiecki[7] | Dach | [dax] | 'dach' | Głoska pośrednia pomiędzy zębową i zębodołową. | ||||||
japoński[8] | 男性的 (danseiteki) | [dãnse̞ːte̞ki] | 'męski' |
Wariant zębowy
Język | Słowo | IPA | Znaczenie | Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
białoruski[9] | падарожжа | [päd̪äˈroʐʐä] | 'podróż' | ||
francuski[10] | dais | [d̪ɛ] | 'baldachim' | Zobacz też artykuł: Wymowa i transkrypcja języka francuskiego. | |
polski[11][1] | droga | [droga] | - | ||
portugalski[12] | dar | [ˈd̪aɾ] | 'dawać' | ||
rosyjski[13] | дышать | [d̪ɨ̞ˈʂatʲ] | 'oddychać' | ||
słoweński[14] | danes | [ˈd̪àːnəs̪] | 'dzisiaj' | ||
włoski[15] | dare | [ˈd̪äːre] | 'dawać' |
Przypisy
- ↑ a b c d Magdalena Derwojedowa: Zamiast korepetycji Język polski Kompendium. Świat książki, 2005. ISBN 83-7391-251-7.
- ↑ BeverleyB. Collins BeverleyB., Inger M.I.M. Mees Inger M.I.M., The Phonetics of English and Dutch, Brill Publishers, 2003 [dostęp 2018-09-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-28] (ang.).
- ↑ James MJ.M. Scobbie James MJ.M., Olga B.O.B. Gordeeva Olga B.O.B., BenjaminB. Matthews BenjaminB., Acquisition of Scottish English Phonology: an overview, QMU Speech Science Research Centre Working Papers, 2006 [dostęp 2018-09-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
- ↑ Carlos Gussenhoven. Dutch. „Journal of the International Phonetic Association”. 22 (2), s. 45–47, 1992. DOI: 10.1017/S002510030000459X. (ang.). Data dostępu: 17 września 2018
- ↑ Craig D. Soderberg, Kenneth S. Olson. Indonesian. „Journal of the International Phonetic Association”. 38 (2), s. 209–213, 2008. DOI: 10.1017/s0025100308003320. (ang.).
- ↑ Peter Gilles, Jürgen Trouvain. Luxembourgish. „Journal of the International Phonetic Association”. 43 (1), s. 67–74, 2013. DOI: 10.1017/S0025100312000278. (ang.). Data dostępu: 17 września 2018
- ↑ MaxM. Mangold MaxM., Das Aussprachewörterbuch, Dudenverlag, 2005 (ang.).
- ↑ Hideo Okada. Phonetic Representation:Japanese. „Journal of the International Phonetic Association”. 21 (2), s. 94–97, 1991. DOI: 10.1017/S002510030000445X. (ang.).
- ↑ PedP. Padluzhny PedP., Fanetyka belaruskai litaraturnai movy, 1989, s. 13 (ang.).
- ↑ Cecile Fougeron, Caroline L Smith. Illustrations of the IPA:French. „Journal of the International Phonetic Association”. 23 (2), s. 73, 1993. DOI: 10.1017/S0025100300004874. (ang.).
- ↑ Wiktor Jassem. Polish. „Journal of the International Phonetic Association”. 33 (1), s. 103–107, 2003. DOI: 10.1017/S0025100303001191. (ang.).
- ↑ Madalena Cruz-Ferreira. European Portuguese. „Journal of the International Phonetic Association”. 25 (2), s. 90–94, 1995. DOI: 10.1017/S0025100300005223. (ang.).
- ↑ DanielD. Jones DanielD., DennisD. Ward DennisD., The Phonetics of Russian, Cambridge University Press, 1969 (ang.).
- ↑ ToneT. Pretnar ToneT., EmilE. Tokarz EmilE., Slovenščina za Poljake: Kurs podstawowy języka słoweńskiego, Katowice: Uniwersytet Śląski, 1980 (pol.).
- ↑ Derek Rogers, Luciana d'Arcangeli. Italian. „Journal of the International Phonetic Association”. 34 (1), s. 117–121, 2004. DOI: 10.1017/S0025100304001628. (ang.).
- p
- d
- e
Płucne
wargowe | przedniojęzykowe | tylnojęzykowe | laryngalne | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
dwuwar- gowe | wargowo- zębowe | językowo- wargowe | zębo- we | przednio- językowo- dziąsłowe | zadziąs- łowe | z retroflek- sją | podnie- bienne | miękko- podnie- bienne | języcz- kowe | gardłowe / nagłośniowe | krtaniowe | |||||||||||||||
nosowe | m̥ | m | ɱ | n̼ | n̥ | n | ɳ̊ | ɳ | ɲ̊ | ɲ | ŋ̊ | ŋ | ɴ | |||||||||||||
zwarte | p | b | p̪ | b̪ | t̼ | d̼ | t | d | ʈ | ɖ | c | ɟ | k | ɡ | q | ɢ | ʡ | ʔ | ||||||||
syczące zwarto-szczelinowe | ts | dz | t̠ʃ | d̠ʒ | ʈʂ | ɖʐ | t̠ɕ | d̠ʑ | ||||||||||||||||||
niesyczące zwarto-szczelinowe | pɸ | bβ | p̪f | b̪v | t̪θ | d̪ð | tɹ̝̊ | dɹ̝ | t̠ɹ̠̊˔ | d̠ɹ̠˔ | cç | ɟʝ | kx | ɡɣ | qχ | ʡʢ | ʔh | |||||||||
syczące szczelinowe | s | z | ʃ | ʒ | ʂ | ʐ | ɕ | ʑ | ||||||||||||||||||
niesyczące szczelinowe | ɸ | β | f | v | θ̼ | ð̼ | θ | ð | θ̠ | ð̠ | ɹ̠̊˔ | ɹ̠˔ | ɻ˔ | ç | ʝ | x | ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | h | ɦ | |||
półotwarte | ʋ̥ | ʋ | ɹ̥ | ɹ | ɻ̊ | ɻ | j̊ | j | ɰ̊ | ɰ | ʔ̞ | |||||||||||||||
uderzeniowe | ⱱ̟ | ⱱ | ɾ̼ | ɾ̥ | ɾ | ɽ̊ | ɽ | ɢ̆ | ʡ̆ | |||||||||||||||||
drżące | ʙ̥ | ʙ | r̥ | r | ʀ̥ | ʀ | ʜ | ʢ | ||||||||||||||||||
boczne zwarto-szczelinowe | tɬ | dɮ | ʈɭ̊˔ | cʎ̝̊ | kʟ̝̊ | ɡʟ̝ | ||||||||||||||||||||
boczne szczelinowe | ɬ | ɮ | ɭ̊˔ | ɭ˔ | ʎ̝̊ | ʎ̝ | ʟ̝̊ | ʟ̝ | ||||||||||||||||||
boczne półotwarte | l̥ | l | ɭ̊ | ɭ | ʎ̥ | ʎ | ʟ̥ | ʟ | ʟ̠ | |||||||||||||||||
boczne uderzeniowe | ɺ | ɭ̆ | ʎ̆ | ʟ̆ |
Niepłucne
dwuwar- gowe | wargowo- zębowe | zębowe | przednio- językowo- dziąsłowe | zadziąs- łowe | z retroflek- sją | podnie- bienne | miękko- podnie- bienne | języcz- kowe | gardło- we | krtaniowe | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ejektywne | zwarte | pʼ | tʼ | ʈʼ | cʼ | kʼ | qʼ | ʡʼ | |||||||||||||||
zwarto- szczelinowe | t̪θʼ | tsʼ | t̠ʃʼ | ʈʂʼ | kxʼ | qχʼ | |||||||||||||||||
szczelinowe | ɸʼ | fʼ | θʼ | sʼ | ʃʼ | ʂʼ | ɕʼ | xʼ | χʼ | ||||||||||||||
boczne zwarto- szczelinowe | tɬʼ | cʎ̝̊ʼ | kʟ̝̊ʼ | ||||||||||||||||||||
boczne szczelinowe | ɬʼ | ||||||||||||||||||||||
mlaski | nieprzydechowe/ dźwięczne | ʘ | ʘ̬ | ǀ | ǀ̬ | ǃ | ǃ̬ | ǃ˞ | ǃ̬˞ | ǂ | ǂ̬ | ◌ˀ | |||||||||||
nosowe | ʘ̃ | ǀ̃ | ǃ̃ | ǃ̃˞ | ǂ̃ | ◌̃ˀ | |||||||||||||||||
boczne | ǁ | ǁ̬ | |||||||||||||||||||||
boczne nosowe | ǁ̃ | ||||||||||||||||||||||
iniektywne | ɓ̥ | ɓ | ɗ̥ | ɗ | ᶑ̥ | ᶑ | ʄ̊ | ʄ | ɠ̊ | ɠ | ʛ̥ | ʛ |
Z koartykulacją
|
|