Drobin

miasto w gminie miejsko-wiejskiej

Rynek w Drobinie

Herb

Państwo

Polska

Województwo

mazowieckie

Powiat

płocki

Gmina

Drobin

Prawa miejskie

1511–1870, 1994

Burmistrz

Krzysztof Wielec

Powierzchnia

9,65^[1] km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość

2861^[2]
296,5 os./km²

Strefa numeracyjna

Kod pocztowy

09-210

Tablice rejestracyjne

WPL

Położenie na mapie gminy Drobin

Położenie na mapie Polski

Położenie na mapie województwa mazowieckiego

Położenie na mapie powiatu płockiego

52°44′17″N 19°59′25″E/52,738056 19,990278

TERC (TERYT)

1419054

SIMC

0563223

Urząd miejski

ul. Piłsudskiego 12
09-210 Drobin

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Strona internetowa

Drobin – miasto w Polsce w województwie mazowieckim, w powiecie płockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Drobin.

Drobin uzyskał lokację miejską w 1511 roku, zdegradowany w 1869 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1994 roku^[3]. Prywatne miasto szlacheckie Drobnin położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie bielskim województwa płockiego^[4]. Miasto prywatne Królestwa Kongresowego położone było w 1827 roku w powiecie płockim, obwodzie płockim województwa płockiego^[5]. W latach 1954–1972 jako wieś Drobin należał i był siedzibą władz gromady Drobin. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa płockiego.

Obok miejscowości przepływa rzeczka Karsówka, dopływ Raciążnicy.

Miasto jest ważnym węzłem drogowym. Rozchodzą się tu drogi do Warszawy, Torunia, Płocka, Ciechanowa i Baboszewa.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 2861 mieszkańców^[2].

Przez Drobin przebiegają drogi krajowe nr 10 oraz nr 60.

Z Drobina pochodzi Jankiel Gutsztadt, polski kupiec, księgarz pochodzenia żydowskiego (zm. 1890).

Historia

XII w. pierwsze wzmianki,
1333 - wzmianka o kanoniku płockim Hermanie, który był plebanem w Drobinie
XV w. – budowa murowanego gotyckiego dworu rycerskiego^[6]
1410 – miejsce postoju wojsk Władysława Jagiełły w drodze pod Grunwald,
1468 przed - budowa gotyckiego kościoła z fundacji Ninogniewa I Kryskiego, wojewody płockiego
po 1477 - ukończenie budowy kościoła
1511 – osada otrzymuje prawa miejskie,
XVI w. – budowa nowego murowanego dworu w miejscu starego,
Z Drobinem związany jest ród Kostków, herbu Dąbrowa. Dokładnie dr Andrzej Kostka^[7], s. Jana i Elżbiety z Kraszewa, lekarz króla Zygmunta Starego, kanonik płocki, po śmierci Jakuba Kryskiego – proboszcza parafii Drobin, objął tę parafię w 1515 roku decyzją Piotra Kryskiego. Z pewnością miał wpływ by jego bratanek Jan, s. Nawoja, pojął za żonę Małgorzatę Kryską, która została matką św. Stanisława Kostki. W 1520 roku dr Andrzej Kostka został prepozytem kolegiaty w Wojniczu,
XVII–XVIII w. spadek znaczenia miasta,
1793 w zaborze pruskim,
1807 w Księstwie Warszawskim,
1815 w zaborze rosyjskim (Królestwie Kongresowym),
1863 ośrodek ruchu powstańczego^[8],
12.08.1863 r. potyczka Powstania Styczniowego^[9],
1869 utrata praw miejskich,
XIX/XX w. rozwój gospodarczy, wzrost liczby mieszkańców,
1939-1945 wcielony do III Rzeszy, obóz pracy przymusowej, eksterminacja ludności żydowskiej,
1994 ponowne przyznanie praw miejskich

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Drobina w 2014 roku^[10].

Polityka

Burmistrzowie Drobina:

Dariusz Ciarkowski (1992–1995)
Stanisław Wojtiuk (1998–2002)
Sławomir Wiśniewski (2002–2014)
Andrzej Samoraj (2014–2020)
Grzegorz Szykulski (2020)
Krzysztof Wielec (2021-)

Architektura

Zabytki

prostokątny rynek, przy którym mieści się kilka XIX-wiecznych domów,
gotycki kościół Matki Bożej Różańcowej i św. Stanisława Biskupa z II połowy XV w. – siedziba rzymskokatolickiej parafii św. Stanisława Biskupa. W prezbiterium kościoła znajdują się znakomite:
- Nagrobki renesansowe rodu Kryskich (zap. warsztat pińczowski Santi Gucci Fiorentino) 1572-1576, nawiązujące do grobowców Medyceuszy w kościele San Lorenzo we Florencji.
zajazd z XVII w.,
dwór rodziny Kunklów z XIX w., na podziemiach dawnego dworu Kryskich z XVI w. i wcześniejszego dworu z XV wieku^[11]
drewniany wiatrak,
na cmentarzu mogiła żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r.
stary cmentarz żydowski z XVIII wieku i nowy cmentarz żydowski.

Zobacz też

Parafia św. Stanisława Biskupa Męczennika w Drobinie

Przypisy

↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].
↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-09-14] .
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 28-29.
↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 106.
↑ http://www.mgodrobin.pl/niespodzianka-na-ruinach-dworu-w-drobinie/
↑ Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa. Wyd. Z.P. POLIMER Koszalin 2010, ISBN 978-83-89976-40-6, s. 25, 28 i 29
↑ Krzysztof Zadrożny, Drobin i okolice w Powstaniu Styczniowym, "Nasze Korzenie", nr 3, 2012, s. 26-28.
↑ DanielD. Krzanowski DanielD., Bitwy i potyczki 1863-1864 : na podstawie materiałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, Szczecin: Volumina.pl Reprinty, 2012, ISBN 978-83-62905-53-9, OCLC 932217796 [dostęp 2020-09-19] .
↑ Drobin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Aldona Andrzejewska, Aleksander Andrzejewski, Renesansowy dwór w Drobinie w świetle badań terenowych z lat 2012-2015, [w:] "Między architekturą nowoczesną a tradycyjną [...] między konstrukcją a formą - prace naukowe dedykowane Profesorowi Krzysztofowi Stefańskiemu", Wydawnictwo Uniw. Łódz., rok 2020, s. 278-291, ISBN 978-83-8220-238-0

Linki zewnętrzne

Drobin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 146 .
Historia Żydów w Drobinie na portalu Wirtualny Sztetl
Wirtualny Spacer po Kościele w Drobinie autor: Radosław Sobik

Miasta województwa mazowieckiego

Na prawach powiatu	Ostrołęka Płock Radom Siedlce Warszawa
Powiatowe	Białobrzegi Ciechanów Garwolin Gostynin Grodzisk Mazowiecki Grójec Kozienice Legionowo Lipsko Łosice Maków Mazowiecki Mińsk Mazowiecki Mława Nowy Dwór Mazowiecki Ostrów Mazowiecka Ożarów Mazowiecki Otwock Piaseczno Płońsk Pruszków Przasnysz Przysucha Pułtusk Sierpc Sochaczew Sokołów Podlaski Szydłowiec Węgrów Wołomin Wyszków Zwoleń Żuromin Żyrardów
Gminne	Bieżuń Błonie Bodzanów Brok Brwinów Cegłów Chorzele Ciepielów Czerwińsk nad Wisłą Dobre Drobin Gąbin Gielniów Glinojeck Głowaczów Góra Kalwaria Halinów Iłża Jadów Jastrząb Jedlnia-Letnisko Józefów Kałuszyn Karczew Kobyłka Konstancin-Jeziorna Kosów Lacki Latowicz Lubowidz Łaskarzew Łochów Łomianki Maciejowice Magnuszew Marki Milanówek Mogielnica Mordy Mrozy Mszczonów Myszyniec Nowe Miasto Nowe Miasto nad Pilicą Odrzywół Osieck Piastów Pilawa Pionki Podkowa Leśna Raciąż Radzymin Różan Sanniki Serock Siennica Sienno Skaryszew Sochocin Solec nad Wisłą Sulejówek Tarczyn Tłuszcz Warka Wiskitki Wyszogród Wyśmierzyce Zakroczym Ząbki Zielonka Żelechów

Gmina Drobin

Siedziba gminy: Drobin

Miasta	Drobin
Wsie	Biskupice Borowo Brelki Brzechowo Budkowo Chudzynek Chudzyno Cieszewko Cieszewo Cieśle Dobrosielice Drugie Dobrosielice Pierwsze Dziewanowo Karsy Kłaki Kowalewo Kozłowo Kozłówko Kuchary Łęg Kościelny Łęg Probostwo Maliszewko Małachowo Mlice-Kostery Mogielnica Mokrzk Nagórki Dobrskie Nagórki-Olszyny Niemczewo Nowa Wieś Psary Rogotwórsk Setropie Siemienie Sokolniki Stanisławowo Świerczyn Świerczynek Tupadły Warszewka Wilkęsy Wrogocin
Osada	Krajkowo
Integralne części wsi	Budki Kowalewskie Gajówka Górka (Chudzynek) Górka (Wrogocin) Górne Setropie Kolonia pod Bęchy Kolonia pod Wilkęsy Łęg Kasztelański Łężek Szlachecki Małachowo Dolne Małachowo Górne Mogielnica-Kolonia Mogielniczka Nagórki-Judyce Nowe Chudzyno Nowe Sokolniki Ośrodek Parcele Siemki Stare Kowalewo Świerczyn-Bęchy Świerczyn-Gospodarze Świerczyn-Kolonia Witosławice Zofiówka

Powiat płocki

Miasta	Bodzanów Drobin Gąbin Wyszogród
Gminy miejsko-wiejskie	Bodzanów Drobin Gąbin Wyszogród
Gminy wiejskie	Bielsk Brudzeń Duży Bulkowo Łąck Mała Wieś Nowy Duninów Radzanowo Słubice Słupno Stara Biała Staroźreby

Powiat płocki (1867–1975)

Siedziba powiatu – Płock

Przynależność wojewódzka	gubernia płocka (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–39) woj. warszawskie (1945–75)
Miasta	Bielsk (do 1870) Bodzanów (do 1870) Drobin (do 1870) Płock (do 1948 →) Wyszogród
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Biała (1931–54) Bielino (do 1954) Bielsk (od 1948) Bodzanów (od 1946) Borowiczki (od 1973) Boryszewo (do 1877) Brudzeń (Duży) (← od 19??) Brwilno (do 1931) Bulkowo (od 1973) Ciołkowo (do 1877) Drobin Góra (do 1914?) Kleniewo (do 1948) Lelice (do 1954) Łubki (do 1954) Majki (←1867–1954) Mała Wieś (od 1948) Mąkolin (do 1946) Miszewo Murowane (1925–1954) Radzanowo (od 1973) Ramutówko (do 1925) Rębowo (do 1954) Rogozino (1877–1954) Sikorz (do 18??) Stara Biała (od 1973) Staroźreby Święcice (do 1948) Wyszogród (od 1973) Zągoty (do 1954)
Gromady (1954–72)	Biała Stara / Stara Biała (1954–72) Bielsk (1954–72) Biskupice (1954–59) Blichowo (1954–72) Bodzanów (1954–72) Bonisław (1954–58) Borowiczki (1954–72) Bromierz Nowy (1954–59) Brudzeń Duży (1954–72) Bulkowo (1954–72) Ciachcin (1954–61) Cieśle (1954–61) Ciółkowo (1954–59) Daniszewo (1961) Dobrosielice (1954–59) Drobin (1954–72) Dzierżanowo (1954–58) Główczyn (1959–72) Góra (1954–72) Kobylniki (1954–58) Lelice (1954–61 →) Łęg-Probostwo (1954–72) Łubki (1954–61) Łukoszyn (1954–59) Mała Wieś (1954–72) Maszewo Duże (1954–61) Mirosław (1954–59) Miszewko (1954–59) Miszewo Murowane (1954–72) Orszymowo (1954–58) Piączyn (1954–61) Pilichówko (1954–60) Podgórze (1959–68) Proboszczewice Nowe (1954–61) Radzanowo (1954–72) Rembielin (1954–72) Rębowo (1954–68) Rogotwórsk (1954–59) Rogozino (1954–72) Siecień (1954–72) Sikórz (1954–61) Słupia (1954–61 →) Słupno (1954–59) Staroźreby (1954–72) Starzyno (1954–58) Śmiłowo (1954–59) Święcice Nowe (1954–61) Święcieniec (1954–59) Trzepowo Nowe (1954–61) Turza Mała (1954–58) Wyszogród (1969–72) Zagroba (1954–68) Zągoty (1954–72) Zdziar Wielki (1954–59)

Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Adamów (1539–1870)
Aleksandrów Łódzki (1822–1870, od 1924)
Andrzejewo (1528–1870)
Annopol (1761–1870, od 1996)
Babiak (1815–1870)
Bakałarzewo (1570–1870)
Balwierzyszki (1520–1870)
Baranów (1544–1870)
Bełchatów (1737–1870, od 1925)
Bełżyce (1417–1870, od 1958)
Będków (1453–1870)
Biała Rawska (1498–1510, 1521–1870, od 1925)
Białaczów (1456–1674, 1787–1870, od 2024)
Białobrzegi (1540–1870, od 1958)
Bielawy (1403–1870)
Bielsk (1373–1870)
Bieżuń (1406–1674, 1767–1870, od 1994)
Biskupice (1450–1870)
Bobrowniki (1403–1870, od 2024)
Bobrowniki (1485–1870)
Bodzanów (1351–1870, od 2023)
Bodzentyn (1355–1870, od 1994)
Bogoria (1616–1870, od 2024)
Bolesławiec (1266–1870, od 2024)
Bolimów (1370–1870, od 2022)
Brdów (1436–1870)
Brok (1501–1870, od 1922)
Brudzew (1458–1870)
Burzenin (1378–1870)
Busko-Zdrój (1287–1870, od 1916)
Bychawa (1537–1870, od 1958)
Cegłów (1621–1870, od 2022)
Chocz (1382–1870, od 2015)
Chodecz (1442–1812, 1822–1870, od 1921)
Chodel (1517–1824, 1838–1870)
Chorzele (1542–1870, od 1919)
Ciechanowiec Nowe Miasto (1580–1795, 1807–1870, 1938→***)
Ciepielów (1548–1870, od 2024)
Czeladź (1242–1870, od 1915)
Czemierniki (1509–1870, od 2024)
Czersk (1350–1870)
Czerwińsk nad Wisłą (1373–1870, od 2020)
Czyżew (1738–1870, od 2011)
Ćmielów (1505–1870, od 1962)
Daleszyce (1569–1870, od 2007)
Dąbrowice (1455–1870, od 2023)
Denków (1564–1870, 1954→***)
Dobra (1392–1870, od 1919)
Dobrzyń nad Drwęcą (1789–1870, 1919–1950→*)
Drobin (1511–1870, od 1994)
Drzewica (1429–1870, od 1987)
Działoszyn (1412–1870, od 1994)
Filipów (1570–1870)
Firlej (1557–1870)
Frampol (1738–1870, od 1993)
Gielniów (1455–1870, od 2024)
Gliniany (1595–1870)
Głowaczów (1445–1870, od 2024)
Głowno (1427–1870, od 1925)
Głusk (1688–1870, 1989→***)
Gniewoszów (1693–1870)
Golina (1330–1870, od 1921)
Goraj (1405–1870, od 2021)
Gorzków-Osada (1689–1870)
Goszczyn (1386–1870)
Gowarczów (1430–1870, od 2024)
Góra Kalwaria # (1670–1883, od 1916)
Grabowiec (1601–1870)
Grabowiec (1418–1870)
Grabów (1372–1690, 1800–1870, od 2024)
Grajewo (1540–1870, od 1919)
Granica (1735–1870, 1965→****)
Grocholice (1485–1870, 1977→***)
Grodzisk Mazowiecki (1522–1870, od 1916)
Grzegorzew (1435–1870)
Horodło (1432–1870)
Horodyszcze (1558–1870)
Iłów (1506–1870)
Iłża (1239–1870, 1916–1919, od 1925)
Inowłódz (1350–1870, od 2024)
Iwaniska (1403–1870, od 2022)
Iwanowice (1460–1870)
Izbica (1750–1870, od 2022)
Izbica Kujawska (1394–1870, od 1973)
Jadów (1823–1870, od 2023)
Janowiec (1537–1870)
Janowo (1421–1870)
Janów (1696–1870)
Janów Podlaski (1465–1870, 1919–1940, 1944–1946)
Jarczów (1775–1870)
Jastrząb (1422–1870, od 2023)
Jedlińsk (1530–1870)
Jeziorzany (Łysobyki) (1498–1870)
Jeżów (1334–1870, od 2023)
Jędrzejów (1271–1870, od 1916)
Józefów (1725–1870, od 1988)
Józefów nad Wisłą (1687–1870, od 2018)
Kamieńczyk (1428–1870)
Kamieńsk (1374–1870, od 1994)
Kamionka (1469–1870, od 2021)
Karczew (1548–1870, od 1959)
Kazanów (1566–1870)
Kazimierz (1288–1870)
Kazimierz Biskupi (1287–1870)
Kazimierz Dolny (1348–1870, od 1927)
Kiernozia (1523–1579, 1784–1870, od 2024)
Kikół (1791–1870, od 2024)
Kleczew (1366–1870, od 1919)
Klimontów (1604–1870, od 2020)
Klwów (1413–1870)
Kłobuck (1339–1870, od 1919)
Kłodawa (1383–1870, od 1925)
Kock (1417–1870, od 1919)
Kodeń (1511–1870)
Kołbiel (1532–1870)
Komarów-Osada (1748–1870)
Koniecpol (1403–1870, od 1927)
Konstantynów (1729–1870)
Konstantynów Łódzki (1830–1870, od 1924)
Końskowola (1532–1870)
Koprzywnica (1262–1870, od 2001)
Kosów Lacki (1723–1870, od 2000)
Koszyce (1374–1870, od 2019)
Kowal (1339–1870, od 1919)
Koziegłowy (1472–1870, od 1950)
Koźminek (1369–1870, od 2021)
Krasnobród (1576–1870, od 1994)
Krasnosielc (1824–1870)
Kromołów (1388–1870, 1977→***)
Krośniewice (1452–1870, od 1926)
Kryłów (1523–1870)
Krzepice (1357–1870, od 1915)
Krzeszów (1641–1870)
Książ Wielki (1372–1870, od 2023)
Kuczbork-Osada (1384–1870)
Kunów (1467–1870, od 1990)
Kurów (1442–1870)
Kurozwęki (1347–1870)
Kurzelów (1285–1870)
Lasocin (1547–1870)
Latowicz (1423–1870, od 2023)
Lądek (1269–1870)
Lelów (1314–1870)
Lipsk (1580–1870, od 1983)
Lipsko (1613–1870, od 1958)
Liw (1421–1870)
Lubień Kujawski (1489–1870, od 1919)
Lubraniec (1509–1870, od 1919)
Ludwinów (1719–1870)
Lutomiersk (1274–1870, od 2022)
Lututów (1406–1720, 1843–1870, od 2020)
Łagów (1375–1870, od 2018)
Łaskarzew (1418–1870, od 1969)
Łaszczów (1549–1870, od 2010)
Łomazy (1566–1870)
Łosice (1505–1870, od 1919)
Łoździeje (1597–1870, od 1946)
Maciejowice (1507–1870, od 2024)
Magnuszew (1377–1576, 1776–1870, od 2024)
Małogoszcz (1408–1870, od 1996)
Markuszów (1330–1870)
Michów (1531–1870)
Miedzna (1470–1870)
Modliborzyce (1642–1870, od 2014)
Modrzejów (1706–1870, 1915→***)
Mogielnica (1317–1870, od 1916)
Mokobody (1496–1870)
Mordy (1488–1870, od 1919)
Mrzygłód (1412–1870, 1915–1919; 1983→***)
Mstów (1278–1870)
Myszyniec (1791–1870, od 1993)
Nadarzyn (1453–1870)
Nowa Brzeźnica (1287–1870)
Nowa Słupia (1351–1870, od 2019)
Nowe Brzesko (1279–1870, od 2011)
Nowe Miasto (1420–1870, od 2022)
Nowe Miasto nad Pilicą (1400–1870, od 1916)
Nowogród (1427–1870, od 1927)
Nowy Korczyn (1258–1870, 1916–1919, od 2019)
Nur (1416–1870)
Odrzywół (1418–1870, od 2024)
Ogrodzieniec (1386–1870, od 1973)
Okuniew (1538–1870)
Oleśnica (1470–1870, od 2019)
Olita (1581–1870, od 1977)
Olsztyn (1488–1870, od 2022)
Opatowiec (1271–1870, od 2019)
Opatówek (1338–1870, od 2017)
Opole Lubelskie (1418–1870, od 1957)
Orchówek (1506-XVIII, 1775–1870)
Osieck (1558–1870, od 2024)
Osiek (1430–1870, od 1994)
Osięciny (1824–1870)
Osmolin (1462–1870)
Ostrów Lubelski (1548–1870, od 1919)
Ożarów (1569–1870, od 1988)
Pacanów (1265–1870, od 2019)
Pajęczno (1276–1870, od 1958)
Parysów (1538–1870)
Parzęczew (1421–1870, od 2024)
Pawłów (1470–1870)
Piaseczno (1429–1870, od 1916)
Piaski (1456–1870, od 1993)
Piątek (1339–1870, od 2020)
Pierzchnica (1370–1870, od 2019)
Pilica (1394–1870, od 1994)
Pilwiszki (1536–1870)
Piotrków Kujawski (1738–1870, od 1998)
Piszczac (1530–1870, od 2024)
Pławno (1544–1870)
Poddębice (1400–1673, 1822–1870, od 1934)
Połaniec (1264–1870, od 1980)
Poniemuń (1763–1825, 1836–1870, 1931→***)
Praszka (1392–1870, od 1919)
Proszowice (1358–1870, od 1923)
Przedecz (1363–1870, od 1919)
Przerośl (1576–1870)
Przybyszew (1396–1870)
Przyrów (1369–1870, od 2024)
Przysucha (1710–1870, od 1958)
Przytyk (1333–1870, od 2024)
Puchaczów (1527–1870)
Pyzdry (1257–1870, od 1919)
Raciąż (1425–1870, od 1922)
Raciążek (1317–1870)
Raczki (1703–1870)
Radoszyce (1370–1870, 1915–1919, od 2018)
Radzanów (1400–1870)
Radziejów (1252–1870, od 1919)
Radziłów (1466–1870)
Rajgród (1566–1870, od 1924)
Raków (1569–1870)
Rejowiec (1547–1870, od 2017)
Rossosz (1584–1870)
Rozprza (1272–1870, od 2023)
Różan (1378–1870, od 1919)
Rychwał (1458–1870, od 1921)
Ryczywół (1369–1870)
Rzgów (1502–1870, 1915–1919, od 2006)
Sapieżyszki (1825–1870)
Sarnaki (1754–1870)
Sawin (1492–1870)
Secemin (1395–1870)
Sereje (1511–1870)
Serock (1417–1870, od 1923)
Serokomla (1537–1870)
Sieciechów (1370–1870)
Siennica (1526–1870, od 2024)
Sienno (1421–1870, od 2024)
Siewierz (1304–1870, od 1962)
Simno (1626–1870, od 1956)
Skalbmierz (1342–1870, od 1927)
Skała (1262–1870, od 1987)
Skaryszew (1264–1870, od 1922)
Skępe (1445–1870, od 1997)
Skrzynno (1308–1870)
Skulsk (1384–1504, 1566–1662, 1793–1870)
Sławatycze (1577–1870)
Sławków (1286–1870, 1958–1977→**, od 1984)
Słomniki (1358–1870, od 1917)
Służewo (1339–1870)
Sobków (1563–1870)
Sobota (1393–1870)
Sochocin (1385–1870, od 2021)
Sokoły (1827–1870, 1919–1950)
Solec nad Wisłą (1370–1870, 1916–1919, od 2021)
Sompolno (1477–1870, od 1973)
Sopoćkinie (1560–1870)
Stanisławów (1523–1870)
Staw (1405–1870)
Stawiski (1702–1871, od 1915)
Stawiszyn (1291–1870, od 1915)
Sterdyń (1737–1870)
Stężyca (1330–1870)
Stoczek Łukowski (1540–1870, od 1919)
Stopnica (1362–1870, 1916–1919, od 2015)
Stryków (1394–1870, od 1923)
Sudargi (1724–1870)
Sulejów (1296–1870, od 1927)
Szadek (1295–1870, od 1919)
Szczekociny (1470–1870, od 1923)
Szczerców (1364–1870)
Szreńsk (1383–1870)
Szydłów (1329–1870, od 2019)
Ślesin (1358–1579, 1618–1870, od 1921)
Śniadowo (1775–1870)
Tarczyn (1353–1870, od 2003)
Tarłów (1550–1870)
Tarnogóra (1548–1870)
Tarnogród (1567–1870, 1915–1919, od 1987)
Tuliszków (1458–1870, od 1919)
Turobin (1420–1870, od 2024)
Tuszyn (1416–1870, od 1924)
Tyszowce (1419–1870, od 2000)
Uchanie (1484–1870)
Ujazd (1428–1870, od 2023)
Uniejów (1331–1870, od 1919)
Urzędów (1405–1870, od 2016)
Waśniów (1351–1870)
Wąchock (1454–1870, od 1994)
Wąsosz (1436–1870)
Wąwolnica (1346–1870)
Widawa (1388–1870)
Wieniawa (1768–1870, 1916→***)
Wieruszów (1368–1870, od 1919)
Wierzbica (1469–1870)
Wierzbnik (1624–1870, 1916–1939→*)
Wilczyn (1458–1478, 1485–1870)
Wiskitki (1595–1870, 1916–1919, od 2021)
Wisznice (1579–1870)
Wisztyniec (1570–1870)
Wiślica (1345–1870, od 2018)
Wizna (1435–1870)
Wiżajny (1620–1870)
Władysławów (1727–1870, 1919–1934)
Włodowice (1386–1870, od 2023)
Włoszczowa (1539–1870, od 1916)
Wodzisław (1366–1870, od 2021)
Wohyń (1519–1870)
Wojsławice (1445–1870)
Wolanów (1773–1870)
Wolbórz (1273–1870, od 2011)
Wolbrom (1321–1870, od 1930)
Wysokie Mazowieckie (1503–1870, od 1919)
Wyszków (1502–1870, od 1919)
Wyśmierzyce (1338–1870, od 1922)
Zagórów (1407–1870, od 1919)
Zaklików (1565–1870, od 2014)
Zambrów (1430–1870, od 1919)
Zawichost # (1255–1888, od 1926)
Złoczew (1605–1870, od 1919)
Zwoleń (1425–1870, 1915–1919, od 1925)
Żarki (1382–1870, od 1949)
Żarnowiec (1340–1870)
Żarnów (1360–1577, 1655–1662, 1786–1870, od 2024)
Żółkiewka (1702–1870)
Żuromin (1767–1870, od 1925)
Żychlin (1397–1870, od 1924)

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Kontrola autorytatywna (miasto):