Łagów
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Łagów (ujednoznacznienie). |
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
Kościół parafialny w Łagowie | |||
| |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | kielecki | ||
Gmina | Łagów | ||
Prawa miejskie | 1375-1870, 2018 | ||
Burmistrz | Paweł Marwicki | ||
Powierzchnia | 8,22[1] km² | ||
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość | |||
Strefa numeracyjna | (+48) 41 | ||
Kod pocztowy | 26-025 | ||
Tablice rejestracyjne | TKI | ||
Położenie na mapie gminy Łagów | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego | |||
Położenie na mapie powiatu kieleckiego | |||
50°46′36″N 21°05′06″E/50,776667 21,085000 | |||
TERC (TERYT) | 2604074 | ||
SIMC | 0247670 | ||
Urząd miejski Rynek 6226-025 Łagów | |||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Łagów – miasto położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim. Siedziba urzędu gminy Łagów. Status miasta odzyskało z dniem 1 stycznia 2018[2].
Był miastem biskupstwa włocławskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[3]. W latach 1975–1998 Łagów administracyjnie należał do województwa kieleckiego.
Położenie
Łagów położony jest w Górach Świętokrzyskich, na wschodnim krańcu Padołu Kielecko-Łagowskiego. Na południe od Łagowa rozciąga się Pasmo Orłowińskie. W kierunku północno-zachodnim znajduje się Wał Małacentowski i Pasmo Bielińskie. Miasto przecina rzeka Łagowica.
Z historycznego punktu widzenia Łagów leży w Małopolsce, w ramach której położony jest w dawnej ziemi sandomierskiej[4].
Przez Łagów przebiega droga krajowa nr 74 z Kielc do Zamościa oraz droga wojewódzka nr 756 ze Starachowic do Stopnicy.
Historia
Pierwsze wzmianki o Łagowie pojawiły się już w XI wieku. Jak podaje Jan Długosz w swoich kronikach, w 1086 r. Władysław Herman za wstawiennictwem żony Judyty podarował wieś kapitule kujawskiej, która urządziła w niej siedzibę kasztelana (prawdopodobnie istniał tu zamek, ale do dziś nie zachowały się żadne jego ślady. W odległości ok. 2,5 km od Łagowa na południowy wschód we wsi Nowy Staw znajduje się „wzgórze Zamczysko”. To właśnie na tym wzgórzu miała mieścić się dawna lokacja Łagowa. Lokalizacja zamku w tym miejscu jest wielce prawdopodobna, ponieważ wzgórze otoczone jest doliną rzeki, co mogło utrudnić zdobycie zamku). W 1287 podczas III najazdu Mongolskiego miała miejsce Bitwa pod Łagowem. 1375 r. królowa Polski i Węgier Elżbieta wydała w Sandomierzu przywilej zezwalający włodarzowi Łagowa bp. Zbylutowi na zamianę wsi w miasto. Przywilej ten został potwierdzony w 1390 r. przez Władysława Jagiełłę. W 1502 r. miejscowość doszczętnie spalili Tatarzy. W XV wieku miasto stało się znanym ośrodkiem rzemiosła, głównie garncarstwa. Wydobywane były tu rudy żelaza i ołowiu. W 1870 roku Łagów utracił prawa miejskie[5].
Przed rokiem 1836 dzierżawcą wójtostwa rządowego w Łagowie był Hilary Koczecki[6].
„Przewodnik Gospodarczy” z roku 1938 wymienia funkcjonujące tu instytucje i firmy usługowe[7]:
- Nadleśnictwo „Łagów” z siedzibą w Woli Łagowskiej
- akuszerka – J. Kasz
- apteka – Stanisław Gruszczyński
- sklepy bławatne:
- Abram Kirszenberg
- Jankiel Kuperberg
- lekarz – S. Pokrzywa, Rynek 18
- młyn – Wincenty Majewski
- piekarnia – R. Sztajner
Podczas II wojny światowej wieś leżała w strefie przyfrontowej przyczółka baranowsko-sandomierskiego, ulegając tym samym znacznym zniszczeniom.
Zabytki i atrakcje turystyczne
- Kościół parafialny, jednonawowy, orientowany, z XV w. prezbiterium i XVI w. nawą. Wybudowane w latach 1581–1600 późnogotyckie portale i gwiaździste sklepienie, pochodzące z XVII i XVIII w. kaplice tworzące rodzaj naw bocznych.
- Wąwóz Dule, światowej sławy odkrywka czarnych wapieni głowonogowych, bogatych w dewońskie (fameńskie) skamieniałości goniatytów i klymenii[8].
- Jaskinia „Zbójecka”, długości ok. 160 m, typowo „jurajska”, w rodzaju Piętrowej Szczeliny. Wzmiankowana w publikacjach geograficznych z końca XIX i początków XX wieku, zazwyczaj pod nazwą Jaskinia Łagowska. Miejscowe podania wiążą jaskinię z mieszkającymi w niej dawniej zbójcami. Wewnątrz jaskini występują m.in. rzadko spotykany w Polsce pająk – Porrhomma egeria, chrząszcz – Cholera agili i owad bezskrzydły – Arrhopal ites pymagenes, a także trzy gatunki nietoperzy: nocek rudy, nocek duży i podkowiec mały.
- Teren dawnego kirkutu – topolowy zagajnik przy drodze do Zarębów pozbawiony jakichkolwiek śladów świadczących o grzebalnym charakterze miejsca.
Rejestr zabytków
Do rejestru zabytków nieruchomych wpisane zostały obiekty[9]:
- założenie urbanistyczne – śródmieście Łagowa (nr rej.: A.495 z 1.12.1956),
- kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z końca XV w. i XVI w. (nr rej.: A.406 z 16.10.1956 i z 21.06.1967),
- cmentarz parafialny i kaplica z I połowy XIX w. (nr rej.: A.407/1-2 z 16.09.1972 i z 2.06.1992),
- dom, Rynek 45, z 1890 r. (nr rej.: A.842 z 28.09.1979).
Turystyka
Łagów jest punktem początkowym niebieskiego szlaku turystycznego prowadzącego do Chęcin, zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Nowej Słupi oraz zielonego szlaku rowerowego prowadzącego przez tereny wokół wsi.
Sport
W miejscowości działa klub piłki nożnej ŁKS Łagów, założony w 1979 roku[10]. Zdobywca regionalnego Pucharu Polski w sezonie 2021/2022[11]. W latach 2020–2023 występował w rozgrywkach III ligi, grupy IV[10]. 19 stycznia 2023, po rundzie jesiennej sezonu 2022/2023, którą zakończył jako lider, wycofał się z rozgrywek, co skutkowało przeniesieniem klubu z pierwszego na ostatnie miejsce w tabeli[12]. W sierpniu 2023 wrócił do rozgrywek piłkarskich, już pod nazwą ŁKS Górnik Łagów, przystępując do gry w klasie okręgowej, gr. świętokrzyskiej[13].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427)
- ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
- ↑ Sławomir Wróblewski, Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Wydawnictwo GOLDRUK, Nowy Sącz 2006, ISBN 83-924034-5-2, s. 27.
- ↑ Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419
- ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Augustowskiego 8/1836
- ↑ Przewodnik Gospodarczy Województw Kieleckiego, Krakowskiego i Śląskiego, Dąbrowsko-Śląskie Zakłady Drukarskie, Sosnowiec 1938
- ↑ J. Czarnocki, 1989. Klimenie Gór Świętokrzyskich, Prace PIG, CXXVII, Warszawa.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 27 [dostęp 2015-11-06] .
- ↑ a b Skarb - ŁKS Łagów [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-03-29] .
- ↑ Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., ŁKS Probudex Łagów wygrał okręgowy Puchar Polski [online], kielce.tvp.pl [dostęp 2022-08-21] (pol.).
- ↑ DorotaD. Kułaga DorotaD., ŁKS Łagów wycofany z rozgrywek 3. ligi. Pismo o takiej treści zostało wysłane do Polskiego Związku Piłki Nożnej. Podpisał je Marek Brudek [online], Gol24, 1 marca 2023 [dostęp 2023-03-29] (pol.).
- ↑ ŁKS Łagów wraca do gry [online], 18 lipca 2023 [dostęp 2023-08-26] (pol.).
Bibliografia
- Tadeusz Dybczyński, Przewodnik po Górach Świętokrzyskich, Warszawa 1912.
- Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1983.
Linki zewnętrzne
- Łagów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 574 .
- Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona
- p
- d
- e
Miasta |
|
---|
- p
- d
- e
Miasta |
|
---|---|
Gminy miejsko-wiejskie |
|
Gminy wiejskie |
|
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Łagów
Miasto |
|
---|---|
Wsie |
|
Kolonie |
|
Części miast |
|
Integralne części wsi |
|
Inne |
|
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Opatów
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta |
|
Osiedla (1954–72) |
|
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
Gromady (1954–72) |
|
- p
- d
- e
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
|
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).