Zwińcowate

Lygaeidae

Schilling, 1829

zwiniec rycerzyk

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

pluskwiaki różnoskrzydłe

Infrarząd

Pentatomomorpha

Nadrodzina

Lygaeoidea

Rodzina

zwińcowate

Multimedia w Wikimedia Commons

Zwińcowate (Lygaeidae) – rodzina pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i nadrodziny Lygaeoidea. Obejmuje około 970 opisanych gatunków. Rozprzestrzeniona jest kosmopolitycznie.

Morfologia

Pluskwiaki o ciele długości od 1,2 do 12 mm^[1], w zarysie wydłużonym do podługowato-jajowatego^[2]. Ubarwienie często mają niepozorne, brązowe, szare lub czarne, jednak liczni przedstawiciele podrodziny Lygaeinae odznaczają się obecnością w ubarwieniu elementów jaskrawych: czerwonych, pomarańczowych lub żółtych^[1]^[2]. Powierzchnia ciała jest w większości pozbawiona punktowania^[2].

Głowa jest wysunięta ku przodowi, pozbawiona trichobotrii, zaopatrzona w dobrze rozwinięte bukule, czteroczłonową kłujkę i, położone poniżej środka oczu złożonych, czteroczłonowe czułki^[1]^[2]. U form długoskrzydłych występują na głowie także przyoczka^[1]. Powierzchnia przedplecza ma poprzeczny wcisk, między guzami barkowymi a tarczką^[1]^[2]. Na tarczce znajduje się wyniosłość w kształcie litery „Y”^[2]. Półpokrywy mają 4 lub 5 żyłek na zakrywce^[1].

Odwłok ma wszystkie przetchlinki położone na grzbietowej stronie segmentów. Szew między czwartym i piątym sternitem jest całkowity i dochodzi do brzegów odwłoka. U larw ujścia grzbietowych gruczołów zapachowych odwłoka znajdują się między tergitami czwartym i piątym oraz piątym i szóstym^[2]. Genitalia samca mają edeagus o wyraźnie widocznej wezyce^[1].

Biologia i ekologia

Owady te są fitofagami. Przedstawiciele Ischnorhynchinae i Lygaeinae głównie wysysają nasiona roślin. Ischnorhynchinae często związane są pokarmowo z przedstawicielami wrzosowatych, trędownikowatych i mirtowatych, zaś Lygaeidae z przedstawicielami trojeściowatych i toinowatych. Częstą strategią wśród tych drugich jest polifagizm. Podrodzina Orsillinae jest słabiej wyspecjalizowana, a jej przedstawiciele żerują nie tylko na nasionach, ale także na kwiatach i organach wegetatywnych roślin^[2].

W przewodach pokarmowych zwińcowatych znajdują się specyficzne narządy, zwane mycetomami, zamieszkiwane przez endosymbiotyczne gatunki bakterii i grzybów, produkujące enzymy rozkładające wielocukry pochodzenia roślinnego^[3].

Rozprzestrzenienie

Rodzina rozprzestrzeniona jest kosmopolitycznie^[2], ale większość gatunków występuje w klimacie równikowym^[3]. W Polsce stwierdzono 17 gatunków^[4]^[5] (zobacz też: zwińcowate Polski).

Taksonomia

Takson ten wprowadzony został w 1829 roku przez Samuela Petera Schillinga w randze rodziny^[6]. W wieku XIX i niemal całym wieku XX jego definicja była znacznie szersza, zbliżona zakresem do obecnie rozumianej nadrodziny Lygaeoidea, obejmując przedstawicieli takich współcześnie wyróżnianych rodzin jak Artheneidae, Blissidae, brudźcowate, Cryptorhamphidae, Henicocoridae, sienikowate, Ninidae, Oxycarenidae, Pachygronthidae, wyłupieniowate i wzdęcielowate^[2]^[1]. Współczesną klasyfikację nadrodziny Lygaeoidea i rodziny zwińcowatych wprowadził w 1997 roku Thomas J. Henry na podstawie wyników analizy filogenetycznej infrarzędu Pentatomomorpha^[5].

Do współcześnie rozumianych zwińcowatych zalicza się około 970 opisanych gatunków^[7], zgrupowanych w następujących podrodzinach i plemionach^[8]:

podrodzina: Ischnorhynchinae
podrodzina: Lygaeinae
podrodzina: †Lygaenocorinae
podrodzina: Orsillinae
- plemię: Lepionysiini
- plemię: Metrargini
- plemię: Nysiini
- plemię: Orsillini
podrodzina: incertae sedis
- †Lygaeites

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Randall T. Schuh, James Alexander Slater: True bugs of the world (Hemiptera:Heteroptera): classification and natural history. Cornell University Press, 1995, s. 251-258. ISBN 0-8014-2066-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j G. Cassis, Gordon F. Gross: Zoological catalogue of Australia: Hemiptera: Heteroptera (Pentatomomorpha). CSIRO Publishing, 2002.
↑ ^a ^b MichałM. Grabowski MichałM., RadomirR. Jaskuła RadomirR., KrzysztofK. Pabis KrzysztofK., Ilustrowana encyklopedia owadów i pajęczaków Polski, PawełP. Zalewski (red.), Fenix, 2015, ISBN 978-83-7705-870-1 .
↑ A. Wolski: Lygaeidae Schilling S., 1829 – zwińcowate. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2020-04-16].
↑ ^a ^b T.J. Henry. Phylogenetic analysis of family groups within the infraorder Pentatomomorpha (Hemiptera: Heteroptera), with emphasis on the Lygaeoidea. „Annals of the Entomological Society of America”. 90 (3), s. 275–301, 1997.
↑ P.S. Schilling. Hemiptera Heteroptera Silesiae systematice disposuit. „Beiträge zur Entomologie (Berlin)”. 1, s. 34-92, 1829.
↑ Biodiversity of the Heteroptera. W: T.J. Henry: Insect Biodiversity: Science and Society. R.G. Foottit, P.H. Adler (red.). Oxford: Wiley-Blackwell, 2009, s. 223–263.
↑ Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: family Lygaeidae. [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2020-04-15].

Rodziny pluskwiaków

królestwo: zwierzęta
typ: stawonogi
gromada: owady
podgromada: uskrzydlone
infragromada: nowoskrzydłe
nadrząd: Paraneoptera

Piewiki

Fulgorokształtne

Coleoscytoidea	†Coleoscytidae
Fulgoroidea	Acanaloniidae Achilidae Achilixiidae cybelowate Derbidae Eurybrachidae Flatidae Fulgoridae †Fulgoridiidae Gengidae Hypochthonellidae Kinnaridae †Lalacidae Lophopidae Meenoplidae †Neazoniidae Nogodinidae ocikowate owoszczowate †Perforissidae †Qiyangiricaniidae Ricaniidae sietnicowate szrońcowate szydlakowate Tropiduchidae †Weiwoboidae
Surijokocixioidea	†Surijokocixiidae

Cykadokształtne

Cercopoidea	†Cercopionidae Clastopteridae Epipygidae krasankowate Machaerotidae pienikowate †Procercopidae †Sinoalidae
Cicadoidea	piewikowate Tettigarctidae
Dysmorphoptiloidea	†Dysmorphoptilidae †Eoscarterellidae †Magnacicadiidae
Hylicelloidea	†Chiliocyclidae †Hylicellidae †Mesojabloniidae
Membracoidea	Aetalionidae †Archijassidae Melizoderidae Myerslopiidae skoczkowate zgarbowate
Palaeontinoidea	†Dunstaniidae †Mesogereonidae †Palaeontinidae
Pereborioidea	†Curvicubitidae †Ignotalidae †Pereboriidae
Prosboloidea	†Prosbolidae †Maguviopseidae
Prosbolopseoidea	†Prosbolopseidae

Pluskwiaki różnoskrzydłe

Dipsocoromorpha

Dipsocoroidea	Ceratocombidae †Cuneocoridae Dipsocoridae Hypsipterygidae Schizopteridae
Stemmocryptoidea	Stemmocryptidae

Enicocephalomorpha

Enicocephaloidea	Aenictopecheidae Enicocephalidae

Pluskwiaki półwodne

Gerroidea	nartnikowate Hermatobatidae
Hebroidea	błotnicowate
Hydrometroidea	Macroveliidae poślizgowate
Mesovelioidea	Madeoveliidae Paraphrynoveliidae plesicowate wodziarkowate

Leptopodomorpha

Leptopodoidea	Leotichiidae †Leptaphelocheiridae Leptopodidae Omaniidae †Palaeoleptidae
Saldoidea	Aepophilidae †Archegocimicidae nabrzeżkowate

Pluskwiaki wodne właściwe

Corixoidea	†Shurabellidae wioślakowate
Naucoroidea	Aphelocheiridae †Leptaphelocheiridae Potamocoridae †Triassocoridae żyrytwowate
Nepoidea	Belostomatidae płoszczycowate
Notonectoidea	pluskolcowate
Pleoidea	Helotrephidae †Mesotrephidae pianówkowate †Scaphocoridae
Ochteroidea	Gelastocoridae Ochteridae

Cimicomorpha

Cimicoidea	Curaliidae dziubałkowate pluskwowate Lasiochilidae Lyctocoridae Plokiophilidae Polyctenidae †Torirostratidae Velocipedidae †Vetanthocoridae
Joppeicoidea	Joppeicidae
Miroidea	tasznikowate Microphysidae
Naboidea	Medocostidae zażartkowate
Reduvoidea	Pachynomidae †Ceresopseidae zajadkowate
Thaumastocoroidea	Thaumastocoridae
Tingoidea	†Ebboidae †Hispanocaderidae †Ignotingidae prześwietlikowate

Pentatomomorpha

Aradoidea	†Kobdocoridae korowcowate Termitaphididae
Coreoidea	Hyocephalidae smyczykowate Stenocephalidae †Trisegmentatidae wtykowate wysysowate †Yuripopovinidae
Idiostoloidea	Henicocoridae Idiostolidae
Lygaeoidea	Artheneidae Blissidae brudźcowate Colobathristidae Cryptorhamphidae Malcidae Meschiidae Ninidae Pachygronthidae †Pachymeridiidae płaszczyńcowate sienikowate skupieńcowate smukleńcowate wyłupieniowate wzdęcielowate zwińcowate
Pyrrhocoroidea	kowalowate Largidae
Tarczówki	Aphylidae błyszczykowate Canopidae Cyrtocoridae Dinidoridae Lestoniidae Megarididae †Mesopentacoridae Parastrachiidae Phloeidae pawężowate †Primipentatomidae †Probascanionidae †Protocoridae puklicowate Saileriolidae tarczówkowate Tesseratomidae Thaumastellidae Urostylididae †Venicoridae ziemikowate żółwinkowate

Coelorrhyncha

Peloridiomorpha	†Hoploridiidae †Karabasiidae Peloridiidae †Progonocimicidae
Progonocimicomorpha	†Progonocimicidae

Piersiodziobe

czerwce

Aclerdidae
†Albicoccidae
†Apticoccidae
†Arnoldidae
Beesoniidae
†Burmacoccidae
brzózkowate
Conchaspididae
Dactylopiidae
drewnikowate
†Electrococcidae
Eriococcidae
†Grimaldiellidae
†Grohnidae
gwiazdoszowate
†Hammanococcidae
Halimococcidae
†Hodgsonicoccidae
†Inkaidae
†Jersicoccidae
†Kozariidae
†Kukaspididae
kermesowate
korowinowcowate
†Labiococcidae
†Lebanococcidae
Lecanodiaspididae
†Lithuanicoccidae
Margarodidae
miłkowate
misecznikowate
†Pennygullaniidae
Phenacoleachiidae
Phoenicococcidae
†Serafinidae
Stictococcidae
tarcznikowate
†Weitschatidae
wełnowcowate
zabielicowate

koliszki

Aphalaridae
Calophyidae
Carsidaridae
Homotomidae
†Liadopsyllidae
Liviidae
†Malmopsyllidae
Phacopteronidae
†Protopsyllidiidae
Psyllidae
Triozidae

mączliki

mączlikowate

mszyce

Adelgoidea	ochojnikowate †Elektraphididae †Mesozoicaphididae
Aphidoidea	mszycowate †Bajsaphididae †Canadaphididae †Cretamyzidae †Drepanochaitophoridae †Oviparosiphidae †Sinaphididae
Genaphidoidea	†Genaphididae
Naibioidea	†Dracaphididae †Naibiidae †Sinojuraphididae
Palaeoaphidoidea	†Ellinaphididae †Isolitaphididae †Juraphididae †Palaeoaphididae †Parvaverrucosidae †Rasnitsynaphididae †Shaposhnikoviidae †Szelegiewicziidae
Phylloxeroidea	filokserowate
Tajmyraphidoidea	†Burmitaphididae †Grassyaphididae †Khatangaphididae †Lebanaphididae †Retinaphididae †Tajmyraphididae
Triassoaphidoidea	†Creaphididae †Leaphididae †Lutevanaphididae †Triassoaphididae