Sammy Davis Jr.

Sammy Davis Jr.

Sammy Davis Jr. (1972)
Imię i nazwisko	Samuel George Davis Jr.
Data i miejsce urodzenia	8 grudnia 1925 Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	16 maja 1990 Beverly Hills
Przyczyna śmierci	rak przełyku
Gatunki	pop tradycyjny, big-band, jazz, easy listening, swing, blues
Zawód	piosenkarz, tancerz, aktor, komik
Aktywność	1933–1990[1]
Powiązania	Rat Pack, Bing Crosby, Louis Armstrong, Dinah Shore, Quincy Jones, Frank Sinatra, Count Basie, Tommy Dorsey, Dean Martin, Duke Ellington
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Samuel George „Sammy” Davis Jr. (ur. 8 grudnia 1925 w Nowym Jorku, zm. 16 maja 1990 w Beverly Hills) – amerykański muzyk, piosenkarz, tancerz, aktor, artysta wodewilu i komik, którego nazywano „największym artystą, jaki kiedykolwiek pojawił się na scenie w Stanach Zjednoczonych”^[2].

Życiorys

Urodził się w nowojorskim Harlemie na Manhattanie jako syn afroamerykańskiego artysty Samuela George’a Davisa „Sammy’ego” Seniora^[3] i tancerki Elvery Sanchez^[4]. W wieku trzech lat zadebiutował na scenie występując z Holiday in Dixieland, trupą wodewilową z udziałem jego ojca i prowadzoną przez wuja Willa Mastina^[5]. Występy zdobyły fenomenalną popularność wśród publiczności i wkrótce zmieniono nazwę zespołu Will Mastin’s Gang Featuring Little Sammy. W wieku siedmiu lat Davis zadebiutował na ekranie w komedii muzycznej Rufus Jones for President (1933) z Ethel Waters, a później otrzymał lekcje stepowania u Billa „Bojanglesa” Robinsona. W 1941 Mastin Gang występował w Michigan Theater w centrum Detroit w Michigan, gdzie Davis po raz pierwszy spotkał Franka Sinatrę – był to początek przyjaźni na całe życie^[6].

W 1943, mając osiemnaście lat Davis wstąpił do United States Army, gdzie nieustannie walczył z rasizmem^[1]. Po powrocie ze służby w 1945 grupa została przemianowana na Will Mastin Trio. Trzy lata później Will Mastin Trio występowało z Mickeyem Rooneyem, a na początku następnej dekady m.in. w nowojorskim klubie Capitol i Ciro’s w Hollywood. W 1952 na zaproszenie Sinatry zagrali także na nowo zintegrowanej Copacabanie, a potem w programie ABC Three for the Road—with the Will Mastin Trio (1953).

W 1954 Davis podpisał kontrakt z Deccą, zdobywając szczyty list przebojów swoim debiutanckim albumem Starring Sammy Davis Jr.. W tym samym roku stracił lewe oko w głośnym wypadku samochodowym, ale po powrocie na scenę na początku 1955 został powitany z jeszcze większym entuzjazmem niż wcześniej dzięki serii hitów, w tym „Something’s Gotta Give”, „Love Me or Leave Me” i „That Old Black Magic”. Rok później Davis zadebiutował na Broadwayu jako Charlie Welch w musicalu Mr. Wonderful (1956) z Chitą Riverą, występując w ponad 400 przedstawieniach i zapoczątkował hit piosenką „Too Close for Comfort”^[7].

Powrócił na kinowy ekran w roli Danny’ego Johnsona w dramacie Anna Lucasta (1958) u boku Earthy Kitt, a rok później wystąpił jako Sportin' Life w ekranizacji opery George’a Gershwina Porgy i Bess (Porgy and Bess, 1959) w reżyserii Ottona Premingera i Roubena Mamouliana. W 1959 został członkiem założycielem Rat Pack, luźnej konfederacji współpracowników Sinatry (w tym również Dean Martin, Peter Lawford i Joey Bishop), która zaczęła regularnie występować razem w kasynie Sands w Las Vegas. W 1960 wystąpili w komedii kryminalnej Lewisa Milestone’a Ryzykowna gra (Ocean’s Eleven). Był główną gwiazdą jako Jonah Williams w komediowym westernie Johna Sturgesa Sierżanci 3 (Sergeants 3, 1962) i wykonując przebój filmu „What Kind of Fool Am I?”^[6]. W 1965 był nominowany do Tony Award za rolę Joego Wellingtona w musicalu Golden Boy, gdzie pojawił się pierwszy międzyrasowy pocałunek na Broadwayu z Paulą Wayne^[8].

W 1964 ukazał się trzeci film z udziałem Rat Pack, muzyczna komedia kryminalna Robin i 7 gangsterów (Robin and the 7 Hoods), gdzie zagrał postać Willa. Napisał dwie autobiografie: Yes I Can (1965) i Why Me? (1989). W 1966 miał swój własny program telewizyjny zatytułowany The Sammy Davis Jr. Show. W komedii szpiegowskiej Richarda Donnera Sól i pieprz (Salt and Pepper, 1968) zagrał postać Charlesa Salta, współwłaściciela klubu nocnego w Swingującym Londynie. Film okazał się hitem i powstał sequel One More Time (1970) w reż. Jerry’ego Lewisa^[9]. Wystąpił potem jako Big Daddy Brubeck w dramacie muzycznym Boba Fosse Słodka Charity (Sweet Charity, 1969) na podstawie musicalu Neila Simona z Shirley MacLaine. W czerwcu 1972 jego piosenka „The Candy Man” z filmu Willy Wonka i fabryka czekolady (Willy Wonka and the Chocolate Factory, 1971) dotarła na szczyt listy przebojów Hot 100 tygodnika „Billboard”. I został gwiazdą Las Vegas, zyskując przydomek „Pan show businessu”^[10]. Był gospodarzem własnego programu telewizyjnego Sammy and Company (1975–1977). Zagrał Littlechapa w filmie muzycznym Sammy Stops the World (1978). Pojawił się także w wielu produkcjach telewizyjnych, w tym Aniołki Charliego (1977), Tylko jedno życie (1979), Szpital miejski (1982) czy Detektyw Hunter (1989).

Jednak pod koniec lat siedemdziesiątych i przez większość lat osiemdziesiątych profil Davisa zmalał i był on głównie ograniczony do kasyna, a tournee po powrocie z 1988, które odbył z Sinatrą i Martinem, w dużej mierze nie powiodło się. Jego występ jako Little Mo w komediodramacie muzycznym Złapać rytm (Tap, 1989) u boku Gregory’ego Hinesa spotkał się z dużym uznaniem.

Życie prywatne

Od listopada 1957 do stycznia 1958 był związany z Kim Novak^[11]. 10 stycznia 1958 ożenił się z Loray White. 23 kwietnia 1959 doszło do rozwodu. Jego przejście na judaizm spotkało się z poważnymi kontrowersjami w społeczności afroamerykańskiej, a małżeństwo z 13 listopada 1960 ze szwedzką aktorką May Britt wywołało publiczne oburzenie, a nawet groźby śmierci. Krążyła plotka lub mit, że John F. Kennedy i Robert F. Kennedy powiedzieli Frankowi Sinatrze, aby przekazał Davisowi, aby nie żenił się w maju aż do wyborów prezydenckich w 1960 roku. W tym czasie małżeństwa międzyrasowe były prawnie zabronione w 31 stanach USA i dopiero w 1967 te prawa (do 17 stanów) zostały uznane za niezgodne z konstytucją przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych. Parze udzielił ślub rabin William M. Kramer. Jednak zostało potwierdzone przez córkę Davisa i Britt Tracey, Nancy Sinatrę i dokumentalistę Sama Pollarda, że to małżeństwo spowodowało, że prezydent Kennedy odrzucił zaproszenie Davisa do występu na jego inauguracji^[12][13]. Z May Britt miał dwóch synów - Marka (ur. 1996) i Jeffa (ur. 1963) oraz córkę Tracey (ur. 5 lipca 1961)^[14][15]. 19 grudnia 1968 rozwiedli się, po tym, jak Davis przyznał się do romansu z piosenkarką Lolą Falaną (1967)^[11]. Po rozwodzie Davis uzależnił się od alkoholu i „znalazł ukojenie w narkotykach, szczególnie w kokainie i azotynach amylu, i krótko eksperymentował z satanizmem i pornografią”^[16][17][18]. 11 maja 1970 poślubił artystkę estradową Altovise Joanne Gore, z którą miał syna Manny’ego^[11].

19 listopada 1954 Davis jechał z Las Vegas do Los Angeles, aby nagrać ścieżkę dźwiękową do filmu Sześć mostów na krzyż (Six Bridges to Cross). Nigdy nie dotarł do studia. Wczesnym rankiem jego Cadillac zderzył się z pojazdem, który wyjechał przed nim. Odniósł masywne obrażenia twarzy, w tym złamany nos i uszkodzenie lewego oka tak poważne, że musiało zostać zastąpione plastikowym. Jako wytrawny profesjonalista wrócił na scenę zaledwie dwa miesiące później^[19].

Davis miał skomplikowane relacje z czarną społecznością i spotkał się z krytyką po publicznym wsparciu prezydenta Richarda Nixona w 1972 roku. Pewnego dnia na polu golfowym z Jackiem Bennym zapytano go, jakie jest jego upośledzenie. „Upośledzenie?” - zapytał. „Porozmawiajmy o upośledzeniu. Jestem jednookim Murzynem, który jest Żydem”^[20]. To miało się stać charakterystycznym komentarzem, opisanym w jego autobiografii i wielu artykułach”^[21].

Śmierć

Zmarł 16 maja 1990 w wieku 64 lat w Beverly Hills na raka przełyku^[22].

Filmografia

• The Jack Benny Program (1950–1965) jako on sam (gościnnie)
• Disneyland (1954–1990) jako on sam (1955) (gościnnie)
• Zane Grey Theater (gościnnie, 1956–1961)
• Spotkajmy się w Las Vegas (Meet Me in Las Vegas, 1956) jako on sam (niewymieniony w czołówce)
• The Rifleman (1958–1963) jako Tip Corey (gościnnie)
• Lawman (1958–1962) jako Willie Shay (gościnnie)
• 77 Sunset Strip (I, 1958–1964) jako Kid Pepper (gościnnie)
• Porgy i Bess (Porgy and Bess, 1959) jako Sportin' Life
• Pepe (gościnnie, 1960)
• Ryzykowna gra (1960) jako Josh Howard
• Frontier Circus (1961–1962) jako Cara (gościnnie)
• The Dick Powell Show (1961–1963) jako Gabe Masters (gościnnie)
• Ben Casey (1961–1966) jako Allie Burns (gościnnie)
• Dreigroschenoper, Die (1962) jako Bard
• Sergeants 3 (1962) jako Jonah Williams
• Johnny Cool (1963) jako Wykształcony
• Prawo Burke’a (Burke’s Law, 1963–1966) jako Cortwainer Bird (gościnnie)
• Robin i 7 gangsterów (Robin and the 7 Hoods, 1964) jako Will
• I Dream of Jeannie (1965–1970) jako on sam (gościnnie)
• The Wild Wild West (1965–1969) jako Jeremiah (gościnnie)
• Sammy Davis and the Wonderful World of Children (1965)
• Koszmar w słońcu (Nightmare in the Sun, 1965) jako kierowca ciężarówki
• Alice in Wonderland or What's a Nice Kid Like You Doing in a Place Like This? (1966) jako Kot z Cheshire
• The Danny Thomas Hour (1967–1968) jako Chris Christiansen (gościnnie)
• The Carol Burnett Show (on sam, 1967–1978)
• Here’s Lucy (1968–1974) jako on sam (gościnnie)
• Sól i pieprz (Salt and Pepper, 1968) jako Charles Salt
• The Mod Squad (1968–1973) jako ojciec John Banks (gościnnie)
• The Courtship of Eddie's Father (1969–1972) jako Rodney River Jr. (gościnnie)
• Słodka Charity (Sweet Charity, 1969) jako Big Daddy
• The Flip Wilson Show (1970–1974) jako on sam (gościnnie)
• V.I.P.-Schaukel (1971) jako on sam (gościnnie)
• Diamenty są wieczne (Diamonds Are Forever, 1971) jako Gracz w kasynie (niewymieniony w czołówce)
• Poor Devil (1973) jako Sammy
• Chico and the Man (1974–1978) jako on sam (1975) (gościnnie)
• The Jeffersons (1975–1985) jako on sam (gościnnie)
• Fantasy Island (1978–1984) jako Edward Ross Sr. (gościnnie)
• Archie Bunker's Place (1979–1983) jako on sam (gościnnie)
• Wyścig armatniej kuli (The Cannonball Run, 1981) jako Fenderbaum
• Heidi's Song (1982) jako Head Ratte (głos)
• Cracking Up (1983) jako pan Billings
• The Cosby Show (1984–1992) jako Ray Palomino (gościnnie)
• Detektyw Hunter (Hunter, 1984–1991) jako Benny Schafer (gościnnie)
• Wyścig armatniej kuli II (Cannonball Run II, 1984) jako Fenderbaum
• Alicja w krainie czarów (Alice in Wonderland, 1985) jako Gąsienica
• Dyktator z Paradoru (Moon Over Parador, 1988) jako on sam
• Złapać rytm (Tap, 1989) jako Mały Mo

Dyskografia

Decca Records

• 1955 Starring Sammy Davis, Jr.
• 1955 Just for Lovers
• 1956 Mr Wonderful
• 1956 Here’s Looking at You
• 1957 Boy Meets Girl (wraz z Carmen McRae)
• 1957 Sammy Swings
• 1958 Mood to Be Wooed
• 1959 Porgy i Bess
• 1959 Sammy Davis, Jr. at Town Hall
• 1960 Got a Right to Swing
• 1960 Sammy Awards
• 1961 Mr Entertainment
• 1963 Forget-Me-Nots for First Nighters
• 1965 Try a Little Tenderness

Reprise Records

• 1961 The Wham of Sam!
• 1962 Sammy Davis, Jr. Belts the Best of Broadway
• 1962 The Sammy Davis, Jr. All-Star Spectacular
• 1962 What Kind Of Fool Am I - And Other Show-Stoppers
• 1963 Reprise Musical Repertory Theatre
• 1963 As Long As She Needs Me
• 1963 Sammy Davis, Jr. at the Cocoanut Grove
• 1964 Robin and the 7 Hoods
• 1964 Sammy Davis, Jr. Salutes the Stars of the London Palladium
• 1964 The Shelter of Your Arms
• 1964 California Suite
• 1964 Sings the Big Ones for Young Lovers
• 1965 When The Feeling Hits You!
• 1965 If I Ruled the World
• 1965 The Nat King Cole Songbook
• 1965 Our Shining Hour
• 1965 Sammy's Back on Broadway
• 1966 The Summit
• 1966 The Sammy Davis, Jr. Show
• 1966 A Man Called Adam
• 1966 The Sounds of '66
• 1966 Sammy Davis, Jr. Sings and Laurindo Almeida Plays
• 1966 That’s All!
• 1967 Sammy Davis, Jr. Sings the Complete 'Dr. Doolittle'
• 1968 Lonely Is the Name
• 1968 I've Gotta Be Me
• 1969 The Goin's Great

Motown Records

• 1970 Something for Everyone
• 1984 Hello Detroit

MGM Records

• 1972 Sammy Davis Jr. Now
• 1977 In Person '77
• 1979 Hearin' Is Believin'

Przypisy

Bibliografia

• James Robert Parish, Michael R. Pitts: Hollywood Songsters: Allyson to Funicello. Routledge, 2003, s. 225. ISBN 978-0-415-94332-1.

Linki zewnętrzne

• Sammy Davis Jr. w bazie IMDb (ang.)
• Sammy Davis Jr. w bazie Filmweb
• Sammy Davis Jr. w bazie Notable Names Database (ang.)
• Sammy Davis Jr. w bazie Discogs.com (ang.)